Seçim 2023 | Özgecan Özgenç’in Malatya izlenimleri: Deprem sonrası iktidarın işi zor

Kurgu: Enes Berk Demirkol

Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri’ne kısa bir süre kaldı. Medyascope il il seçmenin nabzını tutmaya devam ediyor. Kahramanmaraş merkezli depremlerinin etkisinin sürdüğü Malatya, 2018 seçimlerinde olduğu gibi Cumhur İttifakı’na desteğini sürdürecek mi? Malatya’da muhalefet partilerinin temsilcileriyle, gazetecilerle ve yurttaşlarla konuştuk.

Türkiye 14 Mayıs seçimlerine, 6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremlerin yol açtığı yıkımın gölgesinde gidiyor. Deprem bölgesindeki illerin en önemli sorunu çadır, konteyner, giyim, hijyen gibi konular olurken, siyasi partiler alışılmış seçim çalışmalarını yürütemiyor. Deprem nedeniyle binlerce insanın hayatını kaybettiği ve şehrin büyük bölümünde evlerin yıkıldığı Malatya, 2018 seçimlerinde “Cumhur İttifakı’nın kalesi” denebilecek kentlerden biriydi.

İzle: Yeşilyurt Belediyesi depremden kurtulan yurttaşların çadırlarını geri istedi

2018 seçimlerinde Malatya’nın tercihi ne oldu? 

24 Haziran 2018’de yapılan genel seçimlerde, Malatya’da Cumhur İttifakı yüzde 70 oy alırken, Millet İttifakı yüzde 22,5 ve HDP yüzde 7 oranında oy almıştı. Malatya’dan Meclis’e gönderilen altı milletvekilinin dördü AKP listelerinden, birer milletvekili MHP ve CHP listelerinden seçildi. 555 binden fazla seçmeni olan Malatya’da oyların yüzde 53,8’ini AKP, yüzde 16,1’ini MHP aldı. Millet İttifakı’nı oluşturan CHP yüzde 16,7, İYİ Parti yüzde 4,3 ve Saadet Partisi yüzde 1,5 oranlarında oy aldı. 

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde AKP Genel Başkanı Erdoğan, yüzde 69 oranında oy ile rakiplerini büyük bir farkla geçti. CHP’nin cumhurbaşkanı adayı olan Muharrem İnce’nin kentteki oyu yüzde 22,9, İYİ Parti’nin adayı Meral Akşener’in oyu yüzde 4,7, HDP’nin adayı Selahattin Demirtaş’ın oyu ise yüzde 2,2 ve Saadet Partisi’nin adayı Temel Karamollaoğlu’nun oyu yüzde 1,1 oranında kaldı. 

81 ilde seçimin nabzını tutuyoruz. Bütün il izlenimi videolarımız için aşağıdaki YouTube oynatma listemizde gezinebilir, şehrinizi bulabilirsiniz:

Sokak ne diyor?

Malatya sokaklarında konuştuğumuz yurttaşların deprem nedeniyle mağduriyetleri ve ihtiyaçları sürüyor. Bir yurttaş, seçimle ilgili fikirlerinin karışık olduğunu ve kimi destekleyeceği konusunda kararsız olduğunu belirterek, “2023 diyoruz, uzay çağı diyoruz ama biz hala depremle ilgili barınma sorunu yaşıyoruz. Şu an biz çadırda kalıyoruz, çadırda sobamız yok, elektrik yok. Bu sorunlarımızın bir an önce çözülmesini beklerdik” diye konuştu. Başka bir yurttaş ise Erdoğan’a oy vereceğini söyleyerek, “Depremden sonra ilk gün sıkıntı oldu, ilk günden sonra devletimiz yetişti” dedi ve Erdoğan’ın istifa etmemesini “Dimdik ayakta durdu” şeklinde yorumladı.

