21 Mart’ta Çin’in Guangşi bölgesinde China Eastern Airlines’a ait Boeing 737 tipi bir uçak düştü. Çin medyasında çıkan haberlere göre, 123 yolcunun ve dokuz mürettabatın bulunduğu uçaktan sağ kurtulan olmadı. 737 MAX’ın öncülü olan 737-800’ün bu kazası, akıllara diğer bazı Boeing modellerinin karıştığı kazaları getirdi. BeşiBirYerde serimizin 83. bölümünde son 10 yıldaki en büyük uçak kazalarını derledik.
Geçen pazartesi günü (21 Mart) Çin yerel saatiyle 13:11 sularında Kunming’ten yola çıkan ve Guangzhou’ya ulaşması planlanan MU5735 sayılı Boeing 737 tipi bir uçak, Guangşi bölgesinde düştü. Başta FlightRadar olmak üzere birçok uçuş takip sitesine göre uçak bir saat kadar havada kalmıştı ve varış noktasına ulaşmak üzereydi.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping kazanın ardından kapsamlı bir soruşturma talimatı verirken; havayolu ve Çin’in havacılık yetkilileri de kazayla ilgili soruşturma başlattı. China Eastern Airlines, kazada hayatını kaybedenlere ve ailelerine taziyelerini iletti. Şirket, tüm Boeing 737-800’lerini yere indirirken; uçaktakiler hakkında bilgi almak isteyenler için bir yardım hattı kurdu.
Bu kaza, Çin’de 12 yıl sonra ilk uçak kazası olarak kayıtlara geçti. Ülkedeki son uçak kazası Ağustos 2010’da meydana gelmiş; 42 kişi hayatını kaybetmişti.
Boeing 737-800 tipi uçak yedi yıl önce üretildi. Boeing 737-800, 737 platformunun en yoğun kullanılan ve güvenilen 3. nesil varyantı. Boeing’in 737 serisi 2018 ve 2019 yıllarında iki kez, 4. nesil 737 MAX’ın kalkıştan kısa bir süre sonra düşmesiyle manşetlere taşınmıştı.
737 MAX’e ne olmuştu?
Boeing’in pazardaki en büyük rakibi Airbus’un A320 NEO versiyonunu çıkartması ve bu uçağın yeni ve daha geniş yarıçaplı motorlarıyla daha az yakıt tüketerek 737 serisin satışlarına tehdit oluşturacağını düşünen Boeing, 737 MAX serisine yeni CFM Leap motorlarını takmıştı.
Fakat CFM Leap motorlarının 737 platformunun kanat altına sığması için motorların montaj noktalarının yükseltilmesi gerekiyordu. Motorların montaj noktaları yükselince, uçağın yatay itiş noktası da bu şekilde yükselmiş oldu. Bu değişiklik kalkış esnasında uçağın burnunun fazla yukarı kalkması ve uçağın hız kaybedip düşmesine sebep verebilirdi.
Boeing, Airbus ile rekabet edebilmek için satın alma maliyetlerini mümkün olduğunca düşük tutmak zorundaydı. Aynı problem Airbus’larda mevcut olmadığı gibi, A320 NEO’lar, pilotlar tekrar eğitime girmeden kullanıma alınabiliyordu. 737 MAX’in uçuş karakteristiklerinde meydana gelen ciddi değişiklik Boeing kullanılacak pilotların tekrar eğitime girmesini gerektirdiği için, havayolu şirketlerine ek maliyet getirecekti.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Boeing bu maliyetleri ortadan kaldırmak için 737 MAX serilerinin burun kalkma problemini yazılım ile çözmeyi tercih etti. Manevra Karakteristik Düzeltme Sistemi (MCAS) olarak adlandırılan sensör ve yazılım sistemi, burnunun belli bir açıyı aşması halinde uçağın burnunu otomatik olarak aşağı itecekti. Fakat 737 MAX serisini uçuran hiçbir pilotun bu sistemden haberi yoktu.
Peki son 10 yılda hafızalara kazınan uçak kazaları hangileri?
5. Etiyopya – 10 Mart 2019
10 Mart 2019’da Etiyopya Havayolları’na ait bir yolcu uçağı, Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’dan kalktıktan kısa bir süre sonra düştü. Kenya’nın başkenti Nairobi’ye giden ET302 sefer sayılı uçakta bulunan 149 yolcu ve sekiz mürettebat hayatını kaybetti.
