Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

New York Times: İngiltere’de Muhafazakâr Parti hükümeti, koronavirüse karşı koruyucu ekipmanlar üzerinden partinin yandaşlarına milyarlarca dolar kazandırdı

Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) önde gelen gazetelerinden New York Times (NYT), İngiltere’de Muhafazakâr Parti hükümetinin koronavirüs salgınıyla mücadele için gerekli olan kişisel koruyucu ekipmanların parti yöneticilerinin doğrudan ya da dolaylı olarak içinde bulunduğu şirket ve firmalardan tedarik edilmesini konu alan kapsamlı bir haber yayımladı.

Gazetenin, İngiltere’deki kamu harcamalarını takip eden Tussel adlı bir araştırma şirketinin verilerine, kamuya açık diğer kayıtlara ve yetkililerle yapılan çeşitli röportajlara dayandırdığı haberde, toplam değeri 22 milyar dolar olan koruyucu giysi, solunum cihazları ve maske gibi ekipmanların tedariki için İngiliz hükümeti ile çeşitli şirketler arasında yapılan 1.200’e yakın sözleşme incelendi. 

Haberde, 2020 yılının Ocak ayından geçen kasım ayına kadar yapılan 22 milyar dolarlık anlaşmalar içindeki toplam 11 milyar dolarlık anlaşmanın, Boris Johnson hükümetine ve Muhafazakâr Parti’ye yakın isimlerin kuruluşlarıyla yapıldığı aktarıldı. 

Muhafazakar Parti’ye yakın şirketlere 5 milyar dolar

NYT’nin araştırmaları, koronavirüs ekipmanlarıyla ilgili yapılan 22 milyar dolarlık anlaşmalara dahil olan 5 milyar dolar değerindeki anlaşmanın hükümet danışmanlarının, Muhafazakâr Parti bağışçılarının ve eski Muhafazakâr Partili bazı bakanların sahibi ya da ortağı olduğu şirketlerin de içlerinde bulunduğu “siyasi bağlantılı firmalarla” yapıldığını ortaya çıkardı. 

Bu şirketler arasında Muhafazakâr Parti Milletvekili ve eski İngiltere Çevre Bakanı Owen Paterson’ın danışmanlık yaptığı Randox Laboratories adlı şirketin yanı sıra, koruyucu ekipmanların denetimi için anlaşılan ve daha önce Muhafazakâr Parti’ye yaptığı bağışlarla bilinen Deloitte adlı dünyaca ünlü denetim firması da yer aldı. Haberde ayrıca, isimleri verilmeyen Muhafazakâr Partili iki önemli bakan tarafından da desteklenen Brexit yanlısı bir düşünce kuruluşuna danışmanlık yapan bir yetkilinin kurucusu olduğu Universe Group adlı şirketin, hükümet ile koruyucu ekipmanlar için 1 milyar dolarlık bir anlaşma yaptığı belirtildi.

Öte yandan gazete, daha önce tıbbi ekipman üretimi ya da dağıtımı yapmayan ancak Muhafazakâr Partililer’le doğrudan ya dolaylı olarak ilişkisi olan bazı moda, ilaçlama ve kuyumculuk şirketleri ile de toplam değeri 6 milyar doları aşan koruyucu ekipman anlaşmalarının yapıldığı bilgisini paylaştı. NYT’ye göre 5 milyar tutarındaki diğer koruyucu ekipman anlaşmaları ise daha önce vergi dolandırıcılığı, yolsuzluk ve insan hakları ihlali gibi sebeplerle suçlu bulunan KPMG, Serco ve Honeywell gibi şirketlerle yapıldı.

Sağlık Bakanı Hancock’ın “gizli istesi

Haberde ayrıca, İngiltere Sağlık Bakanı Matt Hancock hakkında da önemli iddialar yer aldı. Gazeteye göre, koronavirüs salgınının dünyayı etkisi altına aldığı mart ayında sağlık merkezlerindeki koruyucu ekipman eksikliğinden mustarip olan sağlık çalışanlarının hükümeti hedef alan çıkışlarının ardından, çok sayıda farklı şirket tarafından hükümete yapılan koruyucu ekipman sağlama tekliflerini sıraya koymakta zorlanan Boris Johnson hükümeti, sağlık çalışanlarının gittikçe artan baskısı sebebiyle tedarik sürecini hızlandırmak için Sağlık Bakanı Hancock’tan “gizli bir liste” yaparak ekipmanlar için anlaşılabilecek “uygun” tedarikçileri tespit etmesini istedi.

Habere göre Hancock, parti içindeki çeşitli yetkililerden, anlaşma yapılmasını uygun gördükleri kuruluşların listesini kendisine e-posta yoluyla bildirmelerini istedi ve böylece kısa sürede listeyi tamamladı. 

İngiltere Sağlık Bakanı Matt Hancock

Gazetenin İngiltere’de bulunan bağımsız denetçi kurum Ulusal Denetim Ofisi’nin (NAO) verilerine dayandırdığı bilgiye göre İngiliz hükümeti, Hancock’ın listesinde yer alan 493 tedarikçi şirket arasından 50’si ile “kolay bir şekilde” anlaşılırken listede yer almayan yaklaşık 14 bin şirket ve firmadan ise yalnızca 140’ı ile anlaşma yapıldı..

Haberde, Hancock’ın hazırladığı listede yer alan firmalardan biri olan yatırım şirketi Ayanda’nın 50 milyon maske tedarik etmek için hükümetle 340 milyon dolarlık bir anlaşma yaptığı ancak tedarik edilen maskelerin değerinin yaklaşık 200 milyon dolar olduğu ve İngiltere hükümeti tarafından anlaşmanın sonrasında belirlenen yeni maske standarlartlarına uymadıkları için kullanılamadıkları belirtildi. Gazeteye göre, Ayanda’nın yönetim kurulu danışmanı olan Andrew Mills, aynı zamanda hükümete bağlı Ticaret Kurulu (Board of Trade) için çalışıyor.

Buna karşılık Britanya kökenli bir imalat firması olan ve 2019 yılının Aralık ayından bu yana Çin için maske üretimi yapan Multibrands International’ın sahibi Rizwana Hussain, gazeteye verdiği demeçte, salgının başladığı mart ayında İngiltere hükümetine koruyucu ekipman sağlamak için teklifte bulunduklarını ancak hükümetin hiçbir zaman kendileriyle iletişime geçmediğini söyledi.

Mayıs ayında İngiltere’nin Türkiye’den tedarik ettiği 400 bin koruyucu ekipmanın kullanım standartlarına uymadığı için geri gönderilmesi üzerine firma olarak derin bir üzüntü yaşadıklarını belirten Hussain, “Biz hükümete gereken teklifleri yapmışken hükümet bize cevap bile vermeyerek bu felaketin ortaya çıkmasına sebep oldu. Çin’de ve Hindistan’da çok sayıda koruyucu ekipman üretebilecek altyapımız var ancak hükümet bizimle bir kez bile iletişime geçmedi” diye konuştu.

Eski Hazine Bakanı, Lordlar Kamarası Üyesi Paul Deighton

Kişisel koruyucu ekipmanlar için kilit isim: Lord Deighton

Hancock’ın yan sıra ismi ön plana çıkan bir başka kişi ise Boris Johnson tarafından koruyucu ekipmanlarla ilgili sürecin başına geçirilen Lordlar Kamarası Üyesi Paul Deighton. David Cameron döneminde Hazine Bakanlığı yapan ve 2012’de düzenlenen Londra Olimpiyatları’nın komitesinin başında olan 64 yaşındaki Deighton, bir dönem ABD merkezli yatırım bankası Goldman Sachs’ın yönetim kurulunda da görev yapmıştı. Gazeteye göre son dönemlerde Boris Johnson hükümetine olan yakınlığıyla bilinen Deighton, Brexit sürecindeki rolüyle dikkatleri üstüne çeken ve kasım ayında görevini bırakan Johson’ın yakın çalışma arkadaşı ve eski başdanışmanı Dominic Cummings’in yerine de düşünülmüştü. 

Hükümetin tedarikçilerle yaptığı görüşmelerdeki en önemli isim olan Deighton’ın, ihalelerin kendi bağlantısı olan kuruluşlara verilmesini sağladığına yönelik herhangi bir somut kanıt yok. Ancak Deighton’ın pozisyonu sebebiyle hükümetin listelerine kolayca ulaşabildiğini ve tedarikçilerle yapılan üst düzey görüşmelerde aktif bir rol oynadığını öne süren gazeteye göre ortada çok sayıda “rastlantı” da bulunuyor.

NYT ‘ye göre Deighton, hükümetin 78 milyon dolarlık koruyucu ekipman anlaşması yaptığı Honeywell şirketinin ve şu an Oxford Üniversitesi ile birlikte geliştirdiği koronavirüs aşısıyla ismi ön plana çıkan, salgının başında ise İngiliz hükümetiyle 205 milyon dolarlık test kiti anlaşması yapan İngiliz ilaç şirketi AstraZeneca’nın önemli bir hissedarı.

Gazeteye göre Lord Deighton’ın bağlantılı olduğu anlaşmalar bunlarla sınırlı değil. Hisse sahibi olduğu diğer kuruluşlardan danışmanlık firması Accenture ve UBS Bankası da hükümetle ekipmanlar konusunda toplam 12 milyon dolarlık anlaşma yaptı.

İngiltere hükümeti daha önce, Sağlık Bakanlığı’nın listesinin koruyucu ekipmanlar için hükümete yapılan “güvenilir” tekliflere öncelik vermek için oluşturulduğu ve gelen bütün anlaşma tekliflerinin aynı standartlar içerisinde değerlendirileceğini açıklamıştı. Ancak “özel listede” yer alan şirketlerin isimleri paylaşılmamıştı.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.