İstanbul ve Ankara pis su tehlikesiyle karşı karşıya. Ankara Büyükşehir Belediyesi, tesise gelen atıksuların kapasite yetersizliği nedeniyle arıtılmadan Ankara Çayı’na deşarj edildiği Tatlar Atıksu Arıtma Tesisi’nin iyileştirme projesi için Cumhurbaşkanlığı’na başvurdu. Erdoğan’ın onayladığı projeyi AKP ve MHP’li ABB Meclisi üyeleri reddetti. Meclis’in CHP’li üyesi Ertan Işık ve projenin uygulanması için soru önergesi veren ancak kredi için ret oyu kullanan MHP’li üye Mustafa Ünver, Medyascope’a konuştu.
Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Tatlar Atıksu Arıtma Tesisi İyileştirme Projesi için bulduğu kredi AKP ve MHP oylarıyla reddedildi. Tesis kapasitesi yetmediği için arıtılamayan suyun olumsuz etkileri Melih Gökçek döneminde tespit edildi. İyileştirme projesi ise 2023 yılı Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından onaylanarak Cumhurbaşkanlığı yatırım programında yer aldı. ABB Meclisi’nin CHP’li üyesi Ertan Işık ve proje için daha önce soru önergesi veren ancak kredi için ret oyu kullanan MHP’li üye Mustafa Ünver, Medyascope’a konuştu.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ceza kesti Ankara Valiliği “Acil yapılmalı” dedi
Ankara’nın Sincan ilçesinde bulunan Ankara Merkezi (Tatlar) Atıksu Arıtma Tesisi’nin iyileştirilmesi ve arıtma kapasitesinin artırılması için bulunan kredi, Ankara Büyükşehir Belediyesi (ABB) Meclisi’nin 14 Temmuz 2023 tarihli toplantısında, AKP ve MHP oylarıyla reddedildi. AKP’li Melih Gökçek’in başkanlığı döneminde kapasite yetersizliği tespit edilen tesis için, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın para cezası kestiği ve Ankara Valiliği’nin acil yapılmasını istediği iyileştirme projesine, 2023 yılı Cumhurbaşkanlığı yatırım programında da borçlanma onayı verilmişti.
ABB Meclisi’nden MHP’li Ünver: “Giderayak, ‘Biz yapacaktık da yaptırmadılar’ demek için gündeme alındı”
ABB Meclisi’nin MHP’li üyesi Mustafa Ünver, projenin ne aşamada olduğuna dair 10 Nisan 2023’te soru önergesi vermişti ancak proje için bulunan krediyi reddedenler arasında. Medyascope’a konuşan Ünver, kredinin amaca hizmet etmeyeceğini ve siyasi bir hamle olduğunu düşünüyor.
Ünver, soru önergesinde, ASKİ Genel Müdürü Erdoğan Öztürk’ün 23 Ocak 2021’de TAAT kapasitesinin artırılacağını söylediğini ve arıtılamayan suyun Ankara Çayı’na ve daha sonra Sakarya Nehri’ne deşarj edildiğini de paylaştı. Bu tespite karşılık, neden partisinin ve kendisinin kredi için ret oyu verdiğini sorduğumuz Ünver, şunları söyledi:
“Önergeye verilen cevapta 2040 yılında yapılacağı söyleniyor, bu tamamen gündemi meşgul edilen bir gündem maddesi. Amaca hizmet etmiyor. Sakarya Çayı’na karışan su İstanbul’da kullanılıyor ama şu ana kadar bir şey yapılmadı. Birkaç defa bütçeye kondu ama önemli işler yapılmadı. Ben yapılan işleri de yazdım önergeye. Bence bu giderayak, ‘Biz yapacaktık da yaptırmadılar’ demek için gündeme alınan bir madde. Ben gündem maddesinin samimi olmadığını, hizmet yapılmadığını ve bunun için hazırlık yapılmadığını düşünüyorum. 2040’ta yapılacak 2040 yılına kadar dört belediye başkanı değişiyor.”
