26 yıldan bu yana Özbekistan’ı demir yumrukla yöneten İslam Kerimov, Reuters’ın haberine göre hayatını kaybetti.
İslam Kerimov’un beyin kanaması teşhisiyle hastaneye kaldırıldığını küçük kızı Lola Kerimova, 29 Ağustos’ta bir sosyal paylaşım sitesinden duyurmuştu. Ferghana Haber Ajansı’ndan ölümün gerçekleştiğine dair haber yapılırken, Taşkent bunu yalanlamıştı. 2 Eylül günü Reuters’a konuşan bir diplomatik kaynak, uzun süredir öldüğü iddia edilen Özbekistan Devlet Başkanı’nın hayatını kaybettiğini açıkladı.
1989’da Özbekistan Komünist Partisi genel sekreterliği görevini üstlenen, 1990 yılında Özbekistan devlet başkanı olan Kerimov, o günden bu yana girdiği seçimlerde yüzde 90’ın üzerinde oy alarak konumunu korudu. Her tür muhalifi sindirdiği, aleyhinde konuşanları hapse attırdığı öne sürülen, insan hakları konusunda sicili parlak olmayan Kerimov’un uzun başkanlık döneminin sonuna gelindi.
İslami hareketlerle mücadele etti
Dünya üzerinde yolsuzluğun en yaygın olduğu ülkelerden biri olan Özbekistan’da İslami hareketler şiddetli şekilde püskürtüldü. 1990’lı yılların başında Afganistan savaşının da etkisiyle ortaya çıkan Özbekistan İslami Hareketi (ÖİH) adlı örgüt Kerimov’un hedef aldığı muhalif hareketlerin başında yer aldı. 2005 yılında Andican’da yaşanan ‘’katliam’’ın fitilini yakan, 23 işadamının terör örgütüne üyelikten yargılanması oldu. Bir anda büyüyen protestolarda 187 kişinin asker ve polis tarafından öldürüldüğü açıklandı. Özbekistan Ulusal Güvenlik Kuvvetleri’nden firar eden bir görevli ise ölü sayısının 1500 olduğunu iddia etmişti.
2005 yılında ülkedeki ABD üslerini kapatan Kerimov, Rusya Federasyonu ile ilişkilerini üst düzeyde tutarken Çin Halk Cumhuriyeti ile de ortaklık kurdu.
Gülen Cemaati’nin faaliyetlerinden rahatsızdı
İslam Kerimov döneminde Türkiye’nin Özbekistan ile ilişkileri dalgalı bir seyir izledi. 8’inci Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın ölümünden önce çıktığı Orta Asya gezisi iki ülkenin ilişkilerini en üst noktaya taşımıştı. Özal, bu gezide Fethullah Gülen Cemaati’ne ait Özbek-Türk Erkek Lisesi’ni İslam Kerimov ile ziyaret etmişti. Ancak Cemaat’in ülkedeki faaliyetlerinden rahatsız olan Kerimov, bir süre sonra bu okulları yasakladı. Bu nedenle Kerimov, Gülen Cemaati’nin aleyhte propagandasına maruz kaldı.
Yeni başkan kim olacak?
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Özbekistan’da şimdi herkes Kerimov’un yerini kimin alacağını konuşuyor. Adaylar arasında başbakan Şevket Mirziyoyev, Maliye Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Rüstem Azimov ve Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Rüstem İnayetov bulunuyor.
Kurulduğundan bu yana tek adam yönetimi altında bulunan ülkeyi bir kaosun bekleyip beklemediği merak konusu… ‘Özbek Baharı kapıda mı?’ sorusu şimdiden birçok uzman tarafından dile getiriliyor. Özbekistan’ın yeni devlet başkanının sorunlu komşuluk ilişkilerini nasıl geliştireceği, ABD, Rusya ve Çin ile diplomasiyi nasıl yürüteceği, içeride otoriterliğe devam edip etmeyeceği Orta Asya’nın kaderini de belirleyecek.
