Amerika Birleşik Devletleri (ABD), İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasındaki diplomatik ilişkileri resmileştiren antlaşmanın ardından Körfez ülkesine F-35 savaş uçakları satmayı planlıyor. Ortadoğu’da F-35 savunma programına dahil tek ülke olan İsrail ise bu gelişmiş savaş teknolojisinin bir Arap ülkesinin eline geçmesinden endişeli.
13 Ağustos’ta İsrail ile diplomatik ilişkilerini normalleştirecek tarihi antlaşmaya imza atan BAE, uzun süredir elde etmek istediği F-35 savaş uçaklarını satın almak için çalışmalara başladı. Trump hükümeti ile yakın ilişkiler içinde olan Körfez ülkesinin daha önce uçakları satın alma talebi, İsrail’in ve ABD’deki İsrail lobisinin sert muhalefetinden dolayı Vaşington tarafından reddedilmişti.
New York Times’ın haberine göre, geçen haftalarda F-35 programı hakkında BAE ordusu yetkililerine ABD tarafından bilgilendirme yapıldı. Amerikalı yetkililer, ileri teknoloji uçak ve drone’ların ülkeye satışının hâlâ değerlendirme aşamasında olduğunu belirtirken mevcut satış planının İsrail-BAE antlaşmasından ötürü körfez ülkesine verilen bir ödül niteliği taşıdığına dair iddiaları yalanladı. İki Ortadoğu ülkesi arasında yapılan antlaşma sonrası ABD Başkanı Donald Trump, BAE’nin Mısır ve Ürdün’den sonra İsrail’i tanıyacak üçüncü Arap ülkesi olacağını açıklamıştı.
İsrail’in, sözkonusu savaş teknolojisinin bölgedeki bir Arap ülkesinin eline geçmesine şiddetle karşı çıkacağı tahmin ediliyor. Başbakan Binyamin Netanyahu, F-35 programında yer alan ülkesinin, uçakların satışı kapsamında Körfez ülkesine hiçbir vaatte bulunmadığını dile getirdi.
ABD Milli Güvenlik Konseyi’ndeki bazı yetkililer de dünyanın en gelişmiş savaş uçaklarından olan F-35 teknolojisinin BAE ile paylaşılmasına endişe ile bakıyor. ABD’nin 1973 Arap-İsrail savaşından beri izlediği dış politikası, İsrail’in bölgedeki en gelişmiş askeri güce sahip olmasını güvence altına alıyor. Bu kapsamda F-35 uçaklarının BAE’ye satılması, uzun yıllardır benimsenen ABD dış politikasından taviz verilmesi olarak yorumlanıyor. İsrailli yetkililer, bir Arap ülkesinin sözü geçen savaş teknolojisine sahip olmasının İsrail’in bölgedeki güvenliğini zedeleyeceğini düşünüyor.
Jerusalem Post gazetesine konuşan ABD’nin İsrail Büyükelçisi David Friedman ise satışın İsrail’in güvenliğini zedelemeyeceğine ve ABD’nin bölgeye yönelik mevcut dış politikasından taviz vermeyeceğine dair garanti verdi. Friedman, satışın yapılması halinde bile BAE’nin F-35 uçaklarını elde etmesinin uzun yıllar alacağını söyledi.
İsrail merkezli Haaretz gazetesinin haberine göre ise ABD’nin eski BAE Büyükelçisi Barbara A. Leaf, F-35 uçaklarının elde edilmesinin BAE’nin en büyük askeri hedefi olduğunu vurguladı. Haberde İsrail’in ve İsrail lobisinin desteği olmaksızın, planlanan satışın ABD Kongresi’nce onaylanmayacağının tahmin edildiği belirtiliyor.
Bazı ABD’li Kongre üyeleri, BAE hava operasyonlarının Yemen’deki çatışmalarda binlerce sivil insanın hayatını kaybetmesine yol açtığına vurgu yaparak, Körfez ülkesine uçak satışı yapılmasına karşı çıkıyor.
