2017 yılı içerisinde iki başkentinden önce Musul’u ardından Rakka’yı kaybeden IŞİD’in Suriye ve Irak’ta kontrol ettiği topraklar bir bir ele geçirilirken son dönemlerde en çok tartışılan konulardan biri IŞİD’e katılmış yabancı savaşçıların akıbeti. Birçok ülkeden gelip IŞİD saflarına katılan binlerce savaşçının ülkelerine geri döndüklerinde topluma yeniden nasıl entegre olacakları birçok sosyoloğun üzerinde durduğu bir konu. Öte yandan güvenlik uzmanlarıysa geri dönen yabancı savaşçıların tehdit teşkil edebileceklerine işaret ediyor.
New York merkezli bir kuruluş olan Soufan Group’un Global Strategy Network ile birlikte hazırladığı bir rapor IŞİD’e katılan ve geri dönen yabancı savaşçılara dair çok yeni ve önemli veriler sunuyor. Birçok ülkede IŞİD savaşçılarının neler yaptıklarını takip eden kuruluşun dün yayınladığı “Beyond the Caliphate: Foreign Fighters and the Threat of Returnees” (“Hilafetin Ötesi: Yabancı Savaşçılar ve Geri Dönenlerin Oluşturduğu Tehdit”) isimli rapora göre, 33 ülkeden IŞİD’e katılmış yaklaşık 5.600 kişi ülkesine döndü.
2014 yılından itibaren 110’u aşkın ülkeden gelip IŞİD’e katılan yaklaşık 40 bin yabancı savaşçının 5.718’i Batı Avrupa’dan; 8.718’i eski Sovyet ülkelerinden; 7.054’ü Ortadoğu ülkelerinden; 439’u ise Kuzey Amerika’dan gelenler.
2015 yılının sonunda Suriye’nin yaklaşık yüzde 70’ini kontrol eden IŞİD, Rusya Savunma Bakanı’nın açıklamalarına göre bugün Suriye’nin sadece yüzde 5’ini kontrol ediyor. Rusya’nın hava bombardımanı ve ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri’nin kara harekâtları sonucunda topraklarının yüzde 85’ini kaybeden IŞİD’in binlerce üyesi de savaş alanında hayatını kaybetti. ABD Özel Operasyon Birimi’nin başındaki General Raymond Thomas, Temmuz ayında “En aşağı 60-70 bin kişiyi öldürdük” demişti. Öte yandan bazı IŞİD savaşçılarının da Suriye ve Irak’ı terk edip Filipinler, Sina Yarımadası, Afganistan ve Libya’daki savaşçı gruplara katıldıkları biliniyor.
Yayınlanan rapor hangi ülkeden ne kadar yabancı savaşçının IŞİD’e katıldığını ve ne kadarının döndüğünü de gösteriyor. Rapora göre Rusya’dan 3.417, Suudi Arabistan’dan 3.244, Ürdün’den 3.000, Tunus’tan 2.926 ve Fransa’dan 1.910 yabancı savaşçı Suriye ya da Irak’a gidip IŞİD’e katılmış. IŞİD’e katılan yabancı savaşçıların 400’ü Rusya’ya, 760’ı Suudi Arabistan’a, 250’si Ürdün’e, 800’ü Tunus’a, 271’i ise Fransa’ya geri dönmüş.
Türkiye’den ise 1.500’ü aşkın kişinin IŞİD’e katıldığı, bunlardan yaklaşık 900’ünün ise geri döndüğü belirtiliyor. Yine rapora göre 2011’den 2017’ye kadar IŞİD ya da El-Kaide’yle bağlantılı olduğu için Türkiye’de gözaltına alınan ya da tutuklanan kişi sayısıysa 7240. Bilindiği gibi IŞİD ve diğer terör örgütlerine katılan yabancı savaşçıların takibatı Türkiye üzerinden yapılıyor. Yabancı savaşçı akışının takibinde diğer tüm ülkelerle işbirliği yapan Türk yetkililerin verdiği verilere göre; 146 ülkeden 53.781 kişi hakkında ikamet ettikleri ülkenin yetkili makamlarınca “Suriye ya da Irak’ta savaşa katılmak için gittikleri şüphesiyle” Türkiye’yle istihbarat paylaşılmış.
Söz konusu raporu hazırlayan iki kuruluştan biri olan The Soufan Group, New York merkezli ve kâr amacı gütmeyen bir araştırma kuruluşu. Kurucusu Ali Soufan ise Lübnan kökenli bir ABD vatandaşı. Eski bir FBI ajanı olan Soufan, 11 Eylül öncesinde El-Kaide’nin büyük bir saldırı hazırlığı içerisinde olduğunu söyleyen ilk kişi olmasıyla biliniyor. Global Strategy Network’ün kurucusu Richard Barrett ise İngiliz istihbarat servisi MI6’deki Küresel Terörle Mücadele biriminin eski direktörü ve Birleşmiş Milletler El Kaide ve Taliban İzleme Ekibi’nin eski koordinatörü.
