Haftanın Gündemi: Jeopolitik Gelişmeler (3 Aralık-9 Aralık 2018)

Bu hafta dünya Polonya’daki iklim görüşmelerini, Parlamento oylaması öncesi İngiltere’deki Brexit tartışmalarını ve OPEC-Rusya toplantısını takip edecek.

11 Aralık’ta gerçekleşecek Parlamento oylaması öncesinde İngiltere’de Brexit tartışmaları hız kazanıyor.

Avrupa Birliği’ne üye ülke liderlerinin İngiltere ile varılan Brexit anlaşmasını onaylamasının ardından gözler İngiltere Parlamentosu’nun anlaşmayı oylayacağı 11 Aralık tarihine çevrildi. Oylama öncesinde Başbakan Theresa May, salı gününden başlayarak parlamento desteğini alabilmek için zorlu bir viraja giriyor.

Salı günü Brexit özel oturumunda May’in AB ile varmış olduğu Brexit anlaşması tartışılmaya başlanacak. Tartışmalarda May ve diğer hükümet temsilcileri parlamento desteğini almaya çalışacak; ancak, yapılan ön değerlendirmelere göre başbakanın işi kolay gözükmüyor.

Bir yandan hükümet içerisinde tepki istifaları gelmeye devam ederken diğer yandan hem Muhafazakâr Parti hem de İşçi Partisi kanadından eleştiriler yükselmeye devam ediyor. Geçtiğimiz hafta içerisinde Üniversiteler ve Bilimden Sorumlu Devlet Bakanı Sam Gyimah, anlaşmayı bahane göstererek görevinden istifa etti. Sam’in istifası, May kabinesinde Brexit anlaşmasına tepki olarak gelen 10. istifa oldu. Sam, istifa sonrasında yaptığı açıklamada İngiltere’nin Galileo Projesi’nden çekilmesinin, Brexit sonrasında yaşanacakların işareti olduğunu belirtti ve anlaşmanın bu haliyle kabul edemeyeceğini açıkladı.

Siyaset sahnesinde ise mevcut anlaşmaya karşı atılacak adımlar tartışılıyor. Bir süredir “erken seçim” talebini gündemde tutan İşçi Partisi, yeni bir Brexit referandumunu da ciddi bir şekilde gündemine aldı. İşçi Partisi Finans Sözcüsü John McDonnell, erken genel seçime gidilmemesi halinde parti yönetiminin yeni bir referandum fikrini “tartışmasız” bir şekilde talep edeceğini açıkladı. Başbakan May’in Brexit anlaşması için gerekli desteği sağlayamaması durumunda yeni bir referandum için baskının artacağı tahmin ediliyor.

Öte yandan, görüşmeler sırasında anlaşmanın ekonomik boyutu da detaylı bir şekilde tartışılacak. Bu çerçevede, İngiltere Merkez Bankası (BoE) Başkanı Mark Carney, varılan Brexit anlaşmasının ekonomik yansımaları hakkında bilgi verecek. Carney, Merkez Bankası’nın Brexit ile ilgili yaptığı senaryo analizleri hakkında detaylı açıklamalarda bulunacak. BoE tarafından geçen hafta açıklanan raporda, en kötü senaryoya göre İngiltere ekonomisinin yüzde 8 küçülebileceği açıklanmıştı. İngiltere ekonomisiyle ilgili bir rapor da Morgan Stanley’den geldi. Morgan Stanley tarafından yapılan açıklamada, İngiltere’nin resmi olarak AB’den ayrılmasının ardından, 2016 Brexit referandumu sonrasında başlayan düşük büyümenin İngiltere ekonomisinde bir süre daha devam edeceğini ifade edildi. Morgan Stanley, anlaşmasız bir Brexit olasılığının yüzde 20’nin altında görüldüğünü açıkladı.

İngiltere içerisinde yaşanan bu tartışmaları AB cephesi de yakından takip ediyor. AB liderlerinin onay vermesinin ardından bu hafta G-20 Liderler zirvesi için Arjantin’de bulunan Avrupa Komisyonu Başkanı Donald Tusk, bu aşamadan sonra anlaşmanın İngiltere Parlamentosu tarafından reddedilmesi halinde geri kalacak alternatiflerin anlaşmasız Brexit’in gerçekleşmemesi veya anlaşmasız bir Brexit olacağını söyledi. Hafta boyunca İngiltere’de yaşanacak tartışmalar yakından izlenecek.

Birleşmiş Milletler (BM) iklim görüşmeleri Polonya’da başlıyor.

Bu seneki görüşmelerde Paris İklim Anlaşması kapsamında uygulanacak kurallar karara bağlanacak. Anlaşmaya 2015 senesinde 190’ın üzerinde ülke destek vermiş; ancak, detayları konusunda anlaşma sağlanmamıştı. Bu hafta gerçekleştirilecek toplantılar sırasında uzlaşma sağlanabilecek detayların ortaya çıkması bekleniyor.

