Geçen hafta dünyada yaşanan gelişmeler (3-10 Aralık 2018)

Almanya’da Hristiyan Demokrat Birlik Partisi Kongresi, Çin-ABD arasında Huawei gerilimi, Fransa’da “sarı yelekliler” eylemleri 

Geçen hafta gün gün öne çıkan başlıklar:

3 Aralık 2018

ABD Başkanı Donald Trump, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile G-20 zirvesinde gerçekleştirdiği görüşmenin çok başarılı olduğunu, iki tarafın da bu gelişmeden kazançlı çıkacağını ifade etti. Trump ayrıca Şi’den Çin’in Amerikan otomobillerine uyguladığı yüzde 40 gümrük vergisinin kaldırılması yönünde söz aldığını açıkladı.

ABD Başkanı Donald Trump, ABD, Rusya ve Çin arasında silahsızlanma görüşmelerinin başlamasını önerdi.

Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Konferansı Polonya’nın Katowice kentinde başladı. İki hafta sürecek toplantılarda, Paris İklim Anlaşması’yla ilgili hayata geçirilmesi gereken ilkelerin karara bağlanması hedefleniyor.

Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Christine Lagarde, küresel ekonomik büyümenin giderek yavaşladığını, G20 ülkeleri arasındaki işbirliğinin kritik önem taşıdığını belirtti.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Salman arasında G-20 zirvesinde gerçekleştirilen görüşmenin çok yapıcı ve kapsamlı geçtiğini ifade etti.

Ukrayna Devlet Başkanı Pyotr Poroşenko, Rusya ile 1997 yılında imzalanan Dostluk, İşbirliği ve Ortaklık Anlaşması’nın feshedilmesine yönelik yasa tasarısını parlamentoya sundu.

Rusya OPEC ile yapılan petrol azaltma anlaşmasını 2019 yılına kadar uzatma konusunda Suudi Arabistan ile anlaştıklarını duyurdu.

Fransa hükümeti, bir süredir devam eden protestoları kontrol altına almak için gündemde olan olağanüstü hal ilan edilmesinin an itibariyle söz konusu olmadığını açıkladı. Başbakan Edouard Philippe, mecliste muhalefet partileriyle bir araya geldi. Sosyalist Parti lideri Olivier Faure, hükümeti uyarırken, Başkaldıran Fransa hareketinin lideri Jean-Luc Melenchon ile Ulusal Birlik lideri Marie Le Pen meclisin feshedilmesini talep etti.

Katar, Ocak 2019’da Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nden (OPEC) ayrılacağını açıkladı.

Suriye ordusunun ülkenin güneyindeki Süveyde vilayetinde 270’ten fazla IŞİD militanını öldürdüğü açıklandı.

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Vatikan’da Katolik dünyasının ruhani lideri Papa Francis ile bir araya geldi. Görüşmede Ortadoğu sorununun ele alındığı açıklandı.

Filistin’de Gazze Şeridi’ni kontrolü altında tutan Hamas tarafından kurulan askeri mahkeme 6 Filistinli hakkında İsrail adına casusluk gerekçesiyle idam cezasına hükmetti.

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ile HAMAS’ın Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye’nin telefon görüşmesi yaptığı, ikilinin Filistin’deki son gelişmeleri ele aldıkları açıklandı.

4 Aralık 2018

ABD, Rusya’ya Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’ndan (INF) doğan yükümlülüklerini yerine getirmesi için 60 gün süre verdiğini açıkladı.

CIA Direktörü Haspel, Kaşıkçı cinayeti hakkında ABD Senatosunu bilgilendirdi. Haspel’in konuşmasının ardından açıklama yapan Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Corker, infaz emrinin Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Salman tarafından verildiğinden şüphesi olmadığını ifade etti.

NATO Dışişleri Bakanları toplantısına katılan ABD Dışişleri Bakanı Pompeo, Başkan Trump’ın yeni bir dünya düzeni kurmakta olduğunu kaydetti.

ABD Dışişleri Bakanı Pompeo ile İsrail Başbakanı Netanyahu bir görüşme gerçekleştirerek İran ve bölgesel gelişmeleri konuştular.

AB Maliye ve Ekonomi Bakanları toplantısında Avrupa’nın ekonomik ve parasal birliğini belli alanlarda güçlendirme kararı alındı.

