Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

Timothy Snyder: Amerika’yı tiranlıktan kurtarmak için sen –evet, sen- ne yapabilirsin?

Amerika’yı tiranlıktan kurtarmak için sen –evet, sen- ne yapabilirsin?

Timothy Snyder – Çeviri: İlker Kocael

Donald Trump’ın başkanlığa seçilmesi Amerika’da büyük bir şok yaratmışken Yale Üniversitesi profesörlerinden Timothy Snyder vatandaşlarını bireysel sorumluluklarını üstlenmeye çağırıyor. Snyder, yirminci yüzyıl tarihinin otoriter rejimlerle baş etme konusunda zengin bir kaynak teşkil ettiğini ve oradan çıkartabileceğimiz birçok dersin bugün işimize yarayabileceğini düşünüyor. Aşağıda Snyder’in vatandaşlarını otoriter rejime itiraz etmeye çağırdığı yazısının çevirisini bulacaksınız.

timothy_snyder2
47 yaşındaki ABD’li tarihçi ve yazar Timothy D. Snyder, Orta ve Doğu Avrupa ile Holokost tarihi uzmanı. Snyder, Yale Universitesi’nde tarih profesörü.

Amerikalılar demokrasinin faşizm, Nazizm ya da komünizme kaydığını gören Avrupalılardan daha bilge değil. Bizim bir avantajımız, onların deneyimlerinden ders çıkarmak olabilir. Bugün bunun tam sırası. İşte yirminci yüzyıldan çıkarabileceğimiz derslerin bugünün şartlarına uyarlanmış hali:

1. Çabucak itaat etmeyin. Otoriter rejimler gücünün büyük bir bölümünü zorlukla karşılaşmaksızın edinir. Bunun gibi dönemlerde, bireyler daha baskıcı bir hükûmetin neler isteyebileceğini önceden düşünüp henüz talep edilmeden yapmaya başlar. Bunu şimdiden yaptın, değil mi? Yapma. Beklentisel itaat, otoritelere neyin mümkün olduğunu gösterir ve özgürlüğün kısıtlanma hızını artırır.

2. Bir kurumu savun. Mahkemeleri ya da medyayı; ya da en azından bir mahkemeyi ya da bir gazeteyi takip et. Kurum adına hareket edip onu kendi kurumun haline getirmedikçe “bizim kurumlarımız”dan bahsetme. Kurumlar kendilerini korumaz. Her biri en başından itibaren savunulmadıkça domino taşları gibi yıkılır.

3. Profesyonel etik kurallarını hatırla. Bir ülkenin liderleri olumsuz örnek teşkil ettiğinde, profesyonellerin adalete bağlılığı daha da önem kazanır. Uygun avukatlar bulunmadan hukukun üstünlüğünü ortadan kaldırmak, uygun yargıçlar bulunmadan göstermelik mahkemeler kurmak mümkün değildir.

4. Politikacıları dinlerken bazı kelimelere dikkat et. “Terörizm” ya da “aşırı gruplar” gibi deyimler sıkça kullanıldığında dikkatli ol. “Olağanüstü durum” ya da “acil durum” gibi tehlikeli kullanımlara karşı tetikte ol. Milliyetçilik kokan kelimeleri insanları aldatmak için kullananlara öfkelen.

5. Hesapta olmayan başına geldiğinde sakin ol. Terörist saldırı geldiğinde, tarihin her döneminde tüm otoriter liderlerin, güçlerini pekiştirmek için ya bunu beklediğini ya da planladığını aklından çıkarma. Reichstag yangınını düşün. Güç dengesini ortadan kaldırmayı, muhalif partileri sonlandırmayı vs. zorunlu kılan ani bir felaket Hitler’in kitabının en eski numaralarındandır. Oltaya gelme.

6. Dilimize karşı saygılı ol. Herkesin kullandığı cümleleri kullanmaktan kaçın. Nasıl konuşacağın üzerine kafa yor; herkesin söylediği bir şeyi söyleyeceksen bile. (Yatmadan önce internete girme. Elektronik aletlerini yatak odası dışında bir yerde şarj et ve oku.) Ne okumalı? Belki Václav Havel’in Güçsüzlerin Gücü’nü, George Orwell’in 1984’ünü, Czesław Milosz’un Tutsak Edilmiş Akıl’ını, Albert Camus’nün Başkaldıran İnsan’ını, Hannah Arendt’ın Totalitarizmin Kaynakları’nı ya da Peter Pomerantsev’in Hiçbir Şey Doğru Değil ve Herşey Mümkün’ünü.

7. İtiraz et. Birileri etmeli. Sözde ve davranışta etrafa uyum sağlamak kolay. Farklı bir şey yapmak ya da söylemek insana kendisini garip hissettirebilir. Ancak bu huzursuzluk olmadan özgürlük mümkün değil. Ve sen bir örnek oluşturduğunda, statükonun efsunu ortadan kalkar, diğerleri de seni takip edecektir.