Görüşmelerde takip edilecek en dikkat çekici konu ise ABD, Avrupa Birliği ve Çin’in pozisyonları olacak. Küresel olarak gaz emisyonunun artmaya devam ettiği bir ortamda ABD Başkanı seçilmesinin ardından Donald Trump ülkesini anlaşmadan çekeceğini açıklamıştı. Bu açıklama sonrasında ABD yönetimi başta Fransa ve Almanya gibi AB ülkeleri olmak üzere birçok ülke tarafından sert eleştirilere maruz kalmıştı. Son dönemde gerek AB liderleri gerekse Pekin yönetimi tarafından yapılan açıklamalardan, iklim konusunda ABD’nin boşalttığı liderliğin AB-Çin hattı tarafından doldurulmaya çalışıldığı anlaşılıyor. Bu çerçevede, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in geçen hafta yapılan G-20 Liderler Zirvesi’nin iklim oturumuna katılarak yaptığı konuşma Polonya görüşmeleri öncesinde Çin’in pozisyonunu ortaya koydu. Xİ, 2020 senesine kadar tüm tarafların Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) ve Paris İklim Anlaşması yükümlülüklerini yerine getirerek dünya genelinde düşük karbon emisyonu ve yeşil bir gelecek için mücadele etmesi gerektiğini söyledi.

Öte yandan, G-20 zirvesi sonrasında açıklanan bildiride Paris İklim Anlaşması ile ortaya konan duruşun geri dönülemez olduğu belirtilerek, iklim değişikliği ve sürdürülebilir ekonomik kalkınma için gerekli adımların atılacağı vurgulandı. Bu metne zirveye katılan tüm ülke liderleri imza atarken, ABD Başkanı Donald Trump imza atmayarak ülkesinin Paris İklim Anlaşması’ndan çekilme kararını bir kez daha teyit etmiş oldu.

Polonya’da gerçekleşecek görüşmelerde en önemli tartışma başlıklarından biri ise gelişmekte olan ülkelere farklı iklim kurallarının uygulanıp uygulanmayacağı olacak. Bu bağlamda, önemli derecede çevre sorunları ile mücadele eden Çin’in bu konuda vereceği mesajlar izlenecek.

Diğer Takip Edilecek Başlıklar

Almanya’da Hristiyan Demokrat Birliği (CDU) mevcut lider ve Şansölye Angela Merkel sonrasında yeni parti liderini belirlemek üzere Hamburg’da toplanacak.

Geçen hafta Almanya genelinde yapılan CDU bölge toplantıları sonrasında Hamburg’da gerçekleşecek nihai toplantıda CDU temsilcileri 18 yıllık Merkel döneminin ardından partiyi kime emanet edeceğine karar verecek. Yarış CDU Genel Sekreteri Annegret Kramp-Karrenbauer, Federal Sağlık Bakanı Jens Shaphn ve Friederich Merz arasında geçecek. Yapılan ön anket çalışmalarında Merz’in ismi diğer adaylar karşısında ön plana çıkıyor.

OPEC ve Rusya, perşembe günü Avusturya’nın başkenti Viyana’da toplanarak enerji üretimi politikalarını görüşecek.

Son dönemde üretiminde önemli bir artış meydana gelen Suudi Arabistan, aylık bazda son yılların en yüksek üretim seviyesine çıktı. Buna paralel olarak düşen fiyatlar OPEC temsilcileri ve Rusya’nın gündeminde. Suudi Arabistan’ın üretimde bir yavaşlamaya gidebileceği değerlendiriliyor. Öte yandan, Katar’ın OPEC’ten ayrılacağını açıklamasının ardından verilecek mesajlar ve Katar’ın atacağı adımlar yakından izlenecek.

Çin’in ticaret verileri cumartesi günü açıklanacak.

ABD ile yaşanan ticaret geriliminin ardından Çin’in ithalat, ihracat ve ticaret fazlası verileri izlenmeye devam edecek. Geçtiğimiz ay Çin’in ithalat seviyesi beklenenin altında kalmasına karşın ülkenin ticaret fazlası artmaya devam etmişti. ABD’nin gümrük vergisi uygulamalarının Çin’in ithalat verilerini önümüzdeki aylarda daha fazla etkileyeceği tahmin ediliyor.

ABD’nin tarım dışı istihdam verisi cuma günü açıklanacak.

2019 yılına ilişkin faiz beklentilerini oluşturan FED Başkanı Jerome Powell, bu verinin  FED’in radarında olacağını açıkladı.

Resmi olarak görevi devralan Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador’un ilk adımları takip edilecek.

Obrador’un NAFTA sonrası dönemde izleyeceği politikalar ve ABD sınırında yaşanan mülteci gerilimi ile ilgili vereceği mesajlar yakından izlenecek.

ABD Başkanı Donald Trump’ın Kuzey Kore’ye yönelik mesajları sonrasında ABD-Kuzey Kore hattında yaşanan gelişmeler izlenecek.

ABD Başkanı Donald Trump’ın G-20 Liderler Zirvesi sırasında Kuzey Kore Lideri Kim ile ikinci görüşmeye yeşil ışık yakmasının ardından Washington DC-Pyongyang hattından verilecek mesajlar izlenecek.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun İran’a yönelik suçlamalarının ardından İran ile ABD gerilimi izlenecek.

Pompeo, İran’ın balistik füze denemesi yaparak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) yasağını ihlal ettiğini açıklamasının ardından Tahran, füze denemelerine devam edeceğini açıkladı. Gerilim izlenecek.