Ünver, kredi talebini reddetmelerinin nedeninin, soru önergesine verilen cevapta olduğunu söyledi. Ünver’e ABB tarafından 11 Nisan’da verilen cevapta, IFC (Uluslararası Finans Kurumu) ve AFD (Fransız Kalkınma Ajansı) ile kredi görüşmesinin başlatıldığı bilgisi verildi. 2023 yılı sonuna kadar finans görüşmelerini tamamlayarak kredi sözleşmesinin imzalanmasıyla birlikte yatırımın başlaması öngörüldü. Yapılacak yatırımla, 2040 yılında tesis kapasitesinin günlük 1,3 milyon metreküpe çıkacağı belirtildi.
CHP’li Ertan Işık: “Ekonomik olarak Belediye’deki dengeleri bozmayacak bir proje olduğu için gündeme getirdik”
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
ABB Meclisi’nin CHP’li üyesi Ertan Işık, TAAT ile ilgili süreci Medyascope’a anlattı. Arıtma tesisinin yeterli olmadığını vurgulayan Işık, “Esas meselesi şu, insan sağlığını birinci dereceden etkileyen bir proje bu. Siyasetle, particilikle hiçbir alakası olmayan, Ankara ve Ankara dışında 30 milyon insanı kapsayan sağlıkla ilgili ciddi bir problem” diye konuştu.
Işık, dış finansman kaynağından, 270 milyon euro tutarında dört yıl ödeme yapılmadan, sonraki sekiz yıl taksitlere bölünecek şekilde 12 yıllık kredi bulduklarını aktardı. 2019’da ABB Başkanı seçilen Mansur Yavaş’ın döneminde, TAAT’a yönelik iyileştirme projesinin daha önce gündeme gelip gelmediği konusunda Işık, “Başkan defalarca söyledi ama hakikaten olgunlaştırdığımız proje yoktu, şimdiye kadar böyle avantajlı kredi bulamamıştık. Şimdi belediyenin de ekonomik olarak dengelerini bozmayacağı bir proje olduğu için biz bunu hemen gündeme getirdik” diye konuştu.
“Yerel seçimlerde siyasi prim yapar korkusuyla ret kararı verdiler”
Cumhurbaşkanı’nın onay verdiği, Çevre Bakanlığı’nın, ‘Mutlaka yapmanız gerekir’ dediği, Ankara Valiliği’nin “Geciktirmeyin” diye yazı gönderdiği projeyi, Belediye Meclisi’nin reddettiğini belirten Işık, şunları söyledi:
“Bu krediyi izah ettik, ‘Kardeşim lütfen 30 milyonun suyunu, insan sağlığını ilgilendiren, herkesin sıkıntı yaşayabileceği bir problemi ortadan kaldıralım’ dedik. İlk önce bunu erteleme kararı vermişlerdi, daha sonra Keçiören Belediyesi’nin Estergon Kalesi’nde bir toplantı yapmışlar ve bunu ret kararına çevirdiler. Önümüzdeki yerel seçimlerde bu iş siyasi prim yapar korkusuyla redde çevirdiler, tek sebebi bu. Keçiören Belediye Başkanı Turgut Altınok, her seçim dönemi bir polemik kavga ile gündeme gelmeyi kendisi alışkanlık haline getirdi.”
“2024 seçimleri için hazırlık”
Daha önce TAAT için alınmasına karar verilen kredilerin neden proje için kullanılmadığının sorulması gerektiğini vurgulayan Işık, şöyle konuştu:
“Bizden önce Ankapark tanıtılacak diye belediyenin parasıyla Umre’ye gitmişler. Biz kişisel işler için istemiyoruz, ‘Biz bu parayı Ankara’daki 30 milyon insan sağlıklı su içsin diye istiyoruz’ dememize rağmen reddettiler, mesele bu kadar net. Bu 2024 seçimleri için bir hazırlık. Melih Gökçek ve Turgut Altınok’un anlaşarak böyle bir stratejiyi AK Parti grubuna dayatmasıdır. Kendi partililerine, kamuoyuna ne anlattıklarını merak ediyorum. Bu gerçekten siyasetin dışında, insan sağlığını ilgilendiren bir durum.”