8. Gerçek olana inan. Gerçeklerden uzaklaşmak özgürlükten uzaklaşmak demek. Eğer hiçbir şey doğru değilse, kimse iktidarı eleştiremez, çünkü bunun için gereken dayanak yoktur. Doğru yoksa, her şey bir gösteriden ibaret demektir. Ve cüzdanı kalın olan en göz alıcı ışıkları ödeyecek paraya da sahiptir.

9. Araştır. Olan biten hakkında kafa yor. Uzun makalelere daha fazla zaman ayır. Yazılı basına abone olarak araştırmacı gazeteciliğe maddi destek ver. Ekranında olan bazı şeylerin sana zarar vermek için orada olduğunu fark et. PropOrNot ya da diğer yabancı propaganda girişimlerinin izini süren siteleri sık kullanılanlara ekle.

10. Fiziksel olarak siyasete katıl. İktidar, sandalyene çakılı kalmanı, duygularının ekrandan emilip kaybolmasını ister. Dışarı çık. Alışık olmadığın yerlerde alışık olmadığın kişilerle ol. Yeni arkadaşlar edin ve onlarla yürü.

11. Göz teması kur ve hal hatır sor. Bu yalnızca nezaket değil. Çevrenle bağını koparmaman, gereksiz toplumsal engelleri yıkman, güvenmen ve güvenmemen gereken kişileri belirlemen için bir yöntem. Eğer herkesin birbirini ihbar ettiği bir yöne sürüklenirsek, günlük hayatındaki insanların psikolojik durumlarını bilmek isteyeceksin.

12. Dünyada olan bitenler karşısında sorumluluk üstlen. Gamalı haç ve diğer nefret simgelerini fark et. Kafanı başka yöne çevirme ve alışma. Onları kendin ortadan kaldır ve başkalarının da bunu yapması için örnek ol.

13. Tek-parti devletini engelle. Devletleri ele geçiren partiler daha öncesinde başka bir şeydiler. Tarihsel bir andan faydalanarak rakiplerinin siyasi varlıklarını ortadan kaldırdılar. Yerel ve genel seçimlerde mümkünse oy ver.

14. İyi işler yapanlara bağışta bulun, eğer yapabiliyorsan. Bir hayır kurumunu seç ve aylık düzenli bağış talimatı ver. Başkalarının iyilik yapmasına yardım edip sivil toplumu destekleyerek özgürce bir seçim yaptığını bileceksin.

15. Bir özel hayatın olsun. Edepsiz yöneticiler seni boyun eğmeye zorlamak için senin hakkında bildiklerini kullanabilir. Bilgisayarını zararlı yazılımlardan koru. E-mail’in uçakların gökyüzüne yazdığı yazılara benzediğini unutma. İnterneti alternatif bir biçimde ya da basitçe daha az kullanmayı düşün. Kişisel iletişimini şahsen kur. Aynı sebeple, tüm yasal sorunlarını ortadan kaldır. Otoriter rejimler tehdit yoluyla çalışır, sana atacağı kancayı arar durur. Çok fazla kancaya sahip olmamaya çalış.

16. Diğer ülkelerdeki insanlardan öğren. Yurtdışında yaşayan arkadaşlarınla bağını güçlendir, ya da yeni arkadaşlıklar kur. Buradaki mevcut sıkıntılar genel bir eğilimin bir parçası. Ve hiçbir ülke kendi kendine bir çözüm bulamayacak. Senin ve ailenin pasaporta sahip olduğunuzdan emin ol.

17. Milis güçlerine dikkat et. Her zaman sisteme karşı olduğunu söyleyen silahlı adamlar üniforma giymeye başlayıp ellerinde meşaleler ve liderin resimleri ile yürümeye başlarlarsa, son yakındır. Lider yanlısı milis güçler ile polis ve askerler iç içe geçtiğinde, oyun bitti demektir.

18. Eğer silahlanman gerekirse iyice düşün. Eğer kamu hizmeti kapsamında silah taşıyorsan, Tanrı seni sakınsın. Ancak bil ki geçmişte yaşanan acılarda polis ve askerler de kendilerini çerçevenin dışına çıkmışken buldular. Hayır demeye hazır ol. (Bunun ne demek olduğunu bilmiyorsan ABD Holokost Anı Müzesi ile temasa geç ve profesyonel etik eğitimi ile ilgili sorular sor.)

19. Olabildiğin kadar cesur ol. Eğer hiçbirimiz özgürlük için ölmeye hazır değilsek, o halde hepimiz özgürlük noksanlığından öleceğiz.

20. Vatansever ol. Müstakbel başkan vatansever değil. Gelecek kuşaklara gerçek Amerika’nın ne anlama geldiğinin iyi bir örneğini ver. Buna ihtiyaçları olacak.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.