Fransa hükümeti ülke geneline yayılan protesto gösterileri ardından akaryakıt zamlarını askıya aldı. Sarı yelekliler kod adlı göstericiler hükümetin bu kararın yeterli bulmadıklarını açıkladı. Eylemlere katılan 30 bin kişiyle düzenlenen anketten elde edilen 42 maddelik talep listesi hükümete iletildi.

Kremlin Sözcüsü Peskov, Moskova’nın Almanya, Fransa ve Türkiye’nin katıldığı 4’lü Suriye zirvesinin yeniden düzenlenmesini olumlu karşıladığını ifade etti. 

İran Cumhurbaşkanı Ruhani, ABD’nin İran petrolünün ihracatını engellemesi halinde Basra Körfezi’nden hiçbir şekilde petrol ihraç edilemeyeceğini söyledi.

Çin Başbakanı Li Keqiang, TBMM Başkanı Binali Yıldırım ile Pekin’de bir araya geldi.

Kuzey Kore Dışişleri Bakanı Ri Yong Ho’nun Çin’e ziyarette bulunacağı bildirildi.

Pakistan Başbakanı İmran Han Afganistan’da barış sürecine yardımcı olmak istediklerini söyledi.

Kanada Vatandaşlık ve Göçmenlik Bakanlığı 2021 yılına kadar ülkeye 1 milyon 800 bin mülteci kabul edileceğini açıkladı.

İngiltere’de Avam Kamarası, hükümetin, önümüzdeki hafta yapılacak olan Brexit oylaması ile ilgili olarak yasal tavsiyeyi açıklamayarak parlamentoyu aşağıladığına hükmetti. Öte yandan, İngiltere’de Brexit için ikinci bir referandum yapılması için yaklaşık 1,5 milyon dilekçe Başbakanlığa teslim edildi.

Avrupa Adalet Divanı tarafından yapılan açıklamada İngiltere’nin Brexit başvurusunu tek taraflı olarak geri çekebileceği vurgulandı.

ABD Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, Rusya’nın suçlamalarına yanıt vererek Fırat çevresinde tehlikeli oyun oynamadıklarını, bölgedeki IŞİD varlığını sonlandırmaya çalıştıklarını söyledi.

5 Aralık 2018

ABD Başkanı Donald Trump, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’ne (OPEC) petrol üretiminin gelecek yıl düşürülmemesi çağrısı yaptı.

ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey’nin 5-14 Aralık tarihleri arasında Türkiye ve Ürdün’ü ziyaret ederek Suriye konusunda temaslarda bulunacağı açıklandı.

ABD’de devam eden Rusya soruşturmasında Özel Yetki Savcı Robert Mueller ile işbirliği yapan Beyaz Saray eski Ulusal Güvenlik Danışmanı General Michael Flynn, Türkiye adına yürüttüğü lobicilik faaliyetleri ile ilgili yalan beyanda bulunduğunu kabul etti.

ABD Dışişleri Bakanlığı, 1991’de  kapatılan Somali daimi diplomatik temsilciliğinin tekrar açıldığını duyurdu.

ABD Başkanı Donald Trump, Paris İklim Anlaşması’nın ölümcül bir hal aldığını ifade etti.

Çin Dışişleri Bakanlığı, G-20 zirvesinde Çin Devlet Başanı Şi Cinping ile ABD Başkanı Donald Trump arasında varılan mutabakatın hayata geçirilmesi yönünde Washington’a çağrı yaptı. Çin yönetimi, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun Başkan Trump’ın yeni bir liberal dünya düzeni inşa etmekte olduğu sözlerine tepki gösterdi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ABD’nin Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’ndan (INF) ayrılması ve bu silahları yeniden üretmesi durumunda kendilerinin de, buna aynı şekilde karşılık vereceğini ifade etti.

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetinin aydınlatılabilmesi  için uluslararası soruşturmaya ihtiyaç olduğunu ifade etti.

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Lübnan sınır hattında Hizbullah’ın tünellerine karşı başlatılan Kuzey Kalkanı operasyonunun duruma göre genişletileceğini belirtti.

