Seçim 2023 | Özgecan Özgenç’in Ağrı izlenimleri: Yeşil Sol Parti seçmeni “4-0” diyor, AKP’li Savcı Sayan partisine oy kaybettiriyor

Kamera & Kurgu: Enes Berk Demirkol

Seçime sayılı günler kala, seçmenin tercihlerini anlamak için Ağrı’daydık. Milletvekilliği için belediye başkanlığından istifa eden AKP’li Savcı Sayan partisine oy kaybettirirken Yeşil Sol Parti, 14 Mayıs’ta AKP’ye milletvekili kaptırmamak için uğraşıyor.

“Doğu’nun Paris’i” olacağı vaat edilen Ağrı; İshak Paşa Sarayı, Ağrı Dağı, Ehmedê Xanî Türbesi, Nuh’un Gemisi hikâyesiyle turistler için cazip bir kent olsa da, altyapı sorunlarından, bozuk yollardan ve şehrin ekonomik faaliyetlerinin desteklenmemesinden muzdarip. 

Türkiye’nin pek çok şehri gibi Ağrı da, işsizlikle, genç nüfusunu göç yoluyla kaybetmesiyle ve pahalılıkla mücadele ediyor. Şehrin geçim kaynaklarından hayvancılık ve tarım yeterince desteklenmezken, yurttaşlar istihdam yaratacak fabrikaların olmadığından ve Meclis’te dört milletvekiliyle temsil edilse de siyasetçilerin şehrin sorunlarıyla ilgilenmediğinden yakınıyor. 

2018’de Ağrı, HDP’ye üç milletvekili kazandırdı

2018 seçimlerinde, Ağrı’da HDP oyların yüzde 62,2’sini aldı, 143 bin 885 kişinin oyuyla Berdan Öztürk, Dilan Dirayet Taşdemir ve Abdullah Koç milletvekili seçildi. 66 bin 624 kişiden, yüzde 28,8 oranında oy alan AKP ise Ekrem Çelebi’yi Meclis’e gönderdi. HDP’nin cumhurbaşkanı adayı Selahattin Demirtaş yüzde 61,2 oyla destek gördü, Erdoğan’ın oyu ise yüzde 31,7’de kaldı. Millet İttifakı’nın oyu yüzde 5,4 oranında kalırken, CHP’nin cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce yüzde 5, İYİ Parti’nin adayı Meral Akşener ise yüzde 1 oranında oy aldı. 

81 ilde seçimin nabzını tutuyoruz. Bütün il izlenimi videolarımız için aşağıdaki YouTube oynatma listemizde gezinebilir, şehrinizi bulabilirsiniz:

Kayyum yönetimindeki belediyeyi AKP, Savcı Sayan etkisiyle kazandı

30 Mart 2014’te yapılan seçimler, Ağrı’da hem Barış ve Demokrasi Partisi’nin (BDP) hem de AKP’nin itirazıyla iptal edildi ve 1 Haziran 2014’te yenilendi. BDP’nin adayı Sırrı Sakık, yüzde 51 oranında oy alarak başkan seçildi ancak Mart 2017’de görevden alındı ve belediyeye kayyum atandı. Kayyum tarafından yönetilen belediye, 2019’da AKP’ye geçti. AKP’nin aday gösterdiği Savcı Sayan, yüzde 55,6 oranında oyla seçimi kazandı. Oyu yüzde 37’de kalan HDP ise üç ilçe belediyesiyle yetindi.  

Savcı Sayan’ın siyasi yolculuğu

2019’da belediye başkanı seçilen Savcı Sayan, AKP’den önce CHP’de siyaset yapıyordu ve eski CHP Genel Başkanı Deniz Baykal’a yakınlığıyla tanınıyordu. Baykal’ın istifasını ağlayarak izlemesiyle hatırlanan Sayan’ın, Kılıçdaroğlu ve yönetimiyle yıldızı hiç barışmadı. Kılıçdaroğlu’nu sıklıkla eleştiren Sayan, 2012’de “parti kurallarına uymadığı” gerekçesiyle CHP’den ihraç edildi. 

Sayan, 2014 cumhurbaşkanlığı seçiminde Recep Tayyip Erdoğan lehine çalışma yapmasının ardından AKP’ye geçti ve 2015’te İzmir’den milletvekili adayı oldu ancak seçilemedi. 2019’da ise memleketi Ağrı’dan aday gösterilerek, AKP’nin şehirdeki oyunun üzerinde bir oy oranıyla seçildi. Sayan, 14 Mayıs’ta milletvekili adayı olmak için mart ayında başkanlıktan istifa etti ve İzmir birinci bölgeden, seçilemeyeceği düşünülen altıncı sıradan aday gösterildi. Sayan’ın belediye başkanlığından memnun olmayan Ağrılılar ise istifasından memnun ve Sayan’ın tekrar Ağrı’da siyaset yapamayacağını düşünüyor.