“Kim depremzedelere ev verecekse onun yanındayız”

Seçimlerin ertelenmesinin daha iyi olacağını belirten bir yurttaş ise enkazlar kalkmadan seçime gidilmesini, “Yangından mal kaçırmaya” benzetti ve Kılıçdaroğlu’nun adaylığından memnun olmasa da Millet İttifakı’na oy vereceğini söyledi. “Kim depremzedelere ev verecekse onun yanında olacağız” diyen başka bir yurttaş, “Oyumuzun rengi belli değil. EYT’yi çıkarmayacağız dediler, çıkardılar. Demek ki veriliyormuş, depremzedelere de ev verilirmiş. Üstüne para verecek gücü yok kimsenin, binalar yıkık, hasar görmeyen ev yok” diye konuştu. 

İzle: Deprem | MEDYASCOPE MALATYA’DA | Yeşilyurt artık bir hayalet kent

“Malatyalılarda akıl varsa kimin daha iyi olacağını görmüştür”

Yurttaşlar, depremden etkilenen yurttaşlara verileceği söylenen maddi yardımların da verilmediğini söyledi. Malatya merkezinde AFAD koordinasyon tırının önünde kuyrukta bekleyen bir yurttaş, Medyascope’a kira ve taşınma yardımlarını da alamadıklarını açıkladı. “Biz borçla evimizi aldık, çadıra taşıdık” diyen yurttaş, “Malatyalılarda akıl varsa kime oy vereceklerini, Türkiye için, Malatya için kimlerin daha iyi olacağını görmüştür” dedi ve kesinlikle Erdoğan’a oy vermeyeceğini ancak kararını sandıkta vereceğini söyledi. Aynı kuyrukta bekleyen başka bir yurttaş ise, maddi yardımların verilmediğini söyleyerek “Bir ekmek alacak paramız yoktur” dedi.

Büyük Kahramanmaraş Depremi videolarımızı buradan izleyebilirsiniz.

“Allah razı olsun devletimizden”

Malatya’da kent merkezinde esnaf dükkanlarının önüne tezgahları kurmuş, sokakta çalışmaya devam ediyor. Hasarlı binaların arasında hayat akarken tezgahının başındaki bir yurttaş, ihtiyaçlarını zorlukla karşıladıklarına dikkat çekerek, “Malatya’nın seçimi CHP, yine Veli Ağbaba diyoruz” dedi ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de Kılıçdaroğlu’na oy vereceğini paylaştı. 

Aynı sokakta tezgahının başında duran başka bir esnaf ise “Allah razı olsun devletimizden” diyerek, 14 Mayıs’ta AKP ve Erdoğan için oy kullanacağını söyledi. 

Deprem | MEDYASCOPE MALATYA’DA | Kılıçdaroğlu’nun aday olarak ilk ziyaret edeceği şehirde son durum

Gazeteci Özkan: “Medya göçük altında kaldı”

Malatyalı gazeteci Mehmet Duran Özkan ile de görüştük. Küresel Gazetecilik Konseyi Yönetim Kurulu üyesi olan Özkan aktif gazeteciliğe devam ediyor ancak deprem nedeniyle çalışmalarını konteynerden sürdürmek zorunda kalmış. Çalıştığı konteyneri temin eden İzmir Güzelbahçe Belediyesi’ne teşekkür ederek konuşmaya başlayan Özkan, şunları söyledi: 

“Medya burada göçük altında kaldı.Teknik malzemelerimizin bir çoğu, makinelerimiz, kameralarımız yıkılan duvarların altında kaldı ya da ağır hasarlı olduğu için binalara girip çıkaramıyoruz. Cep telefonlarıyla fotoğraf veya video çekiyoruz. Ofislerimiz çöktü, matbaam vardı, ciddi anlamda hasar aldı, baskı yapamaz duruma geldi. Şubat ayının sonuna kadar yayıncılığımza ara vermek zorunda kaldık. Günlük olan gazetemizi, 1 Mart itibariyle haftalık olarak çıkarmaya başladık. Adana’da baskımızı yapıyoruz. Malatya’da beş gazete var, her gün birini çıkarıyoruz. Deprem koşullarında gazetecilik zor. Hep ‘Gazete ve gazetecilik önde gelir’ denir ama binalar yıkıldığı zaman, yaşam böyle zorlaşınca ikilem içinde kalıyorsunuz. Gazeteci mi olacaksınız, baba mı olacaksınız?” 