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun İran’ın Birleşmiş Milletler’in balistik füze kararlarına aykırı hareket ettiğine dair iddiasına yanıt verdi ve İran’ın hava savunma gücünün dış güçlerle müzakere edilemez olduğunu ifade etti.

İran Dışişleri Bakanlığı, İngiltere ve Fransa’yı İran’ın füze programına karşı yaptıkları açıklamalar nedeniyle eleştirdi; füzelerde nükleer savaş başlığı kullanımıyla ilgili hiçbir planları olmadığını ifade etti.

Brüksel’de düzenlenen NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı’nın ardından Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’na (INF) ilişkin ortak açıklama yapıldı. Rusya, anlaşmaya tam ve kanıtlanabilir şekilde uymaya çağırıldı.

6 Aralık 2018

Kanada Adalet Bakanlığı, Çinli akıllı telefon üreticisi ve telekomünikasyon devi Huawei’nin  Mali İşler Direktörü Meng Wanzhou’nun ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını delmek suçlamasıyla 1 Aralık’ta Vancouver kentinde gözaltına alındığını açıkladı.

Çin, Kanada’da gözaltına alınan Huawei CFO’su Meng Wanzhou’nun derhal serbest bırakılmasını talep etti.

Çin Ticaret Bakanlığı, Çin ve ABD ticaret heyetleri arasında Washington’da yapılan temasların başarılı geçtiğini,90 gün içinde bir anlaşmaya varılması konusunda güvenlerinin tam olduğunu açıkladı.

ABD Başkanı Donald Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, Kaşıkçı cinayetinin ses kaydını inceleyen uzmanların infaz emrini veren kişiye dair bulguya ulaşamadıklarını belirtti.

John Bolton, Beyaz Saray’ın Rusya’nın inşa etmekte olduğu Kuzey Akımı-2 doğalgaz boru hattının yapımının önüne geçmek için çeşitli alternatifleri değerlendirdiğini bildirdi.

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, geçen hafta Brüksel ve Cenevre’de Avrupa Birliği yetkilileriyle yapılan görüşmelerde İran ile olan finansal işlemlerin devamını sağlayacak Özel Amaçlı Araç (SPV) olarak adlandırılan mekanizmaya ilişkin düzenlemelerin tamamlandığını belirtti.

İran’ın güneydoğusundaki Çabahar kentinde emniyet müdürlüğüne bombalı intihar saldırısı düzenlendi. Saldırıda çok sayıda ölü ve yaralı olduğu bildirildi.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Washington yönetiminin INF Anlaşması’nı sonlandırmak yönündeki adımlarının Transatlantik için yeni riskler ortaya çıkardığını ifade etti.

Ukrayna Devlet Başkanı Pyotr Poroşenko, Rusya sınırındaki askeri birliklerin sayısının arttırıldığını söyledi.

IMF Başkanı Christine Lagarde, dünyanın son derece karmaşık sorunlarla karşı karşıya olduğunu ve bu sorunlar karşısında tüm ülkelerin çok taraflılık zemininde beraber çalışması gerektiğini ifade etti.

Uluslararası otel zinciri Marriott’un 500 milyon müşterisinin kişisel bilgilerinin çalındığı siber saldırının arkasında Çin’in olduğu iddia adildi.

Ekvador Devlet Başkanı Lenin Moreno, İngiltere’nin, Wikileaks’in kurucusu Julian Assange’ın Ekvador’un Londra büyükelçiliğinden ayrılabileceği ve başka bir ülkeye iade edilmeyeceği konusunda garanti verdiğini söyledi.

Katolik dünyasının ruhani lideri Papa Francis, 3-4 Şubat tarihlerinde Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) başkenti Abu Dabi’ye gideceğini açıkladı.

Yemen’de 2015’ten bu yana devam eden savaşı sonlandırmak amacıyla Birleşmiş Milletler öncülüğündeki istişare toplantıları, İsveç’in Rimbo kentinde başladı.

7 Aralık 2018

Almanya’da Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) kurultayı Hamburg’da toplandı. Şansölye Angela Merkel’in yeniden aday olmadığı genel başkanlığa partinin genel sekreteri Annegret Kramp-Karrenbauer seçildi.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Pekin’de Kuzey Kore Dışişleri Bakanı Ri Yong Ho’yu kabul etti.

Çin Dışişleri Bakanlığı,Vancouver kentinde gözaltına alınan Huawei’nin Mali İşler Direktörü (CFO) Meng Wanzhou’nun Kanada ve ABD yasalarını ihlal ettiğine ilişkin iki ülkenin de Pekin’e delil sunmadığını belirtti.

ABD Başkanı Donald Trump, Pekin yönetimi tarafından yapılan ABD ile 90 gün içerisinde ticaret anlaşmasına varılacağına ilişkin açıklamaya katıldığını ifade etti.

ABD Başkanı Donald Trump, Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği görevinden ayrılacak olan Nikki Haley’in yerine Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert’i aday göstereceğini duyurdu.

CNN, Beyaz Saray Genel Sekreteri John Kelly’nin görevinden istifa etmeye hazırlandığı duyurdu.

ABD Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, ABD’nin ekim ayı ticaretindeki açığı 10 yılın en yüksek seviyesinde gerçekleşti.

ABD Savunma Bakanlığı, ABD ve müttefik ülkelerin Ukrayna hava sahasında özel amaçlı gözlem uçuş görevleri icra ettiklerini duyurdu.

ABD’nin Hamas’ın kınanmasını isteyen karar tasarısı Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda reddedildi.

Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras Moskova’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından kabul edildi. Çipras, Türkiye’nin Rusya ile savunma işbirliğinden endişe duyduklarını ifade etti. Görüşmede Kıbrıs sorununu ele aldıklarını kaydetti.

Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras ile görüşen Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Yunanistan’ın Türk Akımı doğalgaz boru hattına dahil olma ihtimalini gözden geçirmeye hazır olduklarını söyledi. Görüşme sonrasında açıklama yapan Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, Avrupa’nın Yunanistan üzerinden boru hattına bağlanmasının mümkün olduğunu söyledi.

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Çabahar kentinde gerçekleştirilen terör saldırısının arkasında dış güçler olduğunu ifade etti.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üye ülkeleri petrol üretiminde kısıntıya gidilmesinde anlaştı.

Paris’te lise öğrencileri hükümetin vergi politikasını protesto etti.

Coca Cola emekli olacağını açıklayan CEO Muhtar Kent’in yerine James Quincey’in atanacağını açıkladı.

8 Aralık 2018

Fransa’da Sarı Yelekliler protestoları sürüyor. Ülke genelinde 125 binden fazla gösterici hükümeti protesto etti. Protestolarda yaklaşık 1,500 kişinin gözaltına alındığı bildiriliyor. Fransa İçişleri Bakanı Christophe Castaner, protestolara karşı Fransa genelinde alınan geniş güvenlik önlemlerinin gerek olması durumunda yarın da devam edileceğini duyurdu.

Sarı Yelekliler protestoları Avrupa’ya yayılıyor. Belçika’da Başbakan Charles Michel’in istifasını isteyen göstericiler sarı yelekleriyle sokaklara çıktı.

ABD Başkanı Donald Trump, Rusya’nın başkanlık seçimlerine müdahale ettiğine yönelik yürütülen soruşturmada herhangi bir kanıta ulaşılamadığını savundu.

ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray Genel Sekreteri John Kelly’nin yıl sonunda görevinden ayrılacağını duyurdu. Yerine gelecek kişiyi daha sonra açıklayacağını ifade etti.

ABD Başkanı Donald Trump Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Mark Milley’i Genelkurmay Başkanlığına aday göstereceğini açıkladı.

ABD Dışişleri Bakanlığı, Suriye ve Rusya’nın rejim muhalifi unsurların Halep’te kimyasal saldırı gerçekleştirdiği yönündeki  iddiasını yalanladı.

ABD eski Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, ABD Başkanı Trump’ı sert şekilde eleştirerek, bakan olduğu dönemde  kendisinden pek çok kez yasaları ihlal edecek adımlar atmasını istediğini iddia etti. Başkan Trump, Tillerson’a Twitter hesabından yanıt verdi ve kendisine karşı aşağılayıcı ifadeler kullandı.

OPEC ve örgüte üye olmayan üreticilerin, günlük petrol üretimini azaltma yönünde aldıkları ortak karar kapsamında Suudi Arabistan ile Rusya’nın günlük üretimlerinde 750 bin varile yakın kesinti yapacakları duyuruldu.

