“Eğer 2003’teki savaştan önce kimyasal silah denetçileri Irak’a girebilseydi, kimyasal silah bulamayacaklardı ve işgalin gerekçesi zayıflayacaktı”. Bu sözler 2003’te Irak’ın işgalinden bir yıl öncesine kadar Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’nün (OPCW) başkanlığını yürüten Brezilyalı diplomat Jose Bustani’ye ait.
BBC’den Fernando Duerte’ye konuşan 72 yaşındaki Bustani; “tarihin kendisini haklı çıkardığını, her şeyin daha farklı olabileceğini ve bugün IŞİD diye bir yapının olmayabileceği”ni söyledi.
BBC Türkçe’de yer alan habere göre; 1997’de kurulan Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’nün ilk başkanı olan Bustani, 2001 yılında ikinci kez bu göreve seçilmişti. Ancak Mart 2002 tarihinde ABD; “görevini iyi yapmadığı” ve “kutuplaştırıcı ve fikir ayrılıklarına sebep veren davranışlar sergilediği” gerekçesiyle, Birleşmiş Milletler’e (BM), Bustani’nin görevden alınmasını teklif etti. ABD’nin önergesi 7’ye karşı 48 oyla kabul edilince Bustani’nin görevi sona ermiş oldu. Bunun bir yıl sonrasında ise Irak’ın işgali başladı.
BBC’ye konuşan Bustani, o dönem yaşananlarla ilgili şu ifadeleri kullanıyor: “Irak da Libya da anlaşmaya (Kimyasal Silahlar Sözleşmesi) katılmaya karar verdi ve denetim Kasım 2002’de gerçekleşebilirdi. Ama Amerikalılar öfkeliydi. Eğer OPCW denetçileri Irak’a girebilseydi kimyasal silah bulamayacaklardı ve işgalin gerekçesi zayıflayacaktı. Ancak Amerikalılar Irak’ı işgal etmek istiyordu ve bu denetim onların çıkarlarına ters düşüyordu”. Bustani ayrıca “hala öfkeli olduğunu çünkü olanları engelleyebileceğini” söyleyerek, “insanların bu yaşananlardan ders çıkarmasını umuyorum. Umarım uluslararası kurumlar bağımsız bir şekilde çalışabilir” şeklinde konuşuyor.
Öte yandan röportajda Bustani’nin ABD’nin yeni Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton hakkındaki görüşleri de soruldu. Zira Bolton, Bustani OPCW’de başkanlık görevini yürüttüğü dönemde ABD’nin BM Büyükelçisi idi. Bustani Bolton hakkında şunları söylüyor: “Bolton benim kovulmamda önemli bir yere sahip. Bir keresinde ofisime gelip ‘ya istifa edersin ya sonuçlarına katlanırsın’ dedi. Geri adım atmadım ve bunun üzerine beni görevden almak için harekete geçtiler”.
Bustani OPCW’deki görevinden alınmasının ardından Uluslararası Çalışma Örgütü’ne (ILO) başvurmuş ve Temmuz 2003’de haklı bulunarak tazminata hak kazanmıştı. Bustani kazandığı tazminatı OPCW’ye geri bağışlamıştı.
