2022’de Altılı Masa: Cumhurbaşkanı adayı 2023’e kaldı

Berfin Bayır

Veda etmeye hazırlandığımız 2022, temeli 2018’de atılan “Millet İttifakı”nın “Altılı Masa”ya evrildiği yıl oldu. CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve Demokrat Parti’den oluşan Altılı Masa’da çatlak, dağılma iddiaları ortaya atılsa da Masa, çalışmalarını bugüne kadar aksatmadan sürdürdü. Altılı Masa’nın yeni yılın ilk ya da ikinci ayında cumhurbaşkanı adayını açıklaması bekleniyor. 

Cumhur İttifakı’nı oluşturan AKP, MHP ve BBP blokunun karşısına muhalefet partileri bir blok olarak çıkma kararı aldı. Bu çalışmanın ilk adımları 2018 milletvekili seçimi öncesinde atılmıştı. Yasal koşulları sağlayamayan İYİ Parti’nin seçimlere katılamaması nedeniyle CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun önerisi üzerine 15 milletvekili CHP’den istifa ederek İYİ Parti’ye katılmıştı. Beş milletvekili olan İYİ Parti, bu hamleyle 20 milletvekili sayısına ulaşarak grup kurmuş ve seçimlere girme hakkı elde etmişti. 

Seçimden sonra dağınık olan muhalefeti bir araya toplama fikri ortaya atıldı ve liderler arasında yapılan temaslardan sonra partilerin üst düzey yöneticilerinden oluşan bir çalışma grubu oluşturuldu ve bu heyet Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme Geçiş çalışmasını yürüttü. Bu çalışmaların uzlaşmayla bir metne dönüşmesi üzerine de liderler CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun ev sahipliğinde, Ankara’da Ahlatlıbel’de bir araya gelerek yedi saati aşan bir görüşme yaptı. Saat 19.00’da başlayan toplantı, ertesi günün ilk saatlerinde sona erdi ve ilk açıklama yapıldı. 

İlk anlarda adı “Millet İttifakı” olarak anılsa da daha sonra bu isim “Altılı Masa’ya evrildi. Yer yer Altılı Masa’da çatlak, dağılma iddiaları ortaya atılsa da masa çalışmalarını bugüne kadar aksatmadan sürdürdü. Altılı Masa’nın yeni yılın ilk ya da ikinci ayında cumhurbaşkanı adayını açıklaması bekleniyor.

12 Şubat 2022 – İlk toplantı, ev sahibi CHP 

Altılı Masa CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, DEVA Partisi, Gelecek Partisi ve Demokrat Parti’nin kurduğu bir siyasi bir oluşum olarak ilk kez 12 Şubat 2022’de bir araya geldi. Ev sahipliğini CHP’nin yaptığı toplantıda ilk kez Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni’nden bahsedildi. Toplantıda alınan ortak kararla metnin 28 Şubat 2022 tarihinde kamuoyuna açıklanacağı, altı genel başkanın da mutabakat metnini uygulayacaklarını taahhüt ettikerini ortaya koymak için metni imzalayacakları açıklandı.

28 Şubat 2022 – “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni”nin kamuoyuna sunulması

Altılı genel başkan, kalabalık bir davetli topluluğunun karşısına geçti ve “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni”ni imzalayarak kamuoyuyla paylaştı. Açıklanan metinde iktidara geldiklerinde neler yapacaklarının çerçevesi çizildi. Buna göre cumhurbaşkanı bir kez seçilebilecek ve görev süresinin sonunda aktif siyasete dönemeyecek, seçim barajı yüzde 3’e indirilecek, yasamada ‘torba kanun’ uygulaması kaldırılacaktı. Toplam 48 sayfadan oluşan mutabakat metninde, “Devletin Temel Organlarının Güçlendirilmesi, Demokratik Hukuk Devletinin Güçlendirilmesi” olmak üzere iki temel başlık yer aldı. Bunların altında ise “Etkili ve Katılımcı Yasama, İstikrarlı ve Hesap Verebilir Yürütme, Bağımsız ve Tarafsız Yargı, Temel Hak ve Özgürlükler, Kamu Yönetimi, Siyasi Etik Kanunu” konularına ilişkin detaylar yer aldı.

