Haber: Özgecan Özgenç
Nükleer tesislerin düzenleme, değerlendirme ve denetleme faaliyetlerinin hukuki sorumluluğunu “yetkilendirilen tüzel kişilere” bırakan kanun teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlandı. Makine Mühendisleri Odası Enerji Çalışmaları Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, daha önce KHK ile getirilen düzenlemenin Anayasa Mahkemesi tarafında iptal edilmesi üzerine Meclis’e getirilen yeni düzenlemeyi Medyascope’a değerlendirdi. Türkyılmaz, Türkiye’nin pahalı ve riskli bir nükleer santrale ihtiyacı olmadığını vurguladı ve “Nükleer düzenleme gibi stratejik bir konuda ilgili kamuoyunun görüşlerine başvurulmaması kabul edilebilir değil. Tam bir yangından mal kaçırma operasyonu. Kim korundu? Rus şirketi korundu, nükleer lobileri korundu” dedi.
AKP’li milletvekillerinin imzasıyla 24 Şubat 2022’de TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’na sunulan ve 1 Mart’ta komisyonda kabul edilen 29 maddelik Nükleer Düzenleme Kanunu Teklifi ile nükleer enerji alanında güvenlik başta olmak üzere, bütün sorumluluklar “yetkilendirilen tüzel kişilere” bırakılıyor. Nükleer Düzenleme Kurulu (NDK) birçok yasadan muaf tutulurken, gerçek ve tüzel kişilerin nükleer enerji ile ilgili faaliyet yürütmesine imkan veriliyor. Ücretleri cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek olan kurul üyelerine “huzur hakkı” da tanınıyor.
“AYM iptal etti, kurulun kapanma süresi dolduğu için konuşulmadan onaylanıyor”
Kanun teklifini Medyascope’a değerlendiren, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Makine Mühendisleri Odası Enerji Çalışmaları Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, kanun ile Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş arasında bir bağ kurulamayacağını söyledi. TBMM Genel Kurulu’na hızla gelmesinin nedeninin, 9 Mart’ta Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) tanıdığı sürenin bitmesi ve kanun çıkarılmazsa NDK’nın kapatılması olduğunu vurgulayan Türkyılmaz şöyle konuştu:
“NDK, geçen sene KHK ile kuruldu. AYM’ye taşındı ve AYM bu konunun, KHK’nin kullanımına olanak tanıyan bir düzenleme olmadığını, kanunla kurulması gerektiğini söyledi ve KHK’yı iptal etti. İptal kararının yürürlüğe girmesi için bir yıl süre tanıdı ve bu süre 9 Mart 2022’de doluyor. NDK kendi kuruluş çalışması ile ilgili bir taslağı 2021 yazında bakanlığa gönderdi ancak aylar geçmesine rağmen bakanlık bunu ilgili kamuoyu ile tartışmadı. Kanun teklifi 24 Şubat’ta Meclis’e sunuldu, 28 Şubat’ta komisyona geldi ve konuşulup görüşülmeden onaylanıp geçiliyor. Yangından mal kaçırırcasına bir tavır var. Nükleer düzenleme gibi temel ve stratejik bir konuda ilgili kamuoyunun görüşlerine başvurulmaması kabul edilebilir değil. Maalesef, siyasal iktidar her konuda olduğu gibi, bu konuda da duyarsız.”
“Rus şirket üretecek, buradan parasını kazanacak ve ‘atıklarla ne yaparsan yap’ deyip bırakıp gidecek”
Akkuyu Nükleer Santrali’nin Rus devlet şirketi Rosatom tarafından yapıldığını söyleyen Türkyılmaz, kanun teklifindeki radyoaktif atıkların depolanmasıyla ilgili sorunları da şöyle paylaştı:
“Daha önce, radyoaktif atıkların, maden işleticisi olarak Rusya’ya gideceği söyleniyordu. Şimdi öyle olmadığı anlaşılıyor. Teklifte, atıkların oluştukları santral kapanana kadar orada saklanacağı, santralin kapanması durumunda da TENMAK’a (Türkiye Enerji, Nükleer, Maden Araştırma Kurumu) devredileceği ve atıkların TENMAK tarafından bertaraf edileceği yer alıyor. Sadece işletme dönemi boyunca şirketi sorumlu tutuyor. Teklifle ilgili kritik sorunlardan ilki bu. Şirket üretecek, buradan parasını kazanacak ve ‘atıklarla ne yaparsan yap’ deyip bırakıp gidecek. Depolamanın nasıl olacağına dair ise net bir hüküm yok. İşleten kuruluştan masraflar için kilovat başına 0,15 sent alınıyordu, bu rakamı da hiç değiştirmemişler. Enflasyon, dünya genelindeki fiyat artışları düşünüldüğünde artırılmalıydı.”
“Şirket kollama operasyonu”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Dikkat çeken başka bir noktanın da, kurulu gücü 10 megavat üzerinde olan nükleer reaktörlerin, nükleer kazaya neden olmaları halinde maddi sorumluluklarının üstüne 700 milyon dolarla yükümlü olduğunu söyleyen Türkyılmaz, Çernobil, Fukuşima gibi nükleer kazaların milyarlarca dolar zarara neden olduğunu hatırlattı. Türkyılmaz, işletici firmanın maddi sorumluluğunun kısıtlanmasına tepki gösterdi ve “Resmen bir şirket kollama operasyonu, kabul edilebilir değil. Normal bir kamu yatırımında, yatırım bedelinin asgari yüzde 10’u kadar sigorta bedeli belirlenir. Akkuyu’nun yatırım bedeli, 25 milyar doların üzerinde. Burada 2,5-3 milyar dolar istenmesi gerekirken 700 milyon dolarda sabit tutarak şirketi kolluyor” dedi.
İşletenin sigortada teminat bulamaması durumunda farkın cumhurbaşkanı sorumluluğunda olduğu ifadesine ise Türkyılmaz, “Cumhurbaşkanlığı sigorta acentesi midir? Şirketi kollamak için eşi benzeri görülmemiş hükümler var” diyerek tepki gösterdi.
“Sorunun özünü kaçırmayalım, Türkiye’nin bu santrale ihtiyacı yok”
Türkyılmaz, dışsal görüntülere takılarak sorunun özünü kaçırmamak gerektiğini ve teklife neden itiraz ettiklerini şu sözlerle açıkladı:
“Türkiye’nin böyle bir santrale ihtiyacı yok. Türkiye, enerjide Rusya’ya yeterince bağımlı. Dışa bağımlılığı daha da artıracak, pahalı bir proje, risk sorunu çözülmemiş, atık sorunu çözülmemiş, problematik, kimse sigorta yapmak istemiyor, cumhurbaşkanlığının görevi sigorta şirketi gibi veriliyor. ‘Santrali Rusya yapıyor, Türkiye NATO üyesi olduğu için sorun çıkar’ diye itiraz edenler vardı. NATO üyeliğinden hareketle Rusya’ya karşı çıkmak kadar anlamsız bir şey yok. Enerjide dışa bağımlılığa karşı çıkmak temel sorunumuz olmalıdır.“
