Suudi Arabistan ekonomisi düşen petrol fiyatlarıyla yere çakılmış durumda; Yemen’deki savaş bataklığa dönüştü; Katar’a ambargo başarısızlıkla sonuçlandı; İran’ın Lübnan, Suriye ve Irak’taki nüfuzu aldı başını yürüdü ve tahtın bir sonraki sahibinin kim olacağı konusunda kesin konuşmak için henüz erken. Suudi Arabistan son 50 yılın en belirsiz en çalkantılı dönemini yaşıyor.
Bu tespitler, Amerikalı ulusal güvenlik uzmanı ve Brookings Enstitüsü’nde İstihbarat Projesi’nin direktörü, son kitabı da “Krallar ve Başkanlar: FDR’dan (Franklin Delano Roosevelt) bu yana Suudi Arabistan ve ABD” olan Bruce Riedel’in AL-Monitor için kaleme aldığı makaleden. Aslında Riyad merkezli gelişmeleri yakından takip eden herhangi birinin de kolaylıkla yapabileceği bariz değerlendirmeler bunlar.
Riedel’in makalesini zihin açıcı yapan boyutu ise pek çok yorumcu tarafından “saray darbesi” olarak nitelediği son tasfiye dalgasının hedeflerinden özellikle birine, Suudi Arabistan Ulusal Muhafızları Bakanı Prens Miteb bin Abdullah’ın tutuklanmasına odaklanmış olması. Zira merhum Kral Abdullah’ın en sevdiği evladı olan Bakan, tahtın şimdiki sahibi Kral Selman bin Abdulaziz el Suud’un veliaht olarak ilan ettiği oğlu Muhammed bin Salman’ın en güçlü rakibi.
Ulusal Muhafızların önemi
Yazar, Ulusal Muhafızlık kurumunun Kral Abdullah tarafından 1950’lerde, ailesinin kendi kanadını saray darbelerinden korumak için oluşturulduğunu ve bunca senedir Şammar aşireti için de (Katar, Suudi Arabistan, Kuveyt, Irak, Suriye ve Ürdün’de mensupları bulunan en büyük Arap aşiretlerinden biri) güç merkezi olarak işlev gördüğünü hatırlatıyor.
100 bin kişilik Suud Muhafızlar, iki katı kalabalık Suud ordusundan ayrı bir güç ve birlikte Krallığa maliyetleri epey fazla: Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün verilerine göre, Suudi Arabistan’ın 2015 yılındaki savunma harcaması 87 milyar doları bulmuş. Bu dünyanın üçüncü büyük savunma bütçesi ve ABD dışındaki NATO üyelerininkinden, hatta Rusya’nınkinden bile büyük.
Riedel, Miteb ile Ulusal Muhafızlarının veliaht prense alternatif bir güç merkezi olduklarını, Kral ile veliahtının Miteb’i görevinden alarak iktidarlarını biraz daha pekiştirmeyi hedeflediklerini söylüyor. Nitekim veliaht prens bin Salman, yaz aylarında ulema içinde muhalif sesleri, geçenlerde de İçişleri Bakanı eski veliaht Prens Muhammed bin Nayef’i tasviye etmişti.
Yolsuzlukla mücadele gücünün başında olan bin Salman, belli ki bu gücü tahta giden yolda önüne çıkabilecek taşları temizleyerek ilerliyor. Zira Riedel’e göre, babasının ölümü ya da ölmeden önce tacını kendisine devretmesi, bin Salman’ın sorunsuz bir şekilde tahta geçmesi için yeterli olmayabilir. Dolayısıyla son günlerde yaşananları bin Salman’ın tahta giden yolda mıntıka temizliği yapması olarak tasvir edebiliriz.
Başta da vurguladığımız gibi Suudi Arabistan Krallığı için gelecek son derece müphem.