27 Mart 2022 – 2. toplantı, DEVA Partisi

Altılı Masa’nın, ev sahipliğini DEVA Partisi’nin yaptığı ikinci toplantısında iktidarın Meclis gündemine getirdiği “Seçim Yasası” eleştiri konusu olurken, parlamenter sisteme geçişin yol haritası ve seçim güvenliğinin sağlanması konularında iki komisyon kurulması kararlaştırıldı. 27 Mart saat 19.00’da başlayan toplantı yedi saati aşkın sürdü ve 28 Mart’ın ilk saatlerinde sona erdi.

24 Nisan 2022 – 3. toplantı, Demokrat Parti / Cumhurbaşkanının nitelikleri

Altılı Masa, üçüncü toplantıda Demokrat Parti (DP) Genel Başkanı Gültekin Uysal’ın ev sahipliğinde buluştu. Toplantı sonrasında yapılan ortak açıklamada, “Cumhurbaşkanı adaylığı konusunda liderler olarak birçok kez vurguladığımız gibi uzlaşmacı, özgürlükçü, demokratik değerleri içselleştirmiş, milletimizin tamamını kucaklayan, siyasi ahlak ilkelerini benimseyen, liyakat sahibi bir aday belirleyeceğiz” bilgisi paylaşıldı. Toplantıda anayasal ve yasal mevzuatla ilgili çalışma grubunun, “Siyasi ahlak yasası, Ekonomik ve Sosyal Konsey’e işlerlik kazandırılması ile ilgili düzenlemeler, Merkez Bankası bağımsızlığının teminat altına alınması, Uzun vadeli strateji ve planlamadan sorumlu bir kurumsal yapının oluşturulması” konularında yasal hazırlık yapılması için görevlendirildiği kaydedildi.

29 Mayıs 2022 – 4. Toplantı, Gelecek Partisi / Temel İlkeler ve Hedefler

Altılı Masa’nın, Gelecek Partisi ev sahipliğinde düzenlenen dördüncü toplantısı sonrasında altı siyasi parti genel başkanının imza attığı “Temel İlkeler ve Hedefler” başlıklı bir ortak açıklama yayımlandı. Temel İlke ve Hedefler başlığı altında 10 madde sıralandı. Ortak açıklamada, ilke ve hedeflere ilişkin şöyle denildi: “Altı siyasi parti arasında başlamış olan işbirliği sürecinde yer alan bütün partilerin genel başkanları olarak önümüzdeki kritik tarihi süreçte aşağıdaki ilkelere sadık kalacağımızı taahhüt ve ilan ediyoruz.”

13 Haziran 2022 – Altılı Masa Kurumsal Reformlar Komisyonu Raporu Yayımlandı

Kurumsal Reformlar Komisyonu Raporu’nun hazırlık çalışmalarına katılan parti yetkililerinin katılımıyla, rapor kamuoyuna açıklandı. CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak, DEVA Partisi Ekonomi ve Finans Politikaları Başkanı İbrahim Çanakcı, Demokrat Parti Ekonomik İşler Başkanı Bülent Şahinalp, Gelecek Partisi Politika İzleme Kurulu Başkanı Feridun Bilgin, İYİ Parti Ankara Milletvekili Durmuş Yılmaz ve Saadet Partisi Ekonomik İşler Başkanı Sabri Tekir’in hazırladığı rapor, aynı ekip tarafından açıklandı. Altılı Masa’nın Kurumsal Reformlar Komisyonu Raporu’nda, “Strateji ve Planlama Teşkilatı’nın kurulması, Merkez Bankası bağımsızlığının sağlanması, Ekonomik ve Sosyal Konsey’in yeniden yapılandırılması”, gibi temel taahhütlerde bulunuldu. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle birlikte kurumsal yapılarda yıkım yaşandığı belirtilen raporda, şeffaflık ve liyakatin önemi de vurgulandı. 

3 Temmuz 2022 – 5.T oplantı, İYİ Parti / Altılı Masa’nın adayı Türkiye’nin 13. Cumhurbaşkanı 

Altılı Masa’nın beşinci buluşmasında ev sahipliğini, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener yaptı. Altı siyasi partinin işbirliğinin geldiği aşamanın ele alındığı toplantıda, güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş için gerekli anayasal ve yasal reformlarla ilgili kurulan komisyonun da çalışmalarını sürdürdüğü kaydedildi. Ortak açıklamada, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun 15 milyon lira üzeri döviz varlığı bulunan şirketlere ticari kredi kullandırılmayacağına yönelik kararının, “serbest kambiyo sisteminden sermaye kontrol sistemine geçişin bir adımı” olduğu vurgulandı. Açıklamada, “Dezenformasyon Yasa Teklifi” eleştirilerek, basın özgürlüğünü savunma konusunda kararlı tutumlarının devam edeceğine dikkat çekildi. Açıklamada, muhalefetin cumhurbaşkanı adayına ilişkin tartışmalara, “Bir kez daha ilan ediyoruz ki; Türkiye’nin 13. Cumhurbaşkanı, güçlendirilmiş parlamenter sistemden yana olan, demokrasi âşıklarının adayı olacaktır” yanıtı verildi.