Uçak izleme sitesi FlightRadar24’a göre uçağın dikey hızı kararsızdı. Etiyopya Havayolları, pilotun uçuşta zorluk yaşandığını ilettiğini ve Addis Ababa’ya geri dönmeyi talep ettiğini açıkladı. Yapılan incelemelerden sonra yetkililer, hatalı sensör okumalarının uçağın MCAS durma önleyici sistemini etkinleştirerek uçağın burnunu aşağı doğru ittiği sonucuna vardı.
Bu kazadan yaklaşık beş ay önce de aynı model bir uçak Endonezya yakınlarında denize düşmüştü.
4. Endonezya – 29 Ekim 2018
Endonezya’da düşük bütçeli bir havayolu şirketi “Lion Havayolları”na ait bir yolcu uçağı 29 Ekim 2018’de başkent Jakarta’dan kalktıktan sonra düştü. Endonezya’nın batısındaki Pangkal Pinang şehrine giden JT610 sefer sayılı uçakta bulunan 189 kişi hayatını kaybetti.
Bu kaza, Boeing 737-MAX tipi uçağın ilk büyük kazası olarak kayıtlara geçti.
Havayollarının yöneticilerinden Edward Sirait, uçak kalktıktan sonra bazı teknik sorunlar yaşandığını ve bu yüzden pilotun Jakarta’ya geri dönme talebinde bulunduğunu söylemişti. İncelemeler sonucunda uçağın durma önleyici sisteminin nasıl çalıştığına ve pilotların nasıl tepki vereceğine dair yanlış varsayımlar da dahil olmak üzere mekanik ve tasarım sorunlarının kazaya yol açtığı ortaya çıktı.
3. Küba – 19 Mayıs 2018
Küba Havayolları’na ait bir yolcu uçağı 19 Mayıs 2018’de başkent Havana’dan kalktıktan sonra Havana’nın 20 kilometre uzağına düştü. Küba’nın Holguin’e şehrine giden Boeing 737-201 tipi uçakta bulunan 110 kişi hayatını kaybetti.
Kazada üç kişi uçaktan sağ çıktı. Ancak durumlarının kritik olduğu belirtilen üç kadından ikisi hayatını kabetti. Kaza yerine varan yetkililer tüm uçuş detaylarının yer aldığı “kara kutu”yu iyi bir durumda bulduklarını söyledi. Küba, uçağın mürettebattan kaynaklanan sorunlardan dolayı düştüğünü iddia etti.
2. Malezya – 8 Mart 2014
Malezya Havayolları’na ait bir yolcu uçağı 8 Mart 2014’te başkent Kuala Lumpur’dan kalktıktan kısa bir süre sonra kayboldu. Çin’in Beijing kentine giden MH 370 sefer sayılı uçakta yedisi çocuk 227 yolcu ve 12 mürettebat bulunuyordu. Bugüne kadar yapılan incelemelere rağmen yolcuların ve mürettebatın cesetleri henüz bulunabilmiş değil.
Vietnam hükümetinin internet sitesinde uçağın Vietnam’ın güneyinde radardan kaybolduğu yazılmıştı. Daha sonra yapılan askeri radar incelemelerinde uçağın yönünün kuzeyden batıya doğru yön değiştirdiği belirtildi.
Malezya hükümeti daha sonra kokpit ile hava trafik kontrolü arasında geçen konuşma kayıtlarını yayınladı. Radardan kaybolmadan önce pilotun son sözleri şöyleydi:
“İyi geceler, Maleyza 370”
Son yapılan incelemeler kazanın sebebinin uçak kontrol mekanizmasına yapılan bir manipülasyon olduğunu gösteriyor ancak aradan geçen sekiz yıla rağmen bu manipülasyondan kimin sorumlu olduğu ise henüz belirlenebilmiş değil.
1. Pakistan – 20 Nisan 2012
Bhoja Havayolları’na ait bir yolcu uçağı, 20 Nisan 2012’de, Karaçi’den kalkıp İslamabad’a inmesine dakikalar kala düştü. BHO-213 sefer sayılı uçakta bulunan 121 yolcu ve altı mürettebat hayatını kaybetti.
Olay yerine ulaşan kurtarma ekipleri, gördüklerini Pakistan televizyonu Geo TV’ye şöyle anlatmıştı:
“Enkaz yoğun bir şekilde alev almıştı. Uçak, tamamen yok olmuş.”
İslamabad’a inmeye başlayan Boeing 737 tipi uçağın kötü hava koşullarından dolayı düştüğü açıklandı. Yetkililerin belirttiğine göre o gün, İslamabad’da yoğun yağmur ve fırtına bulunuyordu.
Kaynak: Reuters
