Bir zamanlar Latin Amerika’nın en zengin ülkelerinden biri olan Venezüela, dünyanın en büyük petrol rezervlerine sahip. Fakat ülke ekonomisi, kontrolden çıkmış enflasyon yüzünden perişan halde. Geçen hafta başlayan ülke genelindeki elektrik kesintisi ülkeyi parçalanmanın eşiğine getirdi.
Guardian’ın konuştuğu dünyanın en ünlü enflasyon uzmanlarından Steve Hanke’ye göre, 2016’da resmen hiperenflasyon sürecine giren Venezüela’da, dünyanın en istikrarlı fiyat artış trendlerinden biri yaşanıyor.
Hanke dünya tarihinin gelmiş geçmiş en şiddetli 58 enflasyon dönemini incelediği çalışmasında, Venezüela’daki sürecin en uzun süren dördüncü enflasyon dönemi olduğunu söylüyor.
İnsanların bavullar dolusu parayla dükkanlara gittiği klişe enflasyon tahayyüllerinin aksine Venezüela’da paranın değeri düşerken, insanların paraya ulaşma ihtimali de düşüyor. Para matbaası çalışmayı durdururken insanlar başka ülkelerin dövizleri üzerinden kazanç elde etme peşinde.
Bu da bolivarın yerini doların alması demek. Ya da takas. Ayrıca -elektriğe ulaşabildiklerinde- online transferler, banka kartı ve hatta kripto para birimleri kullanmaya muhtaçlar. Bazen paraya dokunmadan haftalar geçiyor.
Fakat Venezuelalılar geçici çözümler bulmuşa benziyor.
Venezüelalı Gindel Delgado iki ay boyunca banka sisteminin dışında kalınca kısıtlı vaktini bankadaki parasını yeniden kullanmak için kullandı. Bunun için yeni bir banka kartına ihtiyacı olan Delgado, plastik kıtlığından ötürü yeni bir kart alamadı.
Geçen hafta başlayan elektrik kesintisi ülkenin dolarizasyonuna hız kattı. ATM ve pos cihazlarının çalışmamasından ötürü pek çok otel ve dükkan sadece dolar üzerinden ödeme kabul ediyor. Celina Bareto, “Hükümet Amerikan emperyalizminden bahsedip duruyor, bizim ise dolar kullanmamız gerekli” diyor.
Bu dolarların çoğu da yurt dışında çalışan Venezüelalılardan geliyor.
Fiyatlardaki artış, konuyu çalışmak isteyen ekonomistler için dahi bir sorun. Çünkü Hanke’ye göre normal ekonomilerde enflasyon ölçüm yöntemleri fiyatlar ivmeli bir şekilde artınca işlemiyor. Ekonomistler ayrıca normalde fiyat endeksi çıkarmak için birkaç günlük periyotlar kullanırken fiyatların her gün değiştiği Venezuela’da bu yöntemin bir anlamı kalmıyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Hanke, Nicolas Maduro görevde kalsın ya da kalmasın, Venezüela’nın önünde iki yol kaldığını belirtiyor: Ya dolarizasyon ya da basılan her banknotu takviye edip bolivarı başka bir para birimine sabitlemek.
“Hiperenflasyonun genelde bir noktada sona ermesi beklenir çünkü bu iki durumdan birisi meydana gelir: Siyasi bir değişim olur, sonra para reformu yaparsınız. Ya da iktidarda aynı kişi kalır ve para reformu yapılır.”
