İki yıl önce Facebook’un inisiyatifiyle oluşturulan ve sosyal medya devinin toplumsal sorumluluklarını inceleyen bağımsız denetleme komisyonu, raporunu açıkladı. Facebook’un yoğun bir boykot altında olduğu bir dönemde açıklanan raporda, Facebook’un kutuplaştırıcı bir algoritma kullandığı ve geçen sene içinde aldığı kararların “sivil haklara büyük bir darbe vurduğu” belirtildi.
Uzun bir süredir beklenen rapor, Laura Murphy liderliğindeki insan hakları alanında çalışan avukatlar ekibi tarafından hazırlandı. İki yıl süren 89 sayfalık raporun temel eleştirileri Facebook’un ayrımcı reklam ve paylaşımlar ile kullanıcıları arasına yeterli mesafeyi koyamaması ve Amerika Birleşik Devletleri Başkanı (ABD) Donald Trump’a halkı şiddete tahrik eden paylaşımlar yapma hakkı tanımasıydı.
Raporun zamanlaması: Boykotlar sırasında ve seçimlerden önce
Raporun yayınlanması Facebook kurucusu ve patronu Mark Zuckerberg’in üzerindeki baskıların en yüksek olduğu döneme denk geldi. ABD’den çıkıp bütün dünyada yankı bulan #BlackLivesMatter protestoları boyunca sosyal medya platformları toplumsal rollerini tekrar düşünmek durumunda kaldı. Twitter’in başını çektiği bazı sosyal medya platformları protestoculara tehditkâr mesajlar paylaşan hesapları -ki buna Trump da dahil- yakından takip edip kışkırtıcı paylaşımlara uyarı mesajları ekledi.
Facebook ise “özgür ifade” prensibini ön plana koyup, yanıltıcı, kışkırtıcı ve ayrıştırıcı paylaşımların platformda yer almasına izin verdi. Raporun da değindiği ve “en üst seviyede alındığı” belirtilen bu karar dünya genelinde kınandı. Facebook’un temel gelir kaynağı olan reklam verenlerinden Coca Cola, Verizon gibi dev şirketler de Facebook’u protesto edip platforma artık reklam vermeyeceklerini açıkladı.
Öte yandan, ABD başkanlık seçimlerine sadece birkaç ay kaldı. 2016’daki ABD seçiminde etkili olduğu iddia edilen Rus etkisinin temel kanallarından birisinin Facebook üzerinden ayrıştırıcı mesajlar yayımlamak olduğu uzun süredir dile getiriliyordu. Rapor, Facebook’un “yanıltıcı bilgi dağıtımını ve seçmen baskılarını sınırlamak için katı kurallar uygulamakta çok çekimser davrandığını” not etti.
Raporu hazırlayan sivil toplumcu Murphy “Biz şirket için bir oyun planı çıkardık, top artık onlarda” dedi.
Bu raporun da çıkmasının ardından Zuckerberg’in üzerindeki finansal ve toplumsal baskının artması bekleniyor.
Raporda geçen bazı saptamalar şöyle:
- Trump’ın halkı kışkırtmaya yönelik ve ayrıştırıcı paylaşımlarının platformda kalıp paylaşılmalarına izin vermek “endişe verici ve kırıcı” kararlardı.
- Facebook, 2020 seçimleri yaklaşmaktayken seçmen hakları ve seçim güvenliğini sağlamak için gerekli adımları atmadı. Platformda seçimlerin adaletini etkileyecek paylaşımlar yapılabiliyor.
- Şirketin medeni haklar / siyasi haklar vurgusu olması gerektiği noktada değil.
- Karar alma mekanizmasında insan hakları konusundaki uzmanlıklardan faydalanılmıyor. Bu kararların sonuçları toplum için yıpratıcıydı.
- Facebook bu noktalarda gelişmek istiyorsa çabuk davranmalı. Seçim güvenliği tehlike altında.
Facebook’tan ilk cevap
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Facebook’un günlük operasyonlarından sorumlu yöneticisi (COO) Sheryl Sandberg rapor hakkında şöyle konuştu:
“Artık iyice anlıyoruz ki katetmemiz gereken çok yol var. Zayıf noktalarımızın uzmanlar tarafından bu şekilde ifşa edilmesi bizim için ne kadar zor olsa da şüphesiz ki şirketimiz için önemli bir süreçti. Sektörümüzdeki ve başka alanlardaki şirketleri de aynısını yapmaya davet ediyoruz.”
Facebook ilk adım olarak insan hakları mücadelesinde tecrübeli bir kişiyi üst düzey yönetici olarak işe alacağını, bu kişinin şirketin toplumsal sorumluluklarına yön vereceğini ifade etti.
