Güne Başlarken (14 Şubat 2023): Yıkım önlenebilir miydi?

Günaydın, salı sabahından herkese merhaba! Ben Gamze Elvan, Medyascope’un podcast’i “Güne Başlarken” ile karşınızdayım. Günün en önemli haberlerini size aktaracağım. O zaman, başlayalım! Bugünün en önemli sorusu: Yıkım önlenebilir miydi?

Yıkım önlenebilir miydi?

Kahramanmaraş’ta 6 Şubat Pazartesi günü saat 04:17’de merkez üssü Pazarcık ilçesi olan 7,7 büyüklüğünde; saat 13:24’te ise Elbistan ilçesi olan 7,6 büyüklüğünde olan iki depremin dokuzuncu gündeyiz. Can kaybı her geçen gün daha da artıyor, bültenimizi hazırlarken 31 bini aşan insanımız hayatını kaybetti. Depremin dokuzuncu gününe girerken hâlâ insanlar enkazın altından sağ kurtulabiliyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, 10 ilde 41 bin 791 bina için yıkık, acil yıkılacak veya ağır hasarlı tespiti yapıldığını açıkladı.

Peki yıkım önlenebilir miydi? Depremdeki binaların yıkılmasıyla ilgili soruşturma sürüyor. Yürütülen soruşturmalar kapsamında binaların müteahhitleri ve teknik sorumluları hakkında işlem başlatıldı. Kahramanmaraş merkezli depremlerde Cihan İnşaat firması tarafından Hatay’da yapılan Kule Apartmanı yıkıldı. Enkaz altında yaşamını yitiren ve yaralananların yakınları apartmanı yapan firmanın sahibi Ömer Cihan’dan şikayetçi oldu. Ömer Cihan hakkında yakalama kararı çıkarıldı. Ailesiyle Antalya’nın Manavgat ilçesindeki Titreyengöl turizm merkezinde bulunan beş yıldızlı bir otelde kaldığı belirlenen Cihan, tutuklandı. Adıyaman’da yıkılan çok sayıda binanın müteahhidi olduğu belirlenen Yavuz Karakuş ve Sevilay Karakuş ise İstanbul’da tutuklandı.

Antakya’da yıkılan Erdoğan Apartmanı’nın müteahhidi Mustafa Erdoğan Keçecioğlu, Ankara’da kaldığı otelde yakalanmıştı. Keçecioğlu, çıkarıldığı mahkemece tutuklandı. Kahramanmaraş merkezli depremin vurduğu Adana’nın Çukurova ilçesinde yerle bir olan ve 70 kişinin cenazesinin çıkarıldığı Hasan Alpargün Apartmanı’nın müteahhidi Hasan Alpargün tutuklandı. Malatya Cumhuriyet Başsavcılığı, kentte deprem nedeniyle yıkılan binalarla ilgili yürütülen soruşturma kapsamında 31 kişi hakkında gözaltı kararı verdi. Hakkında gözaltı kararı verilenlerin sayısının artacağı, geniş kapsamlı soruşturmanın devam ettiği belirtildi.

Ekim 2019’daki tatbikat

Medyascope muhabiri Berfin Bayır’ın haberine göre AFAD, Ekim 2019’da Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde 7,5 şiddetinde bir deprem senaryosu üzerine tatbikat yaptı. Tatbikat senaryosuna göre Adıyaman, Gaziantep, Kahramanmaraş ve Malatya’nın depremde en çok zarar gören iller olacağı, Kilis, Osmaniye ve Şanlıurfa’nın ise depremde az zarar göreceği öngörüldü. Ancak tatbikat senaryosunda olası can kayıplarına ilişkin bir tahmine yer verilmedi.

Toplam bin 413 personel, bir helikopter, 271 araç, bir arama ve kurtarma köpeği tatbikata katıldı. Tatbikat üç gün sürdü ve toplam 26 il katıldı. Tatbikatı bizzat yöneten İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Jandarma Genel Komutanlığı’nın telsiz sistemi JEMUS üzerinden iletişim kurduğu Kahramanmaraş Valisi Vahdettin Özkan’dan depremin bölgedeki etkileri ve yürütülen çalışmalarla ilgili ayrıntılı bilgi aldı. Soylu, tatbikata katılan tüm hizmet gruplarından da depreme ilişkin edindikleri ilk bilgileri paylaşmalarını istedi. Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi’nde (AYDES) toplanan tüm bilgiler, AFAD Başkanlığı Afet ve Acil Durum Merkezi’ndeki ekranlardan takip edildi. Helikopter ve insanlı keşif uçaklarıyla bölgenin durumuna ilişkin havadan elde edilen görüntüler de merkeze aktarıldı.

Uzmanlar bu depremin yıkıcılığının çok büyük olduğunu söylüyor. Gezi davasından tutuklu bulunan şehir plancısı Tayfun Kahraman, depremin etkilerini Medyascope’a değerlendirdi. “Bizim mevzuat sorunumuz yok, sistem ve ahlak sorunumuz var” diyen Kahraman, yıkımın bazı yerleşim yerlerini haritadan silecek boyutta olduğunu söyledi. Kahraman, “Bunların bir kısmı yıkılmamış olsa da, arka arkaya iki depreme maruz kalan bu binalar da kullanılamaz hale geldi. Bu fotoğraf bize gösteriyor ki bir hata ya da eksikten bahsedemiyoruz. Doğru yapılan bir şey yoktu. Yapılan her şey hatalıydı” dedi.

Uzaktan eğitim meselesi

Üniversitelerin uzaktan eğitime geçmesi büyük bir tartışmayı beraberinde getirdi. Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, Türkiye’deki bütün üniversitelerin rektörlerine çağrıda bulunarak yüz yüze eğitime ara verilmesi kararına karşı tepki vermeleri gerektiğini söyledi. Üniversitelerde uzaktan eğitime geçilmesi kararına ilişkin Twitter hesabından paylaştığı mektupla rektörlere seslenen Davutoğlu, “Hiçbir uygulamada bulunmadan uzaktan eğitimle mezun olmuş bir inşaat mühendisinin inşa ettiği bir binada deprem korkusu olmaksızın huzur içinde oturabilir misiniz?” diyerek çağrıda bulundu. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu sosyal medya hesabından üniversitelerde uzaktan eğitime geçilmesine tepki gösterdi. Kılıçdaroğlu, kararın yeniden gözden geçirilmesini isteyerek, “Genel merkez binamız dahil, örgütümüzün tüm mekanlarını vermeye hazırım. Buna aile evlerimiz de dahildir. Bu sefer gençlere dokunmayalım. Elimizde bir tek onlar kaldı” dedi.

Bu arada Kılıçdaroğlu, deprem bölgesinden döner dönmez Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) önüne gitti. Kılıçdaroğlu, Kahramanmaraş merkezli depremin ardından borsada yaşanan düşüşe ilişkin “380 bin tasarruf sahibi açık ve net ifade ediyorum soyulmuştur” iddiasında bulundu. SPK Başkanı İbrahim Ömer Gönül’ün kendisi ile görüşmemesine ilişkin ise CHP lideri, “Saraydan gerekli izni alamadı” dedi ve istifa etmesi gerektiğini belirtti. 

Partisinin Kriz Koordinasyon Merkezi toplantısına başkanlık eden Halkların Demokratik Partisi Eş Genel Başkanı Mithat Sancar, “Bilim insanlarını dinlemeyip dikkate almayarak peş peşe imar aflarıyla depremin, böyle büyük bir yıkımına davetiye çıkartan bir beton iktidarı işbaşındadır. AKP bu ülkedeki en büyük inşaat şirketidir” dedi. 

Peki Türkiye’ye hangi ülkeler yardım ediyor?

Avrupa Birliği (AB), merkez üssü Türkiye olan ve Suriye başta olmak üzere çok sayıda ülkeyi de sarsan depremi görüşmek üzere bir kriz toplantısı düzenledi. AB’nin kriz yönetimi ve insani yardımlardan sorumlu komiseri Janez Lenarčič, Türkiye’ye ekip gönderilecek ülkeleri şöyle açıkladı: Hollanda, Polonya, Romanya, Hırvatistan, Bulgaristan, Yunanistan, Çekya, Fransa, İtalya ve Macaristan. AB Sivil Koruma Mekanizması devreye girdi, haritalama gibi hizmetler için Copernicus Uydu Servisi’nin de aktive edildiği açıklandı. Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Uluslararası Kalkınma Ajansı’nın (USAID) İnsani Yardım Bürosu’ndan 160 kişi ve 12 arama kurtarma köpeği Türkiye’de. Ekibin hemen Adıyaman’a geçmesi bekleniyor. Kaliforniya’dan 100’e yakın Los Angeles County itfaiyecisi ve yapı mühendisi ile birlikte özel eğitimli altı köpek de Türkiye’ye gönderildi. Öte yandan ABD, Türkiye ve Suriye’ye 85 milyon dolarlık acil insani yardım da sağlama kararı aldı.

Bültenimizi bitirmeden önce son bir haberi daha aktarmak istiyorum. Hatırlarsınız, 12 Şubat Pazar günü eski CHP Genel Başkanı, Antalya Milletvekili Deniz Baykal uykusunda hayatını kaybetmişti. Baykal için TBMM’de tören düzenlenecek, daha sonra cenazesi Ahmet Hamdi Akseki Camisi’nden kaldırılacak. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, milletvekilleri, partililer cenazeye katılacak.  Ayrıca İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener ve TBMM Başkanı Mustafa Şentop da cenazeye katılacak.

Yorum, soru, eleştirileriniz için gamzeelvan@medyascope.tv’ye yazabilirsiniz.

Gün içinde gündemi takip etmeye devam edeceğiz. Medyascope’u Twitter’dan, YouTube’dan, Facebook’tan, Instagram’dan ve web sitemizden takip edebilirsiniz. 

Ayrıca bize Patreon veya YouTube’un “Katıl” butonu üzerinden de katkıda bulunabilirsiniz. 

Yarın yeniden dinlemeniz dileğiyle, 

Hoşça kalın.