Seçim 2023 | Özgecan Özgenç’in Ordu izlenimleri: Aday listeleri AKP’ye milletvekili kaybettirebilir

Kurgu: Enes Berk Demirkol

Seçimler için geri sayım devam ederken halkın nabzını tutmak için Ordu’daydık. 2018’de AKP’nin üç milletvekili çıkardığı Ordu’da, aday listesinden duyulan rahatsızlık Cumhur İttifakı’na milletvekili kaybettirebilir.

Milletvekili aday listelerinin açıklanmasıyla birlikte, Ordu’da siyasetin ve sokağın gündemi 14 Mayıs. Listelerin yarattığı hoşnutsuzluğun, seçim sonuçlarını etkilemesi bekleniyor. Fındık üretiminde birinci olan Ordu’da, fındık alım fiyatları, şehre yatırım olmaması, istihdam sağlanmaması ve işsizlik nedeniyle göç vermesi önemli sorunların başını çekiyor. 

2018 seçimlerinde durum nasıldı?

Ordu’dan, 2018 seçimlerinde Meclis’e giden altı milletvekilinin üçü AKP, ikisi CHP ve biri MHP listelerinden seçilmişti. 236 bin 392 oyla AKP üç, 81 bin 680 oyla MHP bir milletvekili çıkardı, Cumhur İttifakı oyların yüzde 65,6’sını aldı. CHP ise 110 bin 237 oyla Genel Başkan yardımcı Seyit Torun ile Mustafa Adıgüzel’i Meclis’e gönderirken, 41 bin 32 oy alan İYİ Parti milletvekili çıkaramadı. Saadet Partisi’nin oyuyla birlikte Millet İttifakı’nın oyu yüzde 32,3 oldu. CHP 14 Mayıs için de, iki milletvekilini, Torun ve Adıgüzel’i yine listenin ilk iki sırasında aday gösterdi. 

2019 yerel seçimlerinde, Cumhur İttifakı’nın belediye başkanı adayı AKP’li Mehmet Hilmi Güler yüzde 56,9 oranında oy ile kazandı. Saadet Partisi’nin aday gösterdiği İdris Naim Şahin ise, 124 bin oy ile yüzde 26,1 oy oranına ulaştı. CHP ise Ordu milletvekili Mustafa Adıgüzel’i belediye başkanı adayı olarak gösterdi ve Adıgüzel, yüzde 15,4 oy aldı.

81 ilde seçimin nabzını tutuyoruz. Bütün il izlenimi videolarımız için aşağıdaki YouTube oynatma listemizde gezinebilir, şehrinizi bulabilirsiniz:

Ordu’da dengeler değişti

2018’de MHP milletvekili olarak seçilen Cemal Enginyurt, dönemin Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin fındık fiyatı açıklaması nedeniyle AKP’yi eleştirdiği için, temmuz 2020’de MHP’den ihraç edildi. Enginyurt, aralık 2020’de Demokrat Parti’ye katıldı. 2018’de MHP’nin oylarını potansiyelinin çok üzerine taşıyan Enginyurt’u kaybetmek, MHP’nin Ordu’da milletvekili çıkarmasının önündeki en büyük engel olarak duruyor. Ordu’da tanınan ve sevilen Enginyurt, Demokrat Parti’nin adayı olarak İstanbul’da CHP listelerinde yerini aldı ancak seçim çalışmalarına destek olmak için Ordu’da çalışması bekleniyor. 

AKP listesi, il başkanını görevden aldırdı

AKP’nin mevcut milletvekillerinin hiçbiri yeni listede yer almadı, birinci sırada Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer aday gösterildi. Ordulu olmayan Bakan Özer’in aday gösterilmesi ciddi tepkiye yol açtı. AKP Ordu İl Başkanı Halit Tomakin, Erdoğan’a  Twitter’dan seslendi. Tomakin, listelerin belli olmasından iki gün sonra, 11 Nisan’da “Seçim günü akşamı Ordu ilimizde milletvekili seçimlerinde yaşayabileceğimiz riskleri açıkçası üstlenmek istemiyorum” diyerek, istifanın eşiğinde olduklarını belirtti. Tomakin’in öğle saatlerinde attığı tweetlere cevap akşam saatlerinde AKP’den geldi ve Tomakin, il başkanlığı görevinden alındı. 

İYİ Parti’de İdris Naim Şahin etkisi

İYİ Parti listesinin birinci sırasında yer alan İdris Naim Şahin, Türkiye siyasetinde uzun yıllardır tanınan ve AKP’nin kurucularından biri. 2011-2013 yılları arasında İçişleri Bakanı olarak da görev yapan Şahin, 17-25 Aralık yolsuzluk operasyonlarının ardından AKP milletvekilliğinden istifa etti. 