Sırrı Sakık, Yeşil Sol Parti’den aday

Belediye başkanlığı görevinden alınan Sırrı Sakık, Yeşil Sol Parti’nin Ağrı’da birinci sıra milletvekili adayı. Ağrı’da bulunduğumuz tarihlerde, partisinin başka şehirlerdeki programlarına katıldığı için Sakık ile görüşemedik ancak telefonda konuşma fırsatımız oldu. 2018’de üç HDP, bir AKP milletvekili çıkaran Ağrı’da yine iddialı olduklarını söyleyen Sakık, dört milletvekilini de Yeşil Sol Parti’nin alacağını, diğer adaylar Nejla Demir, Heval Bozdağ ve Zelal Yılmaz ile birlikte Meclis’e gideceklerini düşünüyor. Medyascope’a konuşan Ağrılılar ise Sakık’ın milletvekili olarak Ağrı’ya dönecek olmasından memnun. 

“4-0”

Ağrı’da yurttaşların ağzından sıklıkla eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın adını duyduk. 14 Mayıs’ta Yeşil Sol Parti, önceki seçimlerde HDP, daha eski seçimlerde BDP, HADEP ve pek çok farklı partiye oy vermek zorunda kalan seçmenlerin, özellikle yaşı daha büyük olanlar, “Hangi parti” dediğimizde, önce “HADEP” deyip daha sonra düzeltti. Bir yurttaş, “Kendimize oy veriyoruz, burada HADEP’ten başka yoktur” dedi. Ağrı’da sadece milletvekili adayları değil, seçmenleri de Yeşil Sol Parti’nin dört milletvekilini de alacağını düşünüyor, “4-0” diye elleriyle işaret ediyor. 

“AKP’li değilsem ya PKK’ciyim ya Balyozcuyum”

Seçimlerde her zaman HDP’ye oy verdiğini ve bu seçimde de Yeşil Sol Parti’yi destekleyeceğini söyleyen bir yurttaş, AKP’nin ayrımcılık yaptığını söyleyerek, şöyle konuştu:

“Ben AKP’li değilsem ya PPK’ciyim ya Balyozcuyum. Kutuplaştırma yaptılar, ondan dolayı nefret ettim. Bu dini kesim partilerden de zaten hep kaçıyorum. Dini istismar ederek ülkeyi bitirdiler. Özgürlük, adalet, bolluk bereket, insanların birbirini sevmesini istiyoruz. Ben Yeşil Sol Parti’ye oy veriyorum diye vatan haini değilim. Bana vatan haini diyenden çok ben vatanımı savundum, o da gelsin, hodri meydan savaşa gidelim. Bakalım kim bayrağına sahip çıkıyor? Vatanı en çok seven, inan ki HDP’lilerdir.”

“İnce iç açıcı konuşuyor ama geçen o kadar da iç açıcı değildi”

Ağrı’da bir genç, kamerayı gördüğünde ne sorduğumuzu merak edip bizi durdurdu ve “Muharrem İnce’ye oy vereceğim çünkü hiçbir partinin bizi kurtaracağını sanmıyorum. Ekonomi zaten yerlerde, Muharrem İnce gençleri destekliyor. Biraz iç açıcı konuştu ama geçen bir video izledim, o kadar da iç açıcı değildi. Şu an kimseye vermek istemiyorum aslında ama aklımda bir tek İnce var” diye konuştu. 

“Aşiretin verdiği karara bakacağız”

Ağrı’da bir aşiret mensubuna da rastladık ve aşiret olarak kimi destekleyeceklerine henüz karar vermediklerini söyledi. Ağrı Celalî Aşireti Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği olarak 2018 seçimlerinde HDP’yi desteklediklerini belirten yurttaş, “Ay başında aile toplantımız olacak, o zaman karar vereceğiz. Aşiretin verdiği karara bakacağız” dedi. 

“Halk Erdoğan’a gönül vermiş, ümmet problemini daha öncelikli tutuyoruz”

Beş dönemdir AKP’ye oy verdiğini ve bu seçimde de AKP’yi desteklediğini söyleyen bir yurttaş, “Sayın Cumhurbaşkanımız bize biraz yanlış yapıyor. Bizim fabrikamız, başka bir şeyimiz yok. Sadece hayvancılık yapıyoruz, onu da öldürüyor. Et fiyatlarıyla oynamasın ” diyerek Erdoğan’a seslendi. Hayvancılık politikalarının desteklenmesini isteyerek, “Onun yüzünden Doğu Anadolu ona küsmüş ama yine de oyum onadır” dedi. 

