Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Tacikistan’dan IŞİD’e katılanların sayısının 2 bin ile 4 bin arasında olduğu tahmin ediliyor. Bunların büyük bir çoğunluğunu Özbekistan vatandaşları ve Kırgızistan’daki Özbek azınlık oluşturuyor.
Bu konuda yapılan araştırmalara göre, Orta Asya’dan IŞİD’e katılanların tek bir profili olduğunu söylemek mümkün değil; bütün meslekler ve toplumsal kesimlerden örgüte katılım var. Ayrıca bu ülkelerden IŞİD’e giden herkesin örgüte savaşmak için gittiği de söylenemez; bir kısmı dinlerini daha rahat yaşayacakları bir hayat kurabilecekleri umuduyla Suriye ve Irak’a doğru yola çıkıyorlar. IŞİD’in, saflarına katılan ve ihtiyacı olan ailelere eğitim, çocuk yardımı ve diğer sosyal yardımları sağlaması, fakir ailelerin evlerini terk ederek örgütün yönetimi altında olan topraklara gitmesinin önemli bir nedeni.
Uluslararası Kriz Grubu (ICG), Orta Asya’dan IŞİD’e katılımla ilgili hazırladığı raporda, örgüte katılanların ülkelerini terk etme sebeplerini şöyle sıralamış: Etnik ya da dini sebeplerle ayrımcılığa uğradıklarını ve dışlandıklarını hissetmeleri; sosyoekonomik yetersizlikler; kendi ülkelerdeki seküler hükümetlere karşı duyulan öfke; dinden başka dertlerini anlatabilecekleri bir siyasi ifade biçiminin mevcut olmaması.
ICG’nin raporu, Kırgızistan vatandaşı Özbeklerin IŞİD’e katılımını anlamak için, 2010 yılında Kırgızistan’ın güneyinde Kırgızlar ve Özbekler arasında yaşanan ve çoğunluğunu Özbeklerin oluşturduğu 400 kişinin ölümüyle sonuçlanan çatışmaların hatırlanması gerektiğinin altını çiziyor.
IŞİD’e nasıl katılıyorlar?
Bu konuda çalışan araştırmacılara göre, Orta Asya ülkelerinden IŞİD’e katılım süreci genellikle buralardaki camilerde ve küçük cemaat toplantılarında başlıyor. Ancak Suriye ve Irak’a gidenlerin bir kısmı, göçmen olarak çalıştıkları ülkelerde, bir başka kısmı ise dini eğitim için gittikleri Mısır, Suudi Arabistan ve Bangladeş gibi ülkelerde var olan ağlar üzerinden örgüte katılmış. Rusya’da düşük maaşlarla ve genellikle yasadışı çalışan birçok Orta Asyalı (çoğu Özbek) göçmen işçi, Çeçen örgütlerle ilişki kurduktan sonra IŞİD’e katılmaya karar veriyor.
İnternet, bu ülkelerin vatandaşlarının IŞİD’e gitmelerini kolaylaştıran önemli bir faktör. Bununla birlikte örgüte katılımlarda en fazla öne çıkan husus, daha önce giden arkadaşlar ya da aile üyelerinin diğerlerini çağırması. Bu ülkelerin içindeki hücreler genellikle az sayıda kişiden oluşan yerel cemaatlerin küçük ve gizli uzantıları. Ancak bu, söz konusu cemaatlerin tüm üyelerinin örgütle ilişkili olduklarından haberdar oldukları anlamına gelmiyor. 2014 yılında IŞİD’e bağlılığını ilan eden Özbekistan İslami Hareketi de örgüte militan devşirilmesinde önemli bir rol oynuyor.
Suriye’deki Uygurlar
Suriye’de savaşan iki binden fazla Çin vatandaşı Uygur militan olduğu tahmin ediliyor. Ancak bu militanların büyük bir çoğunluğu IŞİD’le değil, El Nusra ve Ahrar el Şam örgütleri saflarında savaşıyor. Bu örgütlere katılan Uygurlar ağırlıklı olarak Doğu Türkistan’ın Çin’den bağımsızlığı için savaşan Türkistan İslam Partisi’nin militanları. Türkistan İslam Partisi, 1998’ten beri El Kaide ile yakın ilişkilere sahip, bu yüzden militanlarının bir kısmını El Kaide ile ilişkili El Nusra gibi örgütlerin saflarında çatışmaları için Suriye’ye gönderiyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Yapılan araştırmalar, El Kaide ile ilişkili örgütlere değil de IŞİD’e katılmak için Suriye’ye giden Uygurların sayısının yüz elli civarı olduğunu öne sürüyor. Çinli yetkililerin iddiasına göre, IŞİD’e katılan Uygurlar daha önce El Kaide saflarında savaşmış militanlar. Fakat yapılan araştırmalar, IŞİD’e katılan Uygurların çoğunun, daha önce herhangi bir cihadcı grupla organik ilişkisinin olmadığını ve IŞİD’in yönetimindeki topraklara dinlerini daha rahat yaşayabilecekleri bir hayat kurmak için gittiklerini gösteriyor. Bunlar da genellikle Şincan Özerk Bölgesi’nin en fazla polis şiddetine maruz kalan muhafazakâr ve yoksul bölgelerinden geliyorlar. IŞİD’e katılanların büyük bir kısmı, Suriye’ye eşleri ve çocuklarıyla yerleşmek ya da ülkede uzun bir süre kalmak için gidiyorlar.