2019 yerel seçimlerinde Saadet Partisi’nden Büyükşehir Belediye Başkanı adayı olan Şahin, partisinin oy potansiyelinin çok üzerinde oy aldı. Şahin’in 2023 seçimleri için İYİ Parti’den aday olması tepkilere yol açsa da İYİ Parti’nin bir milletvekili kazanmasına kesin gözüyle bakılıyor. 

Ordu sokaklarında iktidar destekçileri kameraya sıcak bakmadı

Seçimle ilgili konuşmak istediğimizde genellikle kadınlar ve gençler konuşmaktan imtina ediyor. Sohbete açık olsalar da kamera ile kayıt alınmasını istemiyor. Muhalefet partilerini destekleyen yurttaşlar “Başıma bir şey gelir” kaygısı taşıyor ve bunu sohbet ortamında söylüyor. Ordu’da, muhalefeti destekleyen yurttaşlar kadar iktidarı destekleyenler de konuşmaya çekiniyor.  AKP’yi ve MHP’yi destekleyen yurttaşlar da kayıt alınmasına izin vermedi. AKP’ye oy vereceğini söyleyen bir yurttaş, kameraya konuşmak istememe nedenini “Şimdi CHP’li tanıdıklarımız da var, onlara ayıp” diye açıkladı. AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı destekleyen yurttaşlarla konuştuğumuzda, önceki seçimlerde de AKP’ye oy verdiklerini ve oy tercihlerinin değişmediğini gördük. 

Liste tepkileri sokağa da yansıdı

AKP listesine sadece AKP’liler değil, başka partililer de tepki gösterirken, bir yurttaş. “Ben Orduluyum ya, benim gurum var, haysiyetim var. Tokatlının ne  işi var, Orduluyu koysana. Ne oldu? Tek adam sistemi bu kadar işte, emir geldi, Tomakin’i görevden aldılar” diye konuştu. CHP’nin üç milletvekilini geçmesini istediklerini  söyleyen yurttaş, “Ben 1968’den beri CHP’liyim, Seyit Torun ve Mustafa Adıgüzel, daha başkasını tanımıyorum” dedi. 

2018 seçimlerinde AKP’ye oy veren bir yurttaş ise şunları söyledi: 

“Ordu büyükşehir oldu da ne oldu? Ordu’da işsizlik var, aş yok. Milletvekillerimiz soydular, soğana çevirdiler, gittiler. Şimdi de atanmış ithal milletvekilleriyle seçime gideceğiz. Bu da onlara bir ders olacak diye düşünüyorum. Parti değil ama kişisel olarak İdris Naim Şahin’i düşünüyorum. Cumhurbaşkanlığı içinse Muharrem İnce’yi desteklemeyi düşünüyorum çünkü Türkiye’nin gidişatında gençlerin geleceği hibe edildi. Kılıçdaroğlu ile Erdoğan ikinci tura kalırsa, o zaman Kılıçdaroğlu’nu desteklerim.”

“İkinci yüzyılın Atatürk’ü Kemal Kılıçdaroğlu olsun istiyorum”

Kılıçdaroğlu’nu ve CHP’yi desteklediğini söyleyen bir yurttaş, “21 yıl oldu, yeter artık” dedi.

Kılıçdaroğlu’na ve CHP’ye oy vereceğini söyleyen bir yurttaş, nedenini sorduğumuzda, “Öbür tarafı desteklemek için bir tane neden gösterin bana, ben kabul edeceğim. Tayyip Erdoğan gelmeden önce benim hiç bankaya borcum yoktu, şu anda üç bankaya faiz ödüyorum ben” şeklinde cevap verdi. Başka bir yurttaş ise, “Bütün ümidimiz onda. Önce Atatürk kurtardı, ikinci yüzyılın Atatürk’ü Kemal Kılıçdaroğlu olsun istiyorum” dedi.

Gazeteci Erdoğan Erişen: “AKP’nin vekil sayısı dörde çıkabilirdi ama bugün ikiye düşme riski ile karşı karşıya”

Ordulu gazeteci Erdoğan Erişen, şehrin siyasi atmosferini ve dengelerini Medyascope için değerlendirdi. Erişen, iş dünyasını temsil eden sivil toplum örgütlerinin, partilere hitaben Ordu’da yaşayan, Ordu’yu bilen adayların listelerde yer alması için bir deklarasyon yayınladığını ancak iktidar partisinde durumun tam tersi olduğunu söyledi. Erişen, AKP’deki liste tartışmalarına ilişkin şöyle konuştu: 

“İki dönem önce buranın liste başı Numan Kurtulmuş’tu, kendisi Ordulu. Herkesin onu beklediği bir yerde Bakan Mahmut Özer birinci sıradan aday gösterildi. Ciddi bir rahatsızlık oldu. Bu durum AKP’de oy kaybı getirir. Bu dönem ciddi bir listeyle AKP’nin vekil sayısı üçten dörde çıkabilirdi ama bugün ikiye düşme riski ile karşı karşıya. Sadece parti içinde değil, kamuoyunda da ‘ithal adaylara’ ciddi bir tepki var. Burası biraz daha küçük şehir olduğu için, adayların Ordulu olmaması, burada önemli oluyor. Mesela AKP listesinde Altınordu’lu kimse yok. Altınordu, en büyük seçmene sahip merkez ilçe. Altınordu bu seçimin sonucunu tayin edecektir diyebiliriz.”

Milletvekili dağılımı 2-2-1-1 olabilir

MHP’nin 2018’de milletvekili çıkarmasında AKP içindeki küskünlerin MHP’ye yönelmesinin etkili olduğunu belirten Erişen, “Enginyurt’un izlediği politika, ‘Bir oy bana, bir oy Reis’e’ şeklindeydi ve MHP’nin buradaki oyunun iki katına yakın oy aldı” dedi.

İdris Naim Şahin’in de etkisiyle İYİ Parti’nin milletvekili çıkarmaya çok yakın olduğunu düşünen Erişen, Şahin’in 2019 yerel seçimlerinde aldığı kadar oy alamayacağını ancak AKP’den oy geçişi olacağını söyledi. CHP’nin üçüncü sırada yer alan Saadet Partili adayının, çok fazla seçmen kitlesi getirebilecek gücü olmadığını belirten  Erişen, “Altı milletvekilinin dağılımı için görüşüm, CHP iki milletvekilini korur, AKP iki, İYİ Parti bir milletvekili alır, bir milletvekili de MHP ile AKP arasında gider gelir” dedi.

“İdris Naim Şahin’in CHP’den aday olmaması taktik hatası”

İYİ Parti’nin iki milletvekilliğini zorlamasını mümkün görmeyen Erişen, şöyle konuştu:

“Burada en büyük taktik hatası İdris Naim Şahin’in İYİ Parti’den aday olması, bu siyasi konjonktürü değiştirdi. Şahin’in CHP listesinden girmesi konuşuluyordu, öyle olsa CHP üç milletvekili çıkarırdı. İYİ Parti’den zaten bir milletvekili çıkıyor, Şahin’in gelmesi İYİ Parti’de de sıkıntıya yol açtı. Şu anki durumda iki CHP ve bir İYİ Parti ile Millet İttifakı üç milletvekili çıkarır ama Şahin CHP üçüncü sırada olsaydı, CHP büyük ihtimalle üç, İYİ Parti bir, AKP iki milletvekili çıkarırdı ve MHP çıkaramazdı. Bunu söylemek mümkün.”

Gazeteci bakışıyla Ordu’nun sorunları

Şehrin en önemli sorunlarını sorduğumuzda Erişen, “Ordu sanayileşmiş bir şehir değil, ana geçim kaynağı tarım, eşittir fındık. Ordu denize kıyısı olup da doğru dürüst limanı olmayan tek şehir. En fazla fındık üretip, üretiminin yüzde 90’ını ihraç etmesine rağmen bir limanı yok” diye cevap verdi. Ordu Türkiye’nin toplam fındık üretiminin neredeyse üçte birini karşılıyor. Erişen, 2006’da 100 bin kişi katıldığı büyük bir fındık mitinginin yapıldığını, karayolunun kapatıldını ve peşinden emniyet müdürünün görevden alındığını anlattı ve “Uygulanan politikalardan, Fiskobirlik’in lağvedilip, TMO’nun devreye sokulması, biraz daha üreticinin gücünü kırdı diyebiliriz” dedi.

Organize sanayi bölgelerinin tamamlanmadığını söyleyen Erişen, “İş verirseniz insanlar burada duracak. İstanbul’da bir Ordu kadar nüfus var, diğer illeri saymıyorum. Göçün ana sebebi işsizlik, insanları 12 ay yaşatmak için burada bir sanayi tesisi olacak” diye konuştu.

CHP’li Kaptanoğlu: “Burada en rahat olan CHP, AKP kaybetmekle karşı karşıya”

CHP İl Başkanı Mehmet Kaptanoğlu, partilerin aday belirleme sürecinde yaşanan sorunların, Ordu’da seçimi çok ilginç hale getirdiğini söyledi ve “Burada en rahat olan CHP çünkü daha önce iki milletvekili vardı, birinci ve ikinci sırada yine Seyit Torun ve Mustafa Adıgüzel var. Üçüncü sırada da ittifak ortağımız Saadet Partisi’nin adayı Ahmet Toklucuoğlu var” diye konuştu. CHP’nin milletvekili sayısını artırabilmesinin mümkün olup olmadığı konusuna gerçekçi yaklaşan Kaptanoğlu, Ordu’nun aday listelerine ilişkin şunları söyledi: 

“Bir ilde seçim alabilmek için sadece sizin aldığınız oy yetmiyor, diğer partilerin de ne kadar oy alacağı ve kaybedeceği çok önemli. En ciddi kaynamayı yaşayan AK Parti. AK Parti’nin Ordu’da üç milletvekili vardı. MHP’nin milletvekili Demokrat Parti’ye geçti. Seçmen tabanının, şu anki görünümle tepkisi var ama Türkiye’deki bu tepkiler, zaman zaman bizim partide de olur, ‘Oy vermeyeceğim’ der, seçim yaklaştığında gidip yine partisine oy atabilir. Şimdi MHP’nin adayı, AK Parti’den küsen oyların MHP’ye gitmesi beklentisinde, ki geçmişte AK Parti’ye fındık politikası yüzünden küsenler Cemal Enginyurt’a oy vermişti. Tabii AK Parti, yerel adayların olmaması ve İdris Naim Şahin etkisiyle oy kaybederse, Türkiye’deki en güçlü yerlerinden birini kaybetmekle karşı karşıya kalabilir.”

“Sadece CHP açısından değil, İttifak açısından da bakıyorum”

“İYİ Parti kendine göre stratejik anlamda çok önemli bir adım attı, İdris Naim Şahin’i birinci sıraya getirdi. İnsanlar şunu merak ediyor, acaba İdris Naim Şahin, 2019 yerel seçimlerinde aldığı oyu alabilecek mi? Eğer o oyu alabilirse milletvekili dengesi çok farklı hale gelecek. Ben sadece CHP açısından değil, İttifak açısından da bakıyorum. İYİ Parti’nin aldığı milletvekilini de aynı havuz içerisinde görüyorum. Biz var olan milletvekilliğimizin üzerine çıkarma mücadelesindeyiz. İYİ Parti’nin de çıkaracağı bir veya birden fazla vekillikle, İttifak anlamında işi farklı bir noktaya taşıyabilirsek kazançlı çıkacağımızı düşünüyorum. Birkaç bilinmeyeni olduğu için Ordu seçimleri çok önemli, biz de merak ediyoruz ne olacağını.” 

Sorunlarda herkes hemfikir, peki ya güzel yanları?

Kaptanoğlu, kalıcı bir fındık politikası olmadığı için her sene fındık sezonunda üreticinin sıkıntı  yaşadığını belirterek, “Sezonda kilo başına aşağı yukarı yönlü 10 lira fiyat oynuyor, üretici bundan ciddi anlamda zarar görüyor. Öncelikle fındık politikasının düzeltilmesi lazım” diye konuştu. Türkiye’de olduğu gibi, Ordu’da da işsizliğin önemli sorun olduğunu söyleyen Kaptanoğlu, “Neredeyse her evde üniversite mezunu, 24-34 yaş arasında, kendini odaya kapatmış, sadece bilgisayarına bakan, sosyal yaşantısı sıkıntıya düşmüş bir çok genç var” dedi. Kaptanoğlu, Ordu’nun güzel yanlarına da dikkat çekmek isteyerek, şunları söyledi:

“Karadeniz’in en güzel yerlerinden biri. Açık söyleyim, bu bölgenin en modern, sosyal yanı en güçlü olan illerinden bir tanesi. 1960’lardan bu yana sahnesi açık kalan bir yöresel tiyatrosu var. Çok iyi bir kültür merkezi var. Sahili, denizi, yaylası var. Turizmden daha çok pay alması gereken bir yer fakat mevsim çok sınırlı ve turizm bölgelerine ulaşımda sıkıntılar var. Ulaşım sıkıntıları çözüldüğünde, dünya kuraklığa giderken yağış alan bu bölgenin turizm açısından yıldızının parlayacağını düşünüyorum.”