Ağrı’nın merkezindeki çay bahçesini AKP seçim bürosu olarak kullanılmak üzere paylaşan bir yurttaş, sıkı çalıştıklarını söyleyerek, “İnsanların çoğu sessiz, bu sessizliğin AK Parti’nin lehine olacağına inanıyorum” dedi. Savcı Sayan’ın belediye başkanlığından istifasının olumsuz etkisi olup olmadığı sorumuza ise yurttaş, “Halk şahıslardan ziyade, Erdoğan’a gönül vermiş. Savcı sayan ya da buradaki adayların geçerliliği yok, insanların gönlünde Tayyip Erdoğan taht kurmuş” diye yanıt verdi. Ağrı’nın sorunlarını sorduğumuzda ise “Biz ülke problemini, ümmet problemini, âlemi İslam problemini daha öncelikli tutuyoruz” diye konuştu.

“Burada AKP’yi bitiren Savcı Sayan’dır”

Önceki seçimlerde AKP’yi desteklerken, 14 Mayıs’ta Yeşil Sol Parti’ye oy vereceğini belirten bir yurttaş ise “Savcı Sayan’ı biz sevmiyoruz, zaten burada AK Parti’yi bitiren de odur. Kimseye bir şey yapmadı, sadece kendisine yaptı. Git bugün köyüne, uçağının ineceği pistine kadar yapmıştır. Onu öyle bir sürgün ettiler ki, o bir daha gelemez buraya. Mafyacılık oynuyordu, silah alıp Ağrı’yı boydan boya geziyordu, devletin arkasına sığınmıştı” dedi. 

Yeşil Sol Parti’nin dört milletvekilini alacağı konusunda iddialı olan yurttaş, Savcı Sayan hakkındaki düşüncelerinizi sorduğumuzda “Bu sefer İzmir düşünsün, biz ondan kurtulduk” dedi  ve Kılıçdaroğlu’nun Türkiye’yi iyi yöneteceğine inandığını şöyle anlattı: 

“Bu muhafazakârların gitmesi lazım, ülkeyi başkası yönetsin. Muhafazakâr muhafazakâr, nereye kadar? Hırsızlık desen onlarda, soygun desen onlarda var. Bu sefer de bir sol parti yönetsin. Kılıçdaroğlu’na güveniyoruz.” 

Sorun yok diyen yurttaşa, çevredekilerden tepki: “Sen yanlışsın”

Bir yurttaş, oy tercihini ve Ağrı’nın sorunlarını “20 yıldır aynı iktidar, artık emekli olsun, kendine zaman ayırsın. Bir de Kılıçdaroğlu’nu deneyelim, vaatleri güzel. Savcı Sayan geldiğinde ‘Ağrı’yı Doğu’nun Paris’i yapacağım’ diyordu, hiç güzel olmadı. Ağrı’nın yolları köstebek yuvası gibi olmuş” sözleriyle anlattı. Seçimlerde AKP’yi ve Erdoğan’ı destekleyeceğini belirten bir yurttaşın Ağrı’nın sorunu olmadığını söylemesi üzerine ise çevredeki yurttaşlar tepki gösterdi ve şu diyaloğa tanık olduk:

“– Yol sorunumuz var, geçit sorunumuz var. Belediyenin bir şey yaptığı yok. Doktor sorunumuz var. 

+ Sen Ağrı’yı dolaşmıyorsun abi, sen dolaşsan görürsün. 

– Ben Ağrı’da yaşıyorum, siyaset değil bu. Sen yanlışsın, her sorunumuz var.”

Sorun olmadığını söyleyen yurttaş yanımızdan ayrılırken, Ağrı’nın sorunlarını anlatan yurttaşa oy tercihini sorduğumuzda, “Oyumuz bellidir, geliyor gelmekte olan” yanıtını verdi.  

“Keşke Erdoğan’a destek vermeseydim”

Önceki seçimlerde HDP’ye oy verdiğini ancak cumhurbaşkanı adayı olarak Erdoğan’ı desteklediğini belirten bir yurttaş, “Keşke destek vermeseydim” diyerek, 14 Mayıs’ta Yeşil Sol Parti’ye ve Kılıçdaroğlu’na oy vereceğini söyledi.  