“Normal muhalefet değil, düşmanca bir mantık yürütülüyor”
Cumhurbaşkanı’nın da onayladığı projenin, iktidar müdahalesiyle tekrar ABB gündemine gelip gelmeyeceği sorumuza Işık, “Gelirse bu insanların hayrına yapılmış, siyasetin dışında bir faaliyet olur. Bizim buradan siyasi bir beklentimiz yok. Bu işin şimdiye kadar yapılmış olması lazımdı, geç kalınmış durumda” diye cevap verdi. ABB’nin faaliyetlerinin merkezi hükümet ve Belediye Meclisi’nde çoğunluk olan AKP-MHP’li üyeler tarafından engellendiğini vurgulayan Işık, sözlerine şöyle devam etti:
“Mesele üzüm yemek değil bağcıyı dövmek. Artık normal bir muhalefet mantığı değil, düşmanca bir mantık yürütülüyor. ABB’nin otobüsleri yürümesin, musluktan temiz su akmasın, Ankara’da skandallar olsun istiyorlar. Su baskınları başka yerde olursa ‘kader planı’, bizdeyse ‘beceriksizlik’ diyorlar. Turgut Altınok geçen yıl Meclis’e çıktı, dere yataklarındaki yerleşimler için ‘Kredi isteyin, verelim, yapın’ dedi. Kendilerinin imara açtığı alanlarda bugün bu felaketlerin müsebbibi olanlar, bize ‘Kredi isteyin’ dediler. Kredi isteyince de ‘Yok kardeşim, biz veremeyiz, bunu nereye harcayacaksınız’ diyorlar. Nereye harcayacağımız belli, bunu başka bir yere harcama şansımız yok. Daha Türkçesi, bir akıl tutulması ile karşı karşıyayız.”
2009’da kredi 536 milyon TL’lik kredi kararı alındı
1998 yılında faaliyete geçen Tatlar Atıksu Arıtma Tesisi (TAAT) için 2010 ve 2025 yıllarında kapasite artışı ve modernizasyon planlanmıştı. Planlanan tarihten önce, 2009 yılında ASKİ Yönetim Kurulu Toplantısı’nda tesis için borçlanma kararı alındı. Dönemin ABB Başkanı Melih Gökçek’in de imzası olan tutanakta TAAT için, 536 milyon TL’lik kredi çekilmesine karar verildi ancak tesis için bir yatırım yapılmadı.
Çevre Bakanlığı ve Ankara Valiliği TAAT için iyileştirme istedi
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TAAT ile ilgili 15 Haziran 2016’da, tesisin günlük 765 bin metreküp atıksuyu arıtabildiği, kapasite zorlanarak günlük 950 bin metreküpe kadar çıkılabildiği ancak pik yapılan saatlerde, “bypass hattı” kullanılarak arıtılmadan deşarj edildiğinin beyan edildiğini tutanak altına aldı. Tesis kapasitesinin yeterli olmaması nedeniyle, atıksuyun Ankara Çayı’na karıştığı tespit edildi.
Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (ASKİ), kapasite artışı projesinin hazırlanması için 2017’de karar aldı ama bu karar uygulamaya konulmadı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, yapılan denetimde alınan numunenin Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’ne uygun olmadığı gerekçesiyle, 6 Nisan 2017’de 50 bin 975 TL’lik idari para cezası verdi.
Ankara Valiliği ise 23 Mart 2018 tarihinde ASKİ’ye yazı yazarak, Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği kapsamında, kapasite artırımının en geç 23 Aralık 2023 tarihine kadar bitirilmesi gerektiğini belirtti.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Atık Su Arıtımı Eylem Planı’nda (2017-2023), Sakarya Nehri’nin, Porsuk Çayı ve Ankara Çayı’ndaki kirlilik nedeniyle Sakarya Nehri’nin farklı parametreler açısından kirli ya da çok kirli su kalitesine sahip olduğu belirtildi. ODTÜ Mühendislik Fakültesi ile Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Türkiye Su Enstitüsü’nün TAAT hakkında hazırladığı raporlarda da sağlığı tehdit ettiği gerekçesiyle, tesise yönelik yatırımların yapılması gerektiği belirtildi.
2023 yatırım programında TAAT
TAAT’ın iