Kadınların sahnede halka açık şarkı söylemesinin yıllardır yönetim tarafından dini ve kültürel sebeplerden dolayı uygun görülmediği İran’da, kadın şarkıcılar seslerini daha fazla duyurmaya başladı. Üyelerinin tamamı kadın olan “Dingo” isimli müzik grubunun mücadelesi ise AFP’nin haberine konu oldu.
İran’ın Bandar Abbas şehrinin güneyinde, limana yakın bir amfitiyatroda verilen konser sonrası kadın-erkek tüm izleyiciler coşkuyla müzik grubunu alkışlıyor. “Bandari” adı verilen müzik türünün dinletildiği konserde en çok dikkat çeken şey ise grubun tüm üyelerinin kadın olması. 1979 Devrimi’nden sonra kurulan İslami rejimden bu yana kadınlara yönelik uygulanan eşitlikçi olmayan politikalar dikkate alındığında, “Dingo” isimli bu müzik grubunun bir anda odak noktası olması daha anlaşılır hale geliyor. Farsça’da halk arasında, yeni yürümeye başlayan bebeğin sallantılı hareketlerine “dingo” deniyor. İran’da kitlelere ulaşmaya çabalayan kadın müzik grubuna bu ismin verilmesi de durumu daha anlamlı kılmış.
AFP’ye konuşan grup üyelerinin İran’daki mücadelelerini konu alan hikayesi, ülkedeki kadın hareketlerine ışık tutacak nitelikte. 2016’da iki kadının İran sahillerinde yaptığı konuşmalardan yola çıkarak kurduğu bu müzik grubu, kadın-erkek karışık bir izleyici kitlesine yönelik ilk konserini Şiraz şehrindeki 2018 Ut Festivali’nde verdi. Bu tarzdaki en son konserleri ise geçen sene gerçekleşti. Grupta ut çalan Nuşin Yusufzade, ülkede kadın ve erkek dinleyicinin bir arada olduğu bir konser verebilmenin heyecanını şöyle dile getiriyor: “Sanki sonunda toplumun yeni bir parçası tarafından görüldüğümüzü hissettim. Sarf ettiğimiz tüm çabaların karşılığını aldık.”
Verdikleri son konserde geleneksel İran kıyafetleri ile sahneye çıkan grup üyeleri, “Basra Körfezi müzikleri” kapsamında enstrümanlarını çalarken şarkılar söylemiş, izleyiciler ise onlara eşlik etmişti. Organizasyonun devlet tarafından düzenlendiği festivallerde seslerini duyuran Dingo’nun davulcusu Fazih Muhsini, normal şartlar altında erkek izleyiciler önünde şarkı söyleyemediklerini ancak bu tür festivallerin kendileri için tüm kitlelere ulaşmak adına harika fırsatlar doğurduğunu vurguladı.
Dingo’nun sadece kadın izleyicilere yönelik verdiği konserlerde, Muhsini solist rolünü üstleniyor. Ancak İran’daki kadın ve erkek karışık izleyicilerin olduğu müzik festivaline ilk defa seçildiklerinin haberini alan grup, o dönem rutinin dışına çıkıp koro halinde şarkı söylediklerini aktardı. Grup üyelerinden Maline Şehinzade, katılacakları ilk festival için günlerce aralıksız çalıştıklarını söyledi.
Kırk yılı aşkındır katı İslami rejim altında yönetilen İran’da kadınların halka açık alanlarda şarkı söylemesi halen alışıldık bir olgu değil. Her ne kadar bu durum, belirli bir kanun tarafından yasaklanmış olmasa da İranlı birçok din görevlisi ve dini kuruluş kadınların şarkı söylemesini “haram” olarak nitelendiriyor. Bunun sebebi ise kadın sesinin erkekler için tahrik edici olduğuna ve ahlaksızlığa sebep olacağına inanılması. Bu kapsamda İran’ın Şii ruhban sınıfınca seküler müzik, İslam dini ile bağdaşmayan bir eğlence aracı olarak görülüyor.
1979 İran İslam Devrimi’nde seküler müzik türüne uygulanan yasak, günümüze kadar belirli aşamalarla kaldırılmaya başlandı. İlk önce İran-Irak Savaşı’nda askerlerin motivasyonunu yükseltmek için “devrim müziklerine” izin verildi, daha sonra ise geleneksel İran müziği Batı kültürüne karşı mücadele için yönetim tarafından desteklendi. 2013’te aşırı muhafazakâr eski İran lideri Mahmud Ahmedinejad‘ın yerine nispeten daha ılımlı Hasan Ruhani’nin iktidara gelmesiyle ise müzikli etkinliklerin düzenlenmesi daha kolaylaştı. Buna rağmen müzikteki cinsiyet eşitliği ve seküler müziğin önünde birçok engel mevcut. İran’ın Kültür ve İslami Rehberlik Bakanlığı olarak bilinen “Erşad” kurumu, kadınların tek başına halka açık konserler vermesini engelliyor. Kurumun müzik departmanının eski direktörü Seher Teati, “ancak birden fazla kadının koro halinde veya bir kadın ve bir erkeğin birlikte halka açık konser vermesine izin verildiğini” belirtti. Buna göre kadınlar tek başlarına konser verecek ise izleyicilerin yalnızca kadın olması şartı aranıyor.
İleride seslerini uluslararası alanda duyurmayı hedeflediklerini söyleyen Dingo grubu üyeleri gelecekten umutlu. Çalışmalarının meyvelerini şimdiden alan grup, geçen seneki festivalde jüri ödülünü kazandı.
