Suudi Arabistan’ın tarihinde ilk kez, kadınlar kendi başına araba kullanabilecek. Eylül ayında çıkarılan kararnameyle kaldırılacağı duyurulan yasak 24 Haziran’da kaldırılıyor. Söz konusu yasağa karşı ülkede ve uluslararası alanda mücadele eden Suudi Arabistanlı kadın hakları aktivistlerine göre bu önemli bir adım olsa da, kadın mücadelesi bu ülkede henüz zaferden çok uzak.
Kadınların araba kullanma yasağının kaldırılması, Krallığın 32 yaşındaki veliaht prensi Muhammed Bin Salman’ın iki yıl önce Vision 2032 şiarıyla başlatmış olduğu reformlar çerçevesinde atılan adımlardan biri. Yasağın kalkmasıyla birlikte, işe gidip gelmek için maaşlarının bir kısmını erkek sürücülere vermek zorunda kalan kadınların iş gücüne daha yüksek katılımı amaçlanıyor.
Kararnamenin ardından bu ayın başında 10 Suudi kadın ehliyet almış, geçtiğimiz ocak ayında da Uber ve benzeri bir uygulama olan BAE menşeli Careem, ülkede kadın şoförleri de işe almaya başlayacağını duyurmuştu.
Yasağa karşı ilk protesto, 1990 yılında ülkenin başkenti Riyad’da bir araç konvoyuyla şehri turlayan 47 Suudi kadın tarafından yapılmıştı. Eylemin ardından tüm kadınlar tutuklanmış, o tarihe kadar geleneksel olarak yasak olan kadınlara araba kullanması yasağı, resmiyete dökülmüş oldu.
2011’deki ‘Arap Baharı’ sırasında, sosyal medyada Women2Drive adıyla başlatılan kampanya ile yasak bir kez daha tartışılmaya başlandı. Kampanya sırasında Manal El Şerif isimli aktivist Suudi kenti Khobar’da araba kullanırken çekilen videosunu internette paylaşmış ve bu nedenle hapis cezası almıştı. El Şerif bugün Avustralya’da yaşıyor.
Öte yandan geçtiğimiz ay yasağa karşı çıkan üç sembol isim, kadın hakları örgütlerini hedef alan bir operasyon kapsamında tutuklandı. Tutuklananlardan biri, 2013’te Riyad şehrinde arabayla turlayan ünlü Suudi blogger Eman El Nafcan’dı. Bir diğeri, 2014 yılında BAE’den Suudi Arabistan’a araba kullanarak geçtiği için 73 gün hapis cezası almış olan Loucain el Hatlul’du. 70 yaşındaki Azize el Yusif ise yasağa karşı çıkan erken dönem aktivistlerdendi ve kendisi geçtiğimiz yıllarda yasağın kaldırılması için bir dilekçeye imza vermişti. Veliaht prensin reformizmine inananları şüpheye düşüren bu adım, bazı yorumlara göre bu muhafazakarların onayını almak için atılması gereken bir adımdı. CNN’e konuşan uzmanlara göre tutuklamalar, aktivistlerin, yasağın kaldırılmasını kendi başarısıymış gibi göstermesinin önüne geçme amacını taşıyor.
Son iki yıl içinde Suudi Arabistan’da yapılan reformlar arasında ilk sinemanın açılması, kadınların belli spor müsabakalarını izleyebilmesi, kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınması gibi pek çok yenilikler bulunuyor. Bunların yanı sıra kadınların seyahat etmesi, okula gitmesi, çalışması, hatta sağlık hizmetlerinden faydalanması için yanında bir erkek refakatçi olmasını gerektiren ayrımcılık içeren ahlak yasaları da gevşetildi.
