Alkollü içki üreticileri, sektördeki vergi artışlarının çok yüksek olmasının kaçak içki ekonomisini büyüttüğüne ve bu durumun on milyarlarca liralık Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) kaybına yol açtığına dikkat çekti. Ocak 2022’de ortalama raf fiyatı 249 Türk Lirası (TL) olan 70’lik bir şişe rakının yüzde 76’sı vergi iken, 2020’de rakı piyasasının yüzde 31’i kaçak üretimden oluşuyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ise 15 yaş üzeri nüfusun yüzde 74,4’ü hiç alkol kullanmamış.
Mey Diageo Genel Müdürü Levent Kömür, “ÖTV senede bir kere ve mart ya da eylülde hedeflenen enflasyon oranında artsın, hatta iki-üç yıl hiç artmasın” dedi ve üreticilerin yılbaşında yapılan yüzde 47’lik ÖTV artışına rağmen, zam oranlarını yüzde 42 oranında tutmaya çalıştıklarını, kârdan ve maliyetlerden fedakârlık ettiklerini söyledi.
70’lik rakının yüzde 76’sı vergi
Ocak 2021’de 175 TL olan 70’lik bir şişe rakının ortalama raf fiyatı 2022 itibarıyla 249 TL oldu. Bu fiyatın 190 TL’si ÖTV ve KDV’den oluşuyor, 190 liralık toplam verginin 151,83 lirası ÖTV. Bayi kârı ve giderler dahil fiyatı yaklaşık 60 lira olan 70’lik rakı, rafa gelene kadar 249 TL’ye ulaşıyor ve bu rakamın yüzde 76’sı vergiye gidiyor.
TÜİK tarafından açıklanan 2021 yılı enflasyonu yüzde 36,8. Perakende market zincirleri kaynaklarından derlenen bazı örnek tüketim ürünleri arasında rakıdaki fiyat artışı birçok temel tüketim malzemesinin oldukça altında kaldı. Mey Diageo Genel Müdürü Levent Kömür, gazetecilerle yaptığı görüşmede, sütte yüzde 127, tuvalet kağıdında yüzde 113, kıymada yüzde 103 artış olmasına karışın, rakıdaki artışın bunların çok altında kalarak yüzde 42 düzeyinde gerçekleştiğini belirtti.
Piyasadaki rakının yüzde 31’u kaçak üretim
2020 yılında yasal rakı arzı 30 milyon 379 bin litre iken, alkol üretimi için kullanılan 5 milyon 846 bin litrelik etil alkolden, 13 milyon 448 bin litre kaçak rakı elde edildi. Kaçak rakının, piyasadaki toplam rakı miktarına oranı yüzde 31 olarak gerçekleşti.
“Tüketimde ocak ayındaki yüzde 40’lık düşüş kötüleşerek devam edecek”
2021 Merkezi Bütçe gelirleri 1 trilyon 101 milyar 146 milyon TL iken, bunun 213 milyar 731 milyon TL’sini ÖTV oluşturdu. 2021 yılı bütçesinde alkollü içkilerden elde edilmesi beklenen vergi geliri 17,9 milyar TL iken, bu gelir 22,8 milyar TL düzeyinde gerçekleşti. 2022 yılında alkollü içkiden elde edilecek ÖTV geliri hedefinin 26,3 milyar TL olduğunu belirten Kömür şunları söyledi:
“Benim ocaktaki iyimser tahminim tüm kategorilerde yüzde 40 düşüş. Burada ÖTV zammı, aralıktaki büyük tüketim ve Omicron varyantının un etkisi var. Zammın asıl etkisini, ocak-şubat-mart ortalamasında göreceğiz. Ben kötüleşerek devam edeceğini düşünüyorum. Bizim odağımızın ihracat olması lazım ama en çok satan ürünün, 175 TL’den 250 TL’ye çıktığı bir dönemde ihracata zaman kalmıyor, başka öncelikler geliyor. Maliyet artışını nasıl dizginleyebilirim diye düşünmekten, iç pazarla uğraşmaktan, dış pazarlara zaman kalmıyor. Talebimiz, adil vergilendirme.“
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
TGDF: 2019’da kaçak üretimden kaynaklanan ÖTV kaybı 1,5 milyar TL
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu (TGDF) tarafından hazırlanan “2023’e Doğru Alkollü İçecek Sektörü” raporunda da, fiyat artışlarıyla alkollü içkilere ulaşılabilirlik azaldıkça, alkol tüketiminin de azaldığı belirtildi. Raporda, alkollü içkilerdeki her fiyat artışının, kaçak içki ekonomisine daha fazla kaçışa yol açtığı da vurgulandı. 2019 yılında üretilen damıtılmış alkollü içki miktarının 20 milyon litre, kaçak üretimden kaynaklanan ÖTV kaybının ise 1,5 milyar TL olduğu da raporda yer aldı.
TGDF raporunda, kaçak alkol ekonomisinin çok büyük vergi kaybına yol açtığı ve buna mutlaka müdahale edilmesi gerektiği vurgulandı. Legal satışlardaki ÖTV yükünün optimum noktada dengelenmesi halinde tüketici tercihinin legal ürünlerden yana olacağına dikkat çekilen raporda ayrıca, devletin ÖTV gelirlerinde yükselme görüleceği, istihdamın artacağı belirtildi. Raporda, ihracat gücünü ön plana çıkaracak yatırımların desteklenmesi de önerildi.
Yıllık alkollü içki tüketimi 1 milyar litre
Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığının (TADAP), üretici/ithalatçı firmaların aylık satış raporlarından elde edilen alkollü içki yıllık piyasaya arz verilerine göre, 2008’den 2020’ye kadar yıllık alkol tüketim miktarı 1 milyar litre düzeyinde seyrediyor. Mey Diageo Genel Müdürü Levent Kömür, son on yılda alkol arzının neredeyse aynı düzeyde kaldığına dikkat çekti.
Nüfusun yüzde 74,4’ü hiç alkol kullanmıyor
TÜİK’in 2019 verilerine göre ise 15 yaş üzeri nüfusun yüzde 74,4’ü hiç alkol kullanmadığını belirtirken, düzenli alkollü içki tükettiğini söyleyenlerin oranı yüzde 14,9.
15 yaş üzeri kişi başına düşen saf alkol tüketim miktarı ise 2019 OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) verilerine göre 1,4 litre, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 1,2 litre ve “ourworldindata” verilerine göre ise 2,05 litre şeklinde değişkenlik gösteriyor.