Hangi partiye oy vereceğini sorduğumuz bir yurttaş, “Doğu ve Güneydoğu Anadolu hep HDP’lidir. Haa, her HDP’ye oy veren kişi cumhurbaşkanı seçiminde Kılıçdaroğlu’na oy vermeyebilir çünkü burası dini inanca giriyor, CHP biraz Allah’tan uzaktır” yorumunu yaptı ancak biz Ağrı’da konuştuğumuz yurttaşlar arasında Yeşil Sol Parti’ye oy verip de Kılıçdaroğlu’na oy vermeyecek kimseye rastlamadık. 

“Biz atababadan milli görüşçüydük ama hiçbir zaman sol çalmadı”

“Biz atababadan beri sağcıydık, milli görüşçüydük ama bunu unutmayın hiçbir zaman sol çalmadı. Çalan sağdı, dini dayatarak her şeyi sattılar. Bak ben kendim Yeniden Refah Partisi’ne üyeyim ama oyumu Yeşil Sol Parti’ye vereceğim. Cumhurbaşkanı adayım Kılıçdaroğlu, daha iyi yöneteceğini düşünüyorum. Bazı şeylerin değişmesi lazım” sözleri çevredeki yurttaşlardan alkış aldı.

Bir yurttaş, Ağrı milletvekillerinin Ağrı’da kalmadığını ve sorunlarıyla ilgilenmediğini “Ben 50 senedir Ağrı’da partilere oy veriyorum ama bir milletvekilinin bile evi yoktur Ağrı’da. Bu memlekette evi olmayan insanın buraya faydası olmaz” derken, diğer yurttaşlar Ağrı’da yaşayan HDP’li milletvekillerini örnek göstererek itiraz etti. 

“Dinini imanını seven AK Parti’ye oy verecek, diğerine versin de camiyi mi kapatsın?”

Erdoğan’ı destekleyen yurttaşın sözlerine, çevredeki yurttaşlar tepki gösterdi ve sokağın ortasında bir halk forumu oluştu. Zaman zaman sesler yükseldi ancak Ağrılı yurttaşlar, sık sık “Fikirlere saygı” diyerek tartışmaya devam etti ve şu diyaloglar ortaya çıktı: 

“– Dinini imanını seven AK Parti’ye oy verecek, diğerine versin de camiyi mi kapatsın?

+ Cumhurbaşkanı kaç dönem önce buraya geldi, ‘Beş milletvekili çıkarın, altıncısı benim’ dedi elinde Kuran-ı Kerim’le. Hani nerede? Kendi kurdukları Ensar Vakfı’nda küçük yaştaki çocuklara tecavüz ettiler, bunların Müslümanlıkla ne alakaları var? 

– Tayyip mi yaptı? Senin bu dediğin CHP zihniyetidir.

+ AK Parti ile dini yaşıyorsak yaşamayalım. Ben namazımı da kılıyorum, ibadetimi de yapıyorum. 20 yıldır din imanla anamızı ağlattılar, sırtımıza bindiler. Adaletten, dinden imandan bahsediyorlar, burada İŞKUR’a gariban bir adam gittiği zaman torpilsiz altı aylık işe bile alınmıyor.

+ Ben AK Partililerin taptığı Allah’a tapmıyorum, benim taptığım Allah’la onların taptığı Allah bir değil. Ben ‘HDP’liyim’ deyince, ‘Teröristsin’ diyor. Cami kapatmak kimin babasının haddinedir?” 

Polis “Şikayet var” diyerek, Medyascope ekibine GBT yaptı

Bu konuşmaların geçtiği tartışmaya etrafımızdaki yurttaşlar da müdahil oldu. Kavga denilecek bir durum olmamasına rağmen, seslerin yükselmesi ve kalabalığın artmasıyla polis geldi. Polis kaydı durdurmamızı isteyince, yurttaşlara polisle konuşacağımızı söyleyerek yanlarından biraz uzaklaştık ancak polisin bize müdahale ettiğini düşünen yurttaşlar yanımızdan ayrılmadı ve “Basına müdahale etmeyin” diyerek polise tepki gösterdi. 

Polis önce kurum kartlarımıza baktı, ardından GBT yapmak üzere kimliklerimizi aldı. Bu sırada bize, “Röportajlarda devlet büyüklerine hakaret edildiği” yönünde hakkımızda şikayet olduğu için geldiklerini söyledi. GBT işlemi sürerken, bize devlet büyüklerine hakaret edilirse engellememizi, bu şekilde konuşan olursa da yayınlamamamızı “tavsiye etti”. Yurttaşlar, polis kimliklerimizi verip uzaklaşıncaya kadar yanımızdan ayrılmadı. Daha sonra herhangi bir sorunla karşılaşmadan sokağın nabzını tutmaya devam ettik.