21 Ağustos 2022 – 6. Toplantı, Saadet Partisi

Altılı Masa, 7 Ağustos’ta yapmayı planladıkları altıncı toplantısının tarihini, genel başkanların programlarının yoğunluğu gerekçesiyle 21 Ağustos olarak değiştirdi. Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu’nun ev sahipliğinde yapılan bu görüşmeyle 12 Şubat’ta başlayan görüşmelerin ilk turu tamamlanmış oldu. Yapılan ortak açıklamada, demokrasi ve hukukun üstünlüğünün sağlanacağı vurgulandı. Rüşvet, torpil, iltimasın olmayacağı, dürüstlük ve liyakatin öne çıkacağı belirtildi. Açıklama metninde şu görüşlere yer verildi:

“Bilinmelidir ki bugün, 12 Şubat’tan çok daha kararlı ve umutluyuz. Milletimiz müsterih olsun; bu karanlık günlerin bitmesine çok az kaldı. Bu topraklarda;

– Toplumsal kutuplaşma son bulacak; toplumsal barış hâkim olacak.

– Öfke ve nefret dili kaybedecek; nezaket ve karşılıklı saygı kazanacak.

– Demokrasi ve hukukun üstünlüğü tesis edilecek.

– Ahlaki yozlaşma ve manevi tahribatın önüne set çekecek etkin politikalar geliştirilecek.

– Rüşvet, torpil, iltimas gidecek; adalet, dürüstlük ve liyakat gelecek.

– Hak eden hak ettiğini eksiksiz alacak.

– İsraf ve hayat pahalılığı son bulacak; üretim esas alınacak.

– Geniş halk kitlelerinin yoksullaşmasına yol açan bir avuç rantiyeciye kaynak aktarımına son verilecek.”

2 Ekim 2022 – 7. Toplantı, CHP

Altılı Masa’nın ikinci turunun ilk toplantısına da uygulanan alfabetik sıra yöntemine göre yine CHP ev sahipliği yaptı. “Yaklaşan seçim takviminin ve artan toplumsal beklentinin bilincinde olarak iki temel konuyu ele aldıkları” vurgulanan açıklamada, şöyle denildi:

“Birincisi, Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme Geçiş Süreci Yol Haritası konusunda yapılan çalışmaları değerlendirdik ve bu konudaki çalışmaları en kısa sürede tamamlayarak kamuoyunun bilgisine sunma kararı aldık. İkincisi, ülkemizin önemli temel politika alanları için ortak bir çalışma grubu kurulmasına, halkımızın menfaatleri doğrultusunda ortak politikalar belirlenmesine ve bu politikaların ortak taahhütlerimiz olarak kamuoyuna ilan edilmesine karar verdik.” 

Temel politika alanlarının ise “hukuk, adalet ve yargı, kamu yönetimi, şeffaflık, denetim ve yolsuzlukla mücadele, ekonomi, finans ve istihdam, sektörel ve bölgesel konular, bilim ve teknoloji, eğitim ve öğretim, sosyal politikalar, dış politika, güvenlik, savunma” olarak belirlendiği kaydedildi. Altılı Masa açıklamasında bir kez daha “Ortak cumhurbaşkanı adayı, Türkiye’nin 13. Cumhurbaşkanı olacaktır” vurgusu yapıldı.

