Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, sözünü tutu ve İran ile varılan nükleer anlaşmadan ülkesini çekti. Trump, İran’a “en üst düzeyde ekonomik yaptırım” uygulayacaklarını da söyleyip, bu ülkeyle iş yapan tüm yabancı şirketlere yaptırım öngören kararnameyi de onayladı. Buna göre, söz konusu şirketler 90 ila 180 gün içinde İran’la mevcut kontratlarını bozmazlarsa Amerika’nın cezai yaptırımlarıyla karşı karşıya kalacak. Ancak ABD Başkanı’nın bu adımı, anlaşmaya taraf Batılı müttefiklerince desteklenmedi. İngiltere, Fransa ve Almanya anlaşmaya bağlı kalacaklarını duyurdular. Ortak bir deklarasyon yayınlayan üç ülke, İran’a itidal çağrısı yaparken, ABD’ye de diğer imzacı ülkelerin anlaşmayı sürdürmesine engel olacak adımlar atmamaya çağırdı.
İran: Karar ülkemize karşı psikolojik savaş eylemi
İran’dan da soğukkanlı bir açıklama geldi. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, anlaşmanın yükümlülüklerine bağlı kalacaklarını söylerken, diğer imzacı ülkelerin ekonomik sorumluluklarını yerine getirmemeleri halinde Tahran’ın uranyum zenginleştirme hakkını saklı tutu. Kararı “İran’a karşı psikolojik savaş eylemi”olarak niteleyen Ruhani, öncelikle “dost ve müttefik” ülkelerle, nükleer anlaşmanın diğer imzacılarıyla ve anlaşmaya sadık kalanlarla görüşeceklerini, ulusal çıkarlarının gerektirmesi halinde ise kısıtlama olmadan endüstriyel seviyede uranyum zenginleştirme faaliyetlerine devam edebileceklerini söyledi.
Resmi adı Ortak Kapsamlı Eylem Planı (Joint Comprehensive Plan of Action / JCPOA) olan anlaşma, ABD eski Başkanı Barack Obama’nın yürüttüğü gizli müzakerelerin ertesinde, Temmuz 2015’te, Çin, Almanya, Fransa, Rusya, İngiltere ve ABD’den oluşan P5+1 ülkeleri ile imzalanmış, İran’ın uranyum zenginleştirme çalışmalarını kısıtlaması karşılığında ekonomik yaptırımların kaldırılması kararlaştırılmıştı.
ABD’nin yeni yaptırımları Türkiye’yi de etkileyecek
Rusya Dışişleri Bakanlığı da Trump’ın kararının “derin bir hayal kırıklığı” yarattığını belirterek ABD’nin bu adımla uluslararası hukuka aykırı davrandığını savundu.
ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesine Birleşmiş Milletler ve Nato’dan da tepki geldi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres gelişmelerin “çok endişe verici” olduğunu söylerken NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg da İran’la ilişkiler konusunda bütün taraflara kapsamlı bir siyasi çözüm bulunması çağrısında bulundu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da tepkisini “Kaybeden Amerika olacaktır” sözleriyle dile getirdi ve ekledi: “Çünkü yaptığınız bir anlaşmaya sadık kalmıyorsunuz. Uluslararası anlaşmalar, böyle istediğiniz zaman bozun, istediğiniz zaman yapın. Böyle bir şey olmaz”
CNN International’a konuşan Erdoğan, ABD’nin anlaşmadan çekilmesinin dünya ekonomisini, bölgeyi ve Türkiye’yi etkileyeceğini söyledi. Nitekim BBC Türkçe için bir analiz kaleme alan Enerji piyasası uzmanı Cüneyt Kazokoğlu, ABD’nin yeniden yürürlüğe sokacağı yaptırımlar içinde en önemli unsurların İran’ın para, altın, ham petrol ve petrol ürünleri ticareti olduğunu belirterek, bu kalemler, Türkiye’yi de doğrudan ilgilendirdiğini vurgulamış.
İsrail ve Suudi Arabistan sevindi.
Başkan Trump’ın kararını sevinçle karşılayan ülkelerin başını ise İsrail ve Suudi Arabistan çekiyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, anlaşmanın savunulanın aksine İran’ın saldırganlaştırıp bölgeyi savaşa yakınlaştırdığını ileri sürerek, Trump’a övgüler yağdırdı. Suudi Arabistan’ın Washington büyükelçisi olan veliaht prens Muhammed Bin Salman’ın kardeşi, Halid Bin Salman da, İran’ın anlaşmanın imzalanmasından bu yana teröre desteğini artırdığını iddia etti.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
