İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in, Ocak 2020’de Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından öldürülen Devrim Muhafızları Komutanı Kasım Süleymani’yi eleştirdiği ses kayıtları ortaya çıktı. Kayıtlara göre Zarif, ABD ile İran arasındaki nükleer anlaşmanın başarı ile sonuçlanmaması için Rusya’nın olağanüstü bir çaba gösterdiğini ve Süleymani’nin de bu amaçla Moskova’ya davet edildiğini söyledi.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in, 3 Ocak 2020 tarihinde Irak’ta Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) düzenlediği suikast sonucunda ölen İran Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’yi eleştirdiği bir ses kaydı ortaya çıktı.
Londra’da Farsça yayın yapan Iran International, Zarif’in İranlı ekonomist Said Lilaz ile mart ayında yaptığı fakat kamuoyu ile paylaşılmayan röportajın ses kaydını yayınlandı. Iran International, söyleşinin kaydını The New York Times gazetesi ile de paylaştı.
Üç saatlik ses kaydında Zarif, Devrim Muhafızları Ordusu’nun ve Kasım Süleymani’nin İran diplomasisine hâkim olduğunu, birçok hükümet kararını geçersiz kıldığını ve İran hükümetinin, Dışişleri Bakanlığı’nın ve kendisinin tavsiyelerini göz ardı ettiğini söylüyor.
Zarif’in ses kaydı, İran’ın ABD ile 2015 yılında imzaladığı nükleer anlaşmaya geri dönülmesi için görüşmelerini sürdürdüğü bir dönemde sızdırıldı. Ses kaydının bu görüşmelere ve Zarif’in pozisyonuna nasıl etki edeceği henüz bilinmiyor. İran içinde ise Zarif’in istifa etmesi yönünde çağrılar yapılıyor.
“Süleymani Rusya ile birlikte çalıştı ve nükleer anlaşmayı sabote etmek istedi”
Ses kaydında Zarif, Kasım Süleymani’nin İran ve dünya güçleri arasındaki nükleer anlaşmayı sabote etmek için Rusya ile birlikte çalıştığını ve ülkenin çıkarlarına zarar verdiğini söylüyor. Rusya’nın İran ile Batılı ülkeler arasındaki ilişkilerin normalleşmesini istemediğini ve anlaşmanın başarılı olmaması için çabaladığını vurgulayan Zarif, Süleymani’nin bu başarının altını oymak için Rusya ile birlikte çalıştığını ve hatta bu yüzden Moskova’ya bir ziyarette bulunduğunu belirtiyor.
Suriye’de şartların çok kötü olduğu bir zamanda Moskova’ya giderek Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i ikna etmek istediğini söyleyen Zarif, “Süleymani’nin Moskova ziyareti Rusya’nın iradesi ile ve Dışişleri Bakanlığı’nın kontrolü olmadan yapıldı. Rusya’nın isteği Dışişleri Bakanlığı’nın kazanımlarının yok edilmesiydi. Çok ağır konuşuyorum evet, biz Süleymani’nin Putin’i ikna ettiğini söylüyoruz fakat Putin karar almıştı ve Suriye’deki vaziyet de değişmişti. Putin hava gücüyle savaşa dahil oldu ancak İran kara gücünü savaşa dahil etti” diyor.
“Dışişleri Bakanlığımızın yapısı çoğunlukla güvenlik odaklı. Askeri alan için diplomasiyi feda ettim”
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Ses kaydında Zarif, Devrim Muhafızları’nın dış politikadaki dayatmalarını bir tür “soğuk savaşa” benzetiyor. Güvenliğin diplomasi üzerinde baskın bir etkisi olduğunu ve Süleymani ile alınan kararlarda çoğu zaman ortak bir görüşte olmadıklarını ifade eden Zarif, “Hiçbir zaman savaş alanındaki komutana ‘Şu işi yap çünkü diplomaside ihtiyacım var’ diyemedim. Müzakerelere her gidişimde Süleymani bana ‘Şu hususları dikkate almanı istiyorum’ diyordu. Ben savaş meydanının başarısı için müzakere ediyordum. Asker karar alınca böyle olur. Asker ülkenin stratejisine hâkim olmak istediğinde böyle olur ve bizimle oynayabilir. Rejim için askeri alan daha önemlidir. Askeri alan için diplomasiyi feda ettim” diye konuşuyor.
“Askeri alan için bedel ödedik fakat askeri alan bizim için bedel ödemedi. Nükleer anlaşma 16 Ocak 2016 tarihinde uygulamaya geçti ve biz Airbus ve Boeing uçakları almaya başladık. İran Air, ABD’nin terör listesinden çıktı ve İran uçak alabiliyordu. Yaptırımların kalkmasının ardından John Kerry, Haziran 2016’da bana İran Air’i terör örgütü listesinden çıkardıkları tarihten itibaren Suriye’de uçuşların altı katına çıktığını söyledi ve uyarıda bulundu. Ben ‘Bu nasıl olur’ dedim ve zamanın Yol ve Şehircilik Bakanı ile konuştum. Bakan ‘Böyle bir şey yok’ dedi. Sonra İran Air Müdür ile konuştuğumda, ‘Süleymani’nin baskısı ile Suriye’ye seferler artırıldı’ dedi. Kararları asker aldığında böyle olur” diyen Süleymani, ses kaydında ülkesinin dış siyasetindeki rolünün sıfır olduğunu belirtiyor.
“Amerikalılar misilleme kararını benden önce öğrendi”
Ses kaydında, İran’ın Kasım Süleymani’nin öldürülmesi nedeniyle ABD’ye misilleme yapmaya karar verdiği gece, iki Kudüs Gücü Komutanı’nın dönemin Irak Başbakanı Adil Abdül Mehdi’yi görmeye gittiğini ve yaklaşık 45 dakika içinde İran’ın ABD’ye misilleme yapacağını bildirdiğini söyleyen Zarif, “Amerikalılar misilleme kararını benden önce öğrendi” diyor.
“Ukrayna konusunda dünya bir açıklama bekliyor dedim, bana sanki Allah’ın varlığını inkâr etmişim gibi tepki gösterdiler”
Zarif ses kaydında ayrıca, Devrim Muhafızları Ordusu’nun Irak’taki ABD askerlerini vurmak isterken düşürdüğü ve 176 kişinin hayatını kaybettiği Ukrayna uçağı konusunda da açıklamalarda bulunuyor. Uçağın düşürülmesinden sonra katıldığı bir güvenlik toplantısında komutanlardan bir açıklama beklediğini belirten Zarif, komutanların kendisine gösterdiği tepkiyi şöyle anlatıyor:
“Ukrayna uçağı 8 Ocak’ta vuruldu. Ben 10 Ocak’ta yapılan Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi toplantısına katıldım ve ‘Dünya füzeyle vurulduğunu söylüyor, böyle ise bunu söyleyin ki nasıl çözüm bulacağımıza bakalım’ dedim. Allah şahittir, bana öyle muamele ettiler ki sanki onlara küfür ettim. Dediler ki ‘Ne demek? Git tweet at ve yalanla’. 8 Ocak’ta füzeyle vurulduğunu biliyorlardı.”
Paylaşılan ses kaydının belirli noktalarında Zarif, Süleymani’ye karşı olumlu görüşler belirtiyor ve övgülerde de bulunuyor. Zarif, ABD’nin Süleymani’yi Irak’ta öldürerek İran’a çok büyük bir darbe vurduğunu ve bu suikastın İran’a, bir kentini bir saldırı ile yok etmekten bile daha büyük zarar verdiğini söylüyor.
İran Dışişleri Bakanlığı: “Kayıt tahrif edildi”
İran Dışişleri Bakanlığı yetkilileri ise sızan ses kaydının doğruluğunu teyit etti fakat söyleşinin uzunluğunun yaklaşık yedi saat olduğunu ve kaydın kamuoyu ile paylaşılan kısmında Zarif’i itibarsızlaştıracak kısımların özel olarak seçildiğini aktardı. Ses kaydının “yasadışı bir şekilde” yayınlandığını söyleyen bakanlık sözcüsü Saaed Khatibzadeh, kısa süre içinde söyleşinin tamamını yayınlayacaklarını açıkladı.