14 Kasım 2022 – 8. Toplantı – DEVA Partisi

Altılı Masa’nın ikinci turunun ikinci toplantısının ev sahipliğini DEVA Partisi yaptı. Masaya yeni bir partinin katılıp katılamayacağı ve başörtüsüne ilişkin anayasa değişikliğinin konuşulduğu toplantıda, Büyük Türkiye Partisi’nin (BTP) masaya katılım talebi kabul görmedi ve “Altılı Masa” olarak yola devam edileceği mesajı verildi. Geçiş sürecinin yol haritası, ortak çalışma grupları, anayasal ve yasal reformlar komisyonu, seçim güvenliği ve iletişim komisyonlarının çalışmalarının ele alındığı belirtilen açıklamada, AKP’nin başörtüsü ve ailenin korunmasını içeren anayasa değişikliği önerisi konusunda, Altılı Masa’nın “temel hak ve özgürlüklerin, siyasi bir kavga konusu olmasına izin vermeyeceği”nin altı çizildi. Anayasa değişikliği için yapılan çalışmaların tamamlandığı vurgulanan ortak açıklamada, değişikliklerin neleri kapsadığının 28 Kasım’da kamuoyuna sunulacağı belirtildi. Ayrıca Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in ayrıntılarının kamuoyuyla paylaşılacağı www.altilimasa.biz sitesi de faaliyete geçti.

28 Kasım 2022 – Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Önerisi

Altılı Masa, 28 Kasım 2022 tarihinde Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Önerisini kamuoyuyla paylaştı. Anayasanın 84 maddesinde değişiklik öngören çalışmada, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin lağvedileceği ve parlamenter sisteme dönüleceği vaat edildi. Sunumun açılış konuşmasını yapan CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, seçimin hemen ardından metni TBMM’ye sunacaklarını vurguladı. İYİ Parti Genel Sekreteri Uğur Poyraz, siyasi partileri kapatmanın zorlaşacağını söyleyerek “Demokratik hayatın vazgeçilmez unsuru olan siyasi partiler hakkında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın kapatma davası açabilmesini TBMM’nin iznine bağlıyoruz” dedi. Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kaya, Kamu Yönetimi ve Siyasi Etik başlıkları altındaki yapmayı planladıkları düzenlemeleri sıraladı. Kaya, akademik özgürlüğü sağlamak için Yükseköğretim Kurulu’nun kaldırılacağını söyledi.

Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Serap Yazıcı, Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun iki ayrı organ olarak düzenleneceğini ve üyelerin bir bölümünü seçme yetkisinin TBMM’ye verileceğini vurguladı. DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu ise “Cumhurbaşkanı, milletlerarası bir sözleşmeden gece yarısı tek başına çıkma kararı veremeyecek. Cumhurbaşkanının kanunları veto etme yetkisine son verecek, bu yetkiyi geri gönderme yetkisi ile sınırlayacağız” dedi. Demokrat Parti Genel Sekreteri Serhan Yücel, cumhurbaşkanlığı kabinesi yerine ise başbakanlık ve bakanlar kurulunun yeniden getirileceğini belirtti.

28 Kasım 2022 – 9. Toplantı, Demokrat Parti

Altılı Masa’nın ikinci turunun üçüncü toplantısına, Demokrat Parti ev sahipliği yaptı. İkinci turun ilk toplantısında kurulmasına karar verilen Ortak Çalışma Grubu’nun hazırladığı rapor, toplantıda müzakere edildi. Toplantı sonrası yapılan açıklamada, Ortak Çalışma Grubu’nun raporu hazırlama aşamasında olduğu, bu çalışmanın “ortak taahhütle” kamuoyuna sunulacağı belirtildi. Ortak Çalışma Grubu’nun yaptığı bu hazırlık aynı zamanda, altı partinin cumhurbaşkanı adayının savunacağı bir program olacak. 

Açıklamada ayrıca yurttaşlardan Anayasa değişikliği önerileri için www.altilimasa.biz isimli web sitesi üzerinden görüşlerini paylaşmaları istendi. İç ve dış politikadaki gelişmelerin de değerlendirildiği, Altılı Masa’nın onuncu toplantısının Gelecek Partisi’nin ev sahipliğinde yapılacağı belirtildi.  

15 Aralık 2022 – Altılı Masa liderleri Saraçhane’deki ortak mitinge katıldı

Altılı Masa’nın genel başkanları, İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’na verilen hapis cezası üzerine Saraçhane’de ortak miting düzenledi. Mitingde İmamoğlu, Altılı Masa’nın beş lideri ve Saadet Partisi Genel Başkanvekili Sabri Tekir konuştu. Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu hastane randevusu nedeniyle mitinge katılamadı. İmamoğlu’na, YSK üyelerine “ahmak”  dediği suçlamasıyla 14 Aralık’ta iki yıl yedi ay 15 gün hapis cezası verilmişti.