24 Ocak Cuma akşamı saatler 20:55’i gösterirken Elazığ’ın Sivrice ilçesi merkezli 6,8 büyüklüğünde ve 40 saniye süren deprem Elazığ ve Malatya’da 41 kişinin ölümüne yol açarken binlerce insanın hayatını da kökünden değiştirdi. 24 Ocak’tan bugüne de binden fazla artçı deprem yaşandı bölgede. 17 Ağustos 1999 Gölcük ve 12 Kasım 1999 Düzce depremleri hâlâ dün gibi aklımda. 17 Ağustos sabaha karşı saat 03:02’de 40 saniye süren 7,5 büyüklüğündeki deprem ve 12 Kasım 1999’da 18:57’de Düzce merkezli 30 saniye süren 7,1 büyüklüğündeki depremler resmi rakamlara göre onbinlerce insanımızın ölümü ile sonuçlanırken hayatta kalan yüzbinlerce insanın, hatta bütün ülkenin kaderi değişti.
Elazığ depremini yerinde gözlemlemek ve söyleşiler yapmak için bu sabah TK 7220 sefer sayılı uçağa bindiğimde aklımda iki görüntü vardı. 17 Ağustos depreminin ardından gittiğim Yalova’da tamamen yıkılmış Malazgirt Mahallesi ve 12 Kasım’da helikopter ile gittiğim Düzce-Bolu arasında çökmüş yolların görüntüsü. Uçak Elazığ’a doğru alçalışa geçtiğinde yukarıdan bakıldığında şehirde bir hasar görünmüyordu.
Uçak indi, Havaş otobüsüne geçtim, bir Havaş çalışanı deprem dolayısıyla ücretsiz sefer yapıldığını duyurdu. Aracın sürücülerinden biri deprem sırasında otobüs ile sefer halinde olduğunu ve ilk anda sarsıntı ile otobüsün tekerleklerinin patladığını sandığını söylüyordu. Deprem ile birlikte bir çok evin bacası yıkılmış ve güneş panelleri kopup yere düşmüş. Elazığ şehir merkezine geldiğimde depremin uçaktan göründüğü kadar hafif atlatılmadığı belli oluyordu. Mustafa Paşa Mahallesi’nde 27 yıl önce inşa edilen Altınbaş Apartmanı aldığı hasar nedeniyle boşaltılmıştı ama binaya yanaştırılan vinçlerle apartman sakinleri ev eşyalarını boşaltılıyordu. Bina tehlike arz ettiği için akşam saatlerinde tamamen boşaltılıp yıkıldı. Sürsürü Mahallesi’ndeki Dilek Apartmanı sakinleri Altınbaş Apartmanı sakinleri kadar şanslı değildi, 24 Ocak depremi Elazığ’da en çok can kaybına Dilek Apartmanı’nın yıkılışı ile sebep oldu.
Depremde arama kurtarma çalışmaları 27 Ocak pazartesi akşamüstü itibarıyla biterken 41 kişi yaşamını yitirdi, 1600’den fazla insan hafif yaralandı. Sürsürü Mahallesi’nde ilk bakışta, yıkılan Dilek Apartmanı dışında zarar yok gibi gözüküyor ancak binalara yaklaşınca örneğin Dilek Apartmanı’nın komşusu Petek Sitesi ayakta ama artık oturulacak halde değil. AFAD’ın resmi rakamlarına göre 11 bin 32 binadan 274’ü yıkılmış, 2876’sı ağır hasar almış, 150’si orta ve 3514’ü az hasarlı. Acil olarak yıkılacak 42 binanın tespit edildiği çalışmalarda, 4716 binanın ise hasarsız olduğu belirlenmiş.
Elazığ’a yakın zamanda olmasa da 3-5 kez gelmiştim, Elazığ insanının yardımseverliğini biliyordum. Deprem felaketi bölge insanlarını birbirine daha da yaklaştırmış, şehrin her yerinde bir yardımlaşma havası hâkim. Edirne’den, İzmir’den, Kahramanmaraş’tan, Bursa’dan yardım ekipleri görüyorum yolda. Bütün mahallelerde şimdilik boş gibi gözüken çadır kentler kuruluyor. Çadırların etrafında çekim yaparken depremzedeler bu çadırların Elazığ’ın soğuk kışında ne kadar kullanışlı olacağını tartışıyor. Gündüz hava güneşli ve soğuk ısırmıyor ancak akşam inerken hava hızla buz kesiyor. Özellikle depremin verdiği hasarın çok olduğu mahallelerde çay dağıtımı, yemek dağıtımı yapan araçlar dolaşıyor. Çevre illerden gelen giyecek yardımları dağıtılıyor ancak hiçbir yerde izdihama rastlamıyorum. Konuştuğum herkes “Deprem 5 saniye daha sürse Elazığ haritadan silinirdi” diyor. Elazığlılar, depremin ardından, kış şartlarını da düşününce devlettem acil ve kalıcı çözümler beklediklerini söylüyor. Bir yandan da şehrin yeni kurulan bölgelerinde ev kiralarının iki günde hızla arttığından bahsediyor.
24 Ocak depremi büyük bir şans eseri Elazığ’da korkunç bir yıkıma yol açmamış ama hızla yeni depreme ve diğer doğal felaketlere dayanıklı yeni bir kent planı hayata geçirilmezse bu şans yeterince değerlendirilemeyecek.
