Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçen günkü konuşmasında “Cumhur İttifakı’nın adayı Tayyip Erdoğan’dır” diyerek adaylığını ilân etti. Daha önce birçok kez Devlet Bahçeli’nin ağzından duyduğumuz bu ifâdeyi bu defa bizzat Erdoğan’ın kendisinin dile getirmesi, artık konunun kesinleştiğini gösteriyor. Bu, aynı zamanda, Cumhurbaşkanı ve dolayısıyla TBMM seçimlerinin 18 Haziran 2023’ten önce yapılacağının da ilân edilmesi anlamına geliyor. Sâdece tarih belli değil. Neden mi, anlatmaya çalışayım.
Anayasa’ya göre “bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.” Kural bu. İstisnâsı da var: “Cumhurbaşkanı’nın ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi hâlinde Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir.” Dolayısıyla, 2014’te birinci, 2018’de de ikinci defa Cumhurbaşkanı seçilmiş olan Erdoğan’ın üçüncü kez seçilebilmesi için TBMM’nin seçimlerin yenilenmesi kararı alması gerekmektedir. Sayın Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı ve TBMM seçimlerinin 18 Haziran 2023’ten önce yenilenmesi yönünde bir karar alınacağından emin olmalı ki, henüz böyle bir karar alınmamışken, üçüncü kez seçilmek üzere aday olduğunu açıklamış, böylece erken seçim müjdesi vermiş bulunuyor. Yanılıyor muyum? Aynı zamanda AKP Genel Başkanı olan Sayın Cumhurbaşkanı, bundan önceki beyanlarında, hep erken seçim olmayacağını vurgulamamış mıydı? Doğrusu, evet böyle ısrarlı açıklamaları vardı. Peki, şimdi nasıl üçüncü kez seçilmek üzere adaylığını açıklayabiliyor? Acaba, kendisinin iki defa seçilmediğini düşünüyor olabilir mi? Olabilir, zirâ böyle bir tez var. Bu teze göre, Anayasa’nın 2017’deki değişiklikten önce 102. maddesinde düzenlenen “bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir” kuralı, 2017’de ilgâ edilerek, 101. maddenin yeni haline yazılmış. Bu “yeni madde” de, 24 Haziran 2018’de yapılan seçimler öncesinde, seçim takviminin başlamasıyla birlikte yürürlüğe girmiş. Dolayısıyla, 2018’deki Cumhurbaşkanı seçimi, Erdoğan’ın birinci seçimidir.
Tezin desteklenmesi için ileri sürülen bir diğer iddia da şunu dile getiriyor. Cumhurbaşkanı, 2017 değişikliklerinden önce, Bakanlar Kurulu ile birlikte yürütme organının iki kanadından birini oluşturmaktaydı, 2018’deki statüsü ise bambaşkadır, artık Cumhurbaşkanı tek başına yürütme organı hâline gelmiştir. Dolayısıyla, bu “statüter” anlamda da Erooğan bir kere Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Erdoğan’ın iki kez değil de bir kez Cumhurbaşkanı seçilmiş olduğuna dâir bu tezin kabulü kanımca imkânsızdır. Bir kere, olgular ortadadır. Recep Tayyip Erdoğan, 10 Ağustos 2014 ve 24 Haziran 2018’de yapılan seçimlerde, iki kez doğrudan halk oyu ile Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bu seçimlerden birinin yok sayılması, ancak ve ancak Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı makamında bir kopuş olması hâlinde mümkün olabilir. 2017’deki Anayasa değişiklikleri, Cumhurbaşkanı’nın statüsünde değişiklikler yapmış olsa da, Cumhurbaşkanlığı aynı devletin, Cumhuriyet olduğu 29 Ekin 1923 târihli kânunla ilân edilmiş olan “Türkiye devleti”nin Cumhurbaşkanlığı makamıdır. 1923’ten 2023’e uzanan süreçte, 1924, 1961 ve 1982 yıllarında üç kez anayasasını tümüyle yenilenmiş olan Türkiye Cumhuriyeti, hiçbir anayasa döneminde yeniden kurulmuş olmadığı gibi, 2017 Anayasa değişiklikleriyle yeni bir Cumhurbaşkanlığı makamı ihdas edilmiş değildir. Makamın bütünüyle yenilendiğini, bu nedenle 2018’deki seçimin ilk kez yapılmış seçim sayılması gerektiği tezi kabul edilecek olursa, bu, 2017’de yeni bir Cumhuriyet’in kurulmuş olduğunu kabul etmek anlamına gelecektir. Kanımca Sayın Erdoğan da, en üst makamında bulunduğu devlette, 2017 Anayasa değişiklikleriyle bir kesinti yaratılmış olduğunu düşünmemekte, sâdece derinleşen ekonomik krizin de hızlandıracağı bir gelişme sonucunda, muhalefetin de katılımıyla TBMM’nin erken seçim kararı alacağını varsaymaktadır. İşin doğrusu, bu adaylık açıklamasının erken seçim kararından sonra veya onunla birlikte yapılmış olmasıydı. Evet, artık TBMM’nin erken seçim târihini belirlemesini bekliyoruz.
Prof. Dr. Levent Köker, Hukuk ve Demokrasi’de yorumladı.
