Kremlin’in haber alma özgürlüğüne karşı kısıtlamaları Ukrayna işgaliyle birlikte artarak devam ediyor. Rusya’nın Ukrayna’daki askeri operasyon ve orduyla ilgili bilgileri kısıtlamak adına Devlet Başkanı Vadimir Putin tarafından imzalanan “sahte haberleri” engelleyen yasa, Mihail Afanasyev’in de aralarında bulunduğu pek çok gazeteciyi gözaltına almak ve muhalifleri susturmak için kullanılıyor. Rus askerlerin savaşa girmek istemediğine dair bir rapor yayımlayan Afanasyev, 10 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya.
Kıdemli araştırmacı gazeteci Mihail Afanasyev, oldukça önemli bir rapor yayımladı. Raporda, gazetecinin kendi bölgesi Khakassia’dan 11 Rus Ulusal Muhafız Üyesi’nin Ukrayna’da savaşmayı reddettiği ve ordunun birliklerinin kayıpları hakkında halktan bilgi sakladığı yer aldı.
Afanasyev’in raporu, savaşmayı reddeden askerlerle ilgili daha önce yayımlanan raporlarla örtüşüyor. Rapor, Rusya’nın Ukrayna işgalinin yavaşladığı ve Rus ordusunun askerlerini savaşa hazırlayamadığı gibi Rus hükümetinin bastırmaya çalıştığı söylemleri destekliyor.
Eleştirel haberleri engelleyebilmek için Rus hükümetinin Afanasyev gibi muhaliflere yürüttüğü cadı avı artarak devam ediyor. Tutuklanmasından birkaç gün önce gönderdiği bir kısa mesajda “Kaynakları bulmaya çalışıyorlar” yazan Afanasyev, “Yazarken tutuklanmayı bekliyorum” dedi.
Bir savcıdan, yazdığı makalesinin yasal olarak gözden geçirilmesini talep eden bir emir alan ve çok daha ağır yaptırımlara maruz kalacağını bekleyen Afanasyev, “Askerleri çoktan kovdular. Bize karşı da yürütülen büyük bir av var” diye konuştu.
10 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalan Afanasyev’in avukatı Vladimir Vasin, “Mikhail, ulusal muhafızlar hakkında bir makale yazdı ve şimdi bunun için cezalandırılıyor” dedi.
Rusya’da tutuklamalar artıyor
13 Nisan’da polis, Rus ordusu hakkında sahte haberleri suç sayan yeni bir yasa uyarınca üç şehirde bazı kişileri tutukladı. Sibirya’da gözaltına alınan Afanasyev’in yanı sıra, Kuzey Kafkasya’nın Elista şehrinden bir belediye başkan yardımcısı ve Moskova’daki LIStok gazetesinin kurucusu Sergei Mikhailov tutuklandı.
Eşzamanlı tutuklamaların özellikle Rusya’nın savaştaki kayıplarıyla ilgili bilgiler veren bölgesel gazetecileri hedef alan koordine bir operasyon olabileceği belirtildi.
Rusya’nın hukuk sistemini izleyen OVD-Info’ya göre, Putin tarafından geçen ay imzalanan “sahte haberler” yasası kapsamında bugüne kadar 28 olay bildirildi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Baskılar, Rusya’nın savaş terimi olan “özel operasyon”da savaşmayı reddeden Rus askerlerine dair bilgilerin halka açılmasını daha da zorlaştırdı. Bazı raporlar, bu tür yaklaşık bin vaka olduğunu öne sürüyor. İnsan hakları grubu Agora’nın başkanı Pavel Chikov, grubun bu ay 17 ilde dava açtığını ve herkesin “baskı ve cezai kovuşturma tehditlerinden şikayet ettiğini” söyledi. Ukrayna’da savaşmayı reddeden askerlerle temas halinde olan başka bir bölgeden bir avukat, “Bu konuda benden daha çok korkuyorlar. Onlar için özel harekâtta yer almaktan daha korkutucu” dedi.
“Beni mağdur etmek istiyorlar”
Tutuklandığı gece, Afanasyev ve eşi Elena’nın evlilik yıldönümüydü. İş sebebiyle yapacakları kutlamaya eşinin geç kaldığını belirten Elena, kapının çaldığını ve elinde arama emri olan maskeli ve kamuflajlı polislerin yanında kelepçelenmiş kocasının geldiğini söyledi:
“Yollarına çıkmasınlar diye çocukları başka bir odaya saklamamızı söylediler. Eşime sımsıkı sarıldım; çocuklar odada kalamadı, oğlum ağlayarak dışarı çıktı ve babasını aradı. Misha onu kollarına aldı. Ona sordum, ‘Misha, seni 48 saat alıkoyacaklar ve sonra serbest bırakacaklar, değil mi?’ Bana güvence verdi: ‘Kedim, her şey yoluna girecek, merak etme… Evde olacağım. Yakında.'”
Sibirya’nın en tanınmış gazetecilerinden Afanasyev, Gazetecileri Koruma Komitesi Novy Fokus’u bağımsız olarak yönetiyor ve yolsuzluk ve insan hakları ihlalleri konularında rapor verebilmek adına mahkeme çağrıları ve ölüm tehditleriyle mücadele ediyor.
Kendisini 20 yıldan uzun süredir tanıyan arkadaşı Stanislav Ugdyzhekov, “O, Khakassia için bir gazeteci kahramanı. Çok karmaşık sorulara karıştı. Haydutlarla savaştı. Ve haydutluktan hapse atıldıkları için haydut olduklarını biliyorum. Devlet organları ile savaştı. Hükümetteki bazı kötü insanları ifşa etti” dedi.
Bırakmak veya sessiz kalmak
Afanasyev, müfettişler kendisine karşı davalarını oluştururken önümüzdeki iki ay boyunca gözaltında tutulacak. Çarşamba günü bir duruşma öncesi gözaltı merkezinde Afanasyev ile görüşen avukat Vasin, Afanasyev’in son yedi gün içinde üç sorgulama, üç ev araması ve bir tutuklamadan geçtiğini söyledi:
“Mikhail ilk günlere göre biraz daha iyi hissediyor. İlk başta bastırıldı, kayboldu. Sözlerinden dolayı hapse atılabileceğine pek inanmıyordu. Sadece kelimeler için değil, gazetecilik için de.”
“Sahte haber” yasasına karşı avukatlar henüz başarılı bir savunma örneği verebilmiş değil. Afanasyev’in davasına en az dört müfettişin atandığını hatırlatan Vasin’e göre gazetecilerin kendilerini bu suçlamalardan ve kanunlardan korumalarının tek yolu var: “Gazeteciliği bırakmak ya da sessiz kalmak.”
Kaynak: Guardian
Derleyen: Kağan Korkmaz