Huawei’nin CFO’su  Meng Wanzhou, Kanada’da görülen kefalet duruşmasında ABD’nin İran yaptırımlarını deldiğini iddia edilen Skycom ile Huawei arasındaki bağlantı konusunda Amerikalı bankalara yalan söylemekle itham edildi.

Çin, Wanzhou’nun gözaltına alınmasına ilişkin Kanada’ya sert tepki verdi. Kanada’nın Pekin Büyükelçisi Çin Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı kendisine nota verildi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise Wanzhou’nun gözaltına alınmasını eleştirdi.

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, İsrail ordusunun Lübnan sınırında devam eden tünel operasyonlarıyla ilgili Rusya Devlet Başkanı Putin’i bilgilendirdi.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ABD’nin tek taraflı İran yaptırımlarını ekonomik terörizm olarak nitelendirdi.

Libya’da kamu hizmetlerinin iyileştirilmesini talep eden bir grup gösterici El Şarara petrol sahasında eylem düzenledi.

Husiler, Yemen’de bütün siyasi grupları kapsayacak bir geçiş hükümetinin kurulması çağrısı yaptı.

9 Aralık 2018

Çin Dışişleri Bakanlığı, ABD’nin Pekin Büyükelçisi Terry Branstad’ı Dışişleri Bakanlığına çağırarak, Washington yönetiminin Huawei’nin Mali İşler Direktörü (CFO) Meng Wanzhou’ya yönelik yakalama kararını geri çekmesini istedi.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil el-Cubeyr, Cemal Kaşıkçı cinayeti soruşturmasında Türkiye’nin yakalama kararı çıkardığı Suudi vatandaşlarının iade edilmeyeceğini açıkladı.

New York Times gazetesi, ABD Başkanı Donald Trump’ın damadı ve kıdemli danışmanı Jared Kushner’in Suudi Arabistan Veliaht Prensi Salman’a Cemal Kaşıkçı krizini nasıl atlatacağına dair tavsiyeler verdiğini iddia etti.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un devam eden protestolar nedeniyle pazartesi, işçi ve memur sendikaları ile bir araya geleceği belirtildi. Ekonomi Bakanı Bruno Le Maire, Sarı Yelekliler protestolarından dolayı ekonominin çok ciddi yara aldığını, eylemlerin büyümeye olumsuz yansıdığını açıkladı.

Almanya’da maaşlarının iyileştirilmesini talep eden demiryolu çalışanları pazartesi günü 4 saat sürecek iş bırakma eylemi gerçekleştirecek. 

Rus Ortodoks Kilisesi Patrikliği, Ukrayna’da bağımsız kilise kurulmasına izin verilemeyeceğini açıkladı.

Ukrayna Devlet Başkanı Pyotr Poroşenko, ABD ve Avrupa’nın limanlarını Rus gemilerine kapatmaları gerektiğini söyledi.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve örgüte üye olmayan üretici ülkelerin günlük petrol üretimini azaltma kararı kapsamında Irak’ın günlük petrol üretiminde 139 bin varil kesinti yapacağı açıklandı.

İngiltere, Fransa ve Almanya, Irak’a ülkeyi ABD’nin İran yaptırımlarından koruma taahhüdünde bulundu. 

Ermenistan siyasi kriz ve yükselen toplumsal rahatsızlık nedeniyle erken seçim için sandığa gitti.

Hizbullah, ellerinde bulunan füze kapasitesinin, İsrail’in başkenti Tel Aviv dahil olmak üzere ülkenin tüm bölgelerine ulaşabileceği uyarısında bulundu.

Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Zirvesi Suudi Arabistan’ın ev sahipliğinde toplandı. Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Suudi Arabistan Kralı Salman’ın davetini geri çevirerek zirveye katılmayacağını açıkladı. Zirvede Yemen sorununun, İran konusunun, güvenlik ve enerji alanlarında bölgesel işbirliğinin ele alınacağı açıklandı.

Kuveyt Emiri Şeyh Sabah el-Ahmedel-Cabir es-Sabah, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Zirvesi’nde bölge ülkelerini medya aracılığıyla birbirine saldırmayı bırakmaya çağırdı.

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, yakın zamanda Filistin Meclisi’nin feshedileceğini duyurdu.