Daha önce Dünyayı vasatlar yönetiyor ve “Günümüzün tüketimci rejiminin vaatlerini yerine getirmemeye başlayacağı zaman yakındır” başlıklı iki söyleşisini yayınladığımız filozof ve deneme yazarı Alain Deneault ile 12 Nisan 2017’de Marilou Garon’un Montréal Üniversitesi’nde yaptığı söyleşiyi Haldun Bayrı çevirdi.
Alain Deneault yıllardır vergi cennetleri üzerine kafa yoruyor. Vardığı sonuç ise, vergi cennetlerine başvuran büyük şirketlerin, sadece kemer sıkma bütçelerinden değil, aynı zamanda kamu hizmetleri ile halkların kendi kamu politikalarını müzakere ettikleri çerçevenin daraltılmasından da sorumlu oldukları. Alain Deneault, Paris’teki Collège international de philosophie’de program yöneticisi.
İnfial uyandıran durumlar karşısında gözükara bir filozofla söyleşi.
Vergi cennetlerine duyduğunuz ilgi nereden geliyor?
Bu konuyla ilgilendim, çünkü vergi cennetlerinin temsil ettiği temel sorun o kadar vahimleşti ki, siyaseti düşünmemizi mümkün kılan bazı kavramları –egemenlik, hukuk, sınır, yasa, suç– tekrar tanımlamaya mecbur ediyorlar bizi. Vergi cennetlerinin yaşamlarımız üzerindeki tesiriyle bu sözcüklerin bizzat anlamı değişiyor. Vergi cennetleri çokuluslu şirketlerin de egemen olmasını mümkün kıldığından beri siyasî egemenliğimiz artık aynı değil.
Bizzat vergi cenneti mefhumu üzerine çalıştınız…
“Mezhebi geniş mevzuatlar” (“législations de complaisance”) genel başlıklı kategori üzerinde daha çok ısrar etmek istedim. Vergi cenneti, daha büyük bir bütünün içindeki sorunlu bir devlet tipini temsil ediyor sadece. Burada yönetmelik cennetleri de bulursunuz, serbest limanlar da, banka cennetleri de — yani şirketlere, sadece vergi dairesinin etrafından dolanmakla kalmayıp, çok sayıda alanda çok sayıda yasanın da etrafından dolanma imkânı sunan bölgeler bulursunuz.
Kafamızdaki vergi cenneti imgesini genişletmeyi mi diliyorsunuz?
Vergi cennetleri, geleneksel devletlerle anlaşmazlık halindeki devletler değil sadece; dünyanın jeopolitik sistemindeki gediklerden faydalanan uzak haydut-devletler de değil bir tek. Ülkelerden oluşan bir şebeke bulunduğunu ve bu şebekenin varlığının geleneksel devletlerin pasifliğinden ziyade, suç ortaklığı’nı icap ettirdiğini açığa kavuşturmak istedim.
Kanada bu kategorinin dışında değil…
Kanada mesela Bahamalar gibi bir vergi cenneti değil, ama madencilik hukuku alanında bir yönetmelik cenneti yine de. Bugün madencilik şirketlerinin dörtte üçü Kanadalı. Hukukî rahatsızlık yaşamaksızın hareket etmelerini mümkün kılan bir mevzuat çerçevesinden yararlanıyorlar; bir yandan da çok sayıda finans ve yönetmelik avantajından istifade ediyorlar.
Hâdise hangi boyutta?
Dünyada 80 ila 90 “geniş mezhepli mevzuat” var, her birinin de kendi uzmanlık alanı var, bir AVM’deki dükkânlar gibi!
Filozofun toplumdaki rolünü nasıl görüyorsunuz?
Çalışmamın, her şeyi hemen çözecek doğrudan bir çözüm hayaliyle mutlak umutsuzluğun orta yerinde bulunduğunu düşünüyorum! Entelektüellerin rolü, bir gün doldurulacak olan ufukları teorik olarak açmaktır. Dar pragmatizmin ötesine evrilebilmesi için düşünceye oksijen vermenin bir şeklidir bu.
İfşa eden kişi olmanın ağırlığını taşımak zor mu?
Asıl taşıması zor olan, kemer sıkma bütçeleridir, hastanelerdeki finansman yetersizliğidir, okulların halidir, bölgelerin yüz üstü bırakılmış olmalarıdır ve zihinsel hastalıkları olan kimselerin yapayalnız kalmalarıdır. Teşhis ise, anlamamıza imkân tanıdığı için daha ziyade bir teselli mahiyetindedir.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Ya teşhis konulduğunda, ne yapılabilir?
Zekice oy kullanmak. Kamu hizmetleriyle ilgili bütün talep platformlarında vergi cennetleri sorununu gündeme getirmek için seferber olmak. Sanatçıların, hastabakıcıların, KOBİ işletenlerin, kendini topluluğuna bağlı hisseden herkesin vergi cennetlerini dert etmesini gerektiren nedenler var.
Ve bundan bahsetmek zaten bir ilk adım mı oluyor?
Bu bir ilerleme, çünkü vergi cennetleri onlardan bahsetmeyelim diye, sanki onlar yokmuş gibi yapalım diye varlar. Meseleyi zikretmek, para yok diyen söyleme karşı durmamızı mümkün kılar…
Bu konuyu daha iyi anlamayı dileyen bir okura denemelerinizden hangisini tavsiye edersiniz?
Une escroquerie légalisée [“Yasallaştırılmış Bir Dolandırıcılık”, Écosociété, 2016], bir nevi girizgâh olabilir.
Size yine de umut veren ne var?
Ortak zekâ tezahürleri. İma edilenden çok daha fazla sayıda bunlar. Medyalarda çoğu zaman ya ayrı bir sınıftan çok âlim kimseler, ya da kolaylıkla güdülebilir çok budala kitleler öne çıkarılıyor. Enikonu elle tutulabilir olan ortak zekâ hâdisesinin hakkını teslim etme çabası gösterilmiyor.