“Mevcut iktidara deprem tepkisi sandığa yansır”

Depremden sonra yaşanan zor koşulların değişmediğine ve birçok problemin devam ettiğine, su şebekesindeki sorun yüzünden uzmanların “Yüzünüzü bile yıkamayın” dediğine dikkat çeken Özkan, şöyle konuştu: 

“Tüm bu olumsuzlukların yanı sıra, bir de seçime hazırlanıyoruz. Depremin etkisi geçmediği için seçim ağırlıklı bir çalışmaya yöneldiğimiz söylenemez. Zaten alanda aday adayları da, siyasi partiler de aktif bir seçim çalışmasına girmedi. Malatya’nın seçimle ilgili en büyük sorunlarından biri, nüfusun büyük bir bölümünün Malatya’da olmaması. Malatya AK Parti’nin çok milletvekili çıkardığı illerden biri ama alanda mevcut iktidara karşı ciddi bir tepki oluşmaya başladı. Bu tepkinin önümüzdeki günlerde sandığa yansıyacağını ve bunun da Malatya’daki siyasi konjonktürü değiştireceğini düşünüyorum. Devletin ya da devletin kurumlarının zamanında depreme müdahale etmemesi, hala çadır ve konteyner ulaşmayan insanların olması, bunların tümü mevcut iktidar için olumsuz.”

İzle: Deprem | MEDYASCOPE MALATYA’DA | Depremin yerle bir ettiği Doğanşehir

Muhalefetin Malatya’daki temsilcileri iddialı

Malatya’da CHP İl Başkanı Barış Yıldız, İYİ Parti İl Başkanı Hakan Yılmaz, HDP İl Yöneticisi Nurettin Kınık ve Yeşil Sol Parti İl Eş Sözcüsü Medet Kılınç ile görüştük ancak AKP ve MHP yöneticilerine ulaşamadık. Muhalefet partilerinin temsilcileri seçimlere hazırlanırken, klasik seçim çalışmalarını yapamadıklarına ve depremin yaralarını sarmak için çalıştıklarına dikkat çekti. Yıkılan veya ağır hasar gören parti binaları yerine konteynerlerde çalışmalarını sürdüren muhalefet partilerinin temsilcileri, “Cumhur’un kalesi” olma özelliğinin değişeceğine ve iktidar blogunun oy kaybedeceğine eminler. 

CHP’li Yıldız: “Yasımız devam ediyor, bildiğimiz propaganda yöntemlerini uygulayamayacağız”

Ağır hasarlı olduğu için giremedikleri CHP Malatya il binasının karşısındaki konteynerde çalışmalarını sürdüren CHP Malatya İl Başkanı Barış Yıldız, Malatya’daki durumu şöyle anlatıyor:

“Bildiğimiz hiçbir propaganda yöntemini belki deprem şehirlerinde uygulayamayacağız. Miting yapamayacağız, toplantılar yapamayacağız. Sesli cihazlar olmayacak. Bir taraftan yasımız devam ediyor, diğer taraftan Malatya boş. İnsanlar enkaz çalışmaları sırasında büyük sıkıntı yaşadı. Birçok insanımız buradaki beceriksizlikten kaynaklı donarak öldüler. Bunun ardından susuzlukla, açlıkla sınandılar. Hala insanlar çadır, konteyner arıyor. Dolayısıyla bu insanlar, bizim yıllardır söylediğimiz iktidarın liyakatsizliğini anladı. Altılı Masa’nın, Türkiye’nin farklı görüşlerinin içinde yer aldığı bir uzlaşının, Türkiye için öneminin farkına da vardılar. O yüzden, deprem bizim birinci gündemimiz ama gittiğimiz çadırlarda herkesin bize ilk sorduğu şey seçim. Çünkü seçim, deprem bölgesi için insanların tek umudu.”

“Seçim gündeminde ilk sıkıntımız seçmenimizin Malatya’ya gelip gelemeyeceği”

Deprem nedeniyle şehrin yoğun göç verdiğinin altını çizen Yıldız, resmi bir veri olmasa da, Malatya seçmeninin yüzde 10’unun başka illere taşındığını tahmin ettiklerini söyledi ve “Seçim gündeminde bizim ilk sıkıntımız seçmenimizin Malatya’ya gelip gelemeyeceği, kendi şehri için oy kullanıp kullanamayacağı” dedi. Yıldız, daha önceki seçimlerde CHP adına sandık görevlisi olan kişilerin bir kısmının da şehirden ayrıldığını ve görevlileri tamamlamaya çalıştıklarını söyledi. 

Sandık görevlilerini Millet İttifakı’nın diğer partileriyle birlikte belirleyeceklerini vurgulayan Yıldız, “Depremde ölenlere ilişkin verilerin gerçekliğinin şaibeli olması ile ilgili seçmenler konusunda manipülasyon yapılabileceğini düşünüyoruz. Sandıklarda Altılı Masa’nın müşahitleri olacak, bu kadar rahat hareket edemeyecekler” dedi. Yıldız, seçime OHAL koşullarında gitmenin de kendilerini tedirgin ettiğini söyledi. 

“İnsanların en çok inandıkları şey Kılıçdaroğlu’nun dürüstlüğü”

Millet İttifakı’nın ortak cumhurbaşkanı olarak ilan edilmesinin ardından Kılıçdaroğlu’nun taraftarlarının arttığını gözlemlediklerini belirten Yıldız, “İnsanların en çok inandıkları şey, Kılıçdaroğlu’nun dürüstlüğü. Çalmayacağını, çırpmayacağını, devletin malını harcamayacağını biliyorlar. Çünkü insanlar Kılıçdaroğlu’nun Ankara’da bir apartman dairesinde yaşadığını, klasik eski mutfağında yayın yaparken öğrendi. Bülent Ecevit’ten sonra, dürüst ikinci lider olarak da adlandırılıyor” diye konuştu.

İzle: Deprem | MEDYASCOPE MALATYA’DA | Kılıçdaroğlu, İmamoğlu ve Yavaş deprem bölgesinde | Çadır çağrısı

Erdoğan’ın yüzde 70 oy aldığı tablonun değişeceğine emin olduklarını söyleyen Yıldız, “Kesinlikle Malatya’da yüzde 50’nin altına düşeceğini öngörüyoruz. Hatta AKP’nin oyları çok daha altında olacaktır, belki yüzde 40’ları göremeyecektir. Evinde işsiz, mülakatta elenen çocuğu olan anne baba, bunların faturasını iktidara kesecektir. En yüksek oy aldığı illerden birinde milletvekili sayısı da değişecek” dedi. Yıldız, sahada diğer cumhurbaşkanı adayları Muharrem İnce ve Sinan Oğan’a yönelik bir destekle karşılaşmadıklarını söyledi.

İYİ Parti İl Başkanı Yılmaz: “Vatandaş canının derdine düşmüş, ‘Bize oy verin’ demiyoruz”

İl binası çöktüğü için İYİ Parti Malatya İl Başkanı Hakan Yılmaz, Medyascope’u konteynerlerden oluşturdukları il başkanlığında karşıladı ve depremden sonra Malatya’nın yüzde 75’inin yerle bir olduğunu, 145 bin bağımsız binadan 98 bininin yıkıldığını veya yıkılacağını söyledi. Ailesini güvene alabilmiş partililerle seçim çalışması yapmaya çalıştıklarını anlatan Yılmaz, şöyle konuştu:

“Köylere gidiyoruz, parti ayrımı yapmaksızın yardım malzemeleri götürüyoruz. Devletin yapması gereken yardım organizasyonları çok düzensiz, çok kötü. Özellikle bazı bölgelerde, sadece AKP seçmenlerine yardım yaptıklarına şahit olduk. Bu çok çirkin bir şey. Biz yardım dağıtmaya gidiyoruz. Su şebekemizden çamurlu su akıyor, bu ara su dağıtımı yapıyoruz. Vatandaşlarımız canının derdine düşmüş, biz gittiğimiz yerlerde seçim çalışması yapmaya, parti kimliğimizle gitmiyoruz, herhangi bir parti logosu yok üzerimizde. Böylesi bir ortamda vatandaşa ‘Bize oy verin, bizi destekleyin’ demek çok çirkin. Bunu asla yapmayacağız. Seçim kampanyamızda da çok akıllı, uslu, ‘terbiyeli’ bir çalışma yapacağız.”

“Kılıçdaroğlu daha yerli ve milli” 

Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanı adayı olmasına yönelik tepkileri sorduğumuzda Yılmaz, “Malatya halkından insanlarla, partililerimizle, eski MHP kökenli olan insanlarla konuşuyoruz. Kılıçdaroğlu’nun, şu an mevcut cumhurbaşkanımızdan daha yerli ve milli olduğunu, Türk olduğunu, herkes ifade ediyor. Adam çıktı açıkça ifade etti, ‘Ben Horasan Türk’üyüm. Benim dedelerim Horasan’da gelmişler, Konya’nın Akşehir ilçesine yerleşmişler, işte buyurun büyük dedemin mezarı burada’ dedi. Hatta geçenlerde oradaydı. Buna bakılırsa AKP 5-0 geriden geliyor” şeklinde yanıt verdi. Kılıçdaroğlu’nun yıllarca kamuda çalışıp hiçbir soruşturma geçirmediğini, hakkında yolsuzluk dosyası olmadığını söyleyen Yılmaz, “Ama biz mevcut iktidarla ilgili binlerce sayfa size yolsuzluk dosyası söyleyebiliriz” dedi. 

“AK Parti içindeki yöneticiler kaybedeceklerini söylüyor”

Malatya’nın seçim sonuçlarında 2018’deki tablonun değişeceğine inanan Yılmaz, “Bunu sahada görebiliyoruz. Kendi içlerindeki arkadaşlar söylüyor. Bugün AKP içinde, il yönetiminde, üst düzey yönetici konumunda olan arkadaşlar ‘Bu iş artık bitti, AK Parti’nin bu seçimi kaybedeceğini biz de biliyoruz, gördük’ diyorlar. Onun için kendileri seçim sonrasına ‘Bize bir sıkıntı olur mu’ diye düşünüyorlar. Hayır, hiçbir sıkıntı olmaz. Namuslu, tertemiz insanlara ne olacak ki? Vazifesini düzgün yapmış olan, hırsızlığa, yolsuzluğa bulaşmamış olanlar asla korkmasınlar. Bulaşmışsa korksunlar” diye konuştu.

Yeşil Sol Parti İl Eş Sözcüsü Kılınç: “Seçmenimiz politiktir, fire vermeyiz”

Yeşil Sol Parti Malatya İl Eş Sözcüsü Medet Kılınç, cumhurbaşkanı adayı çıkarmayan Emek ve Özgürlük İttifakı, hangi adayı desteklerse seçmenlerinin buna göre tavır alacağını söyledi ve “Bizim seçmenimiz politik olduğu için, genel başkanlarımız bir şey yayınladığı zaman eksiksiz yerine getiriyor. Kesinlikle fire vermeyiz” dedi. 

“HDP ile Yeşil Sol arasında fark yok, sadece biraz ağacımız silkelendi”

HDP’ye yönelik kapatma davası nedeniyle seçimlere Yeşil ve Sol Parti ile girilmesi hakkında Kılınç, “HDP ile Yeşil sol arasında fark yok. Sadece biraz ağacımız silkelendi, yapraklar düştü. Bizim için fark etmiyor, ha HDP, ha Yeşil Sol Parti. Hangi partiyle girilecek diye daha önce de söyleniyordu, biz sahada Yeşil Sol Parti’yi söylediğimizde herkes ‘Biz zaten takip ediyoruz, biliyoruz’ diyor” diye konuştu. 2018’de 345 binin üzerinde oy alan Cumhur İttifakı’nın oylarının, 14 Mayıs’ta 300 bini geçemeyeceğini düşünen Kılınç, “Bizim 70 binin üzerinde oyumuz var, iki vekile tekabül edeceğini düşünüyoruz” dedi.

“İnsanlar soğuktan öldü, hesabını halk sandıkta soracak”

Depremin ilk üç gününde devleti göremediklerini söyleyen Kılınç, sözlerine şöyle devam etti:

“Biz yıkımın en yoğun olduğu bölgelere acil olarak yardım tırları götürmek istedik ama devlet el koydu tırlarımıza. O tırlarımızı kendi depolarına indirdiler, şimdi kendi politikalarını yürütmek, insanları kandırmak için dağıtıyorlar. Bunu da tüm partiler, tüm kamuoyu biliyor. OHAL var diye bizi tehdit ediyorlar. Keşke OHAL yerine seferberlik ilan edilseydi. Bir bina yıkılıyor, devlet yok. Seferberlik ilan edin, bırakın insanlar gelsin, o enkazdakileri kaşıklarla, tırnaklarla kazıyarak kurtarırlardı. İnsanlar soğuktan öldü. Bunların hesabını halk sandıkta soracak.”

“Sandık güvenliği için diğer partilerle de görüşeceğiz”

Yeşil Sol Parti Malatya İl Eş Sözcüsü Medet Kılınç, OHAL’in güvenlikçi politikalarının ve ölüm sayılarındaki şaibenin, seçim güvenliği için sorun olup olmayacağı konusunda şunları söyledi:

“Sandık güvenliği için CHP, DEVA Partisi ile genel merkez düzeyinde görüşülüyor. Genel merkezimizden haber geldiğinde, biz bu partilerin il başkanları ve yetkili kişilerle heyet olarak görüşüp, ona göre çalışmalarımızı yürüteceğiz. Şu an Malatya’da herhangi bir görüşme yapmadık, genel merkezin belirleyeceği politika doğrultusunda görüşeceğiz. O sandıkları yalnız bırakmayacağız. Müşahitlerimiz var ama sandık görevlisi için listelerimizi diğer partilere verip, orada eksik olan yerleri tamamlamayı düşünüyoruz.”

HDP’li Kınık: “Afet Koordinasyonu seçim koordinasyonuna dönüştü”

HDP Malatya İl Yönetim Kurulu Üyesi Nurettin Kınık, depremin meydana geldiği 6 Şubat’tan bu yana sahada olduklarını söyledi. Yurttaşların ihtiyaçlarına yönelik acil müdahaleler yaptıklarını söyleyen Kınık, “HDP’ye mesafeli kesimle yakın temasta bulunduk, bu dönemde HDP’yi kriminalize etme durumunun aşıldığını düşünüyoruz” dedi. 

Malatya’da yurttaşların “depremden sonra sahipsiz kalmalarının” seçime yönelik düşüncelerinde etkili olduğunu vurgulayan Kınık, “İnsanlara seçime yönelik sözlerle gitmiyoruz, parti de bu konuda uyardı. Burada afet koordinasyonu, seçim koordinasyonuna dönüştü” dedi. Seçime yönelik alışılagelmiş çalışmaları yürütemeyeceklerini hatırlatan Kınık, deprem bölgesinde seçime OHAL koşullarında gidilmesinin, sandık ve seçim güvenliği için risk oluşturduğuna dikkat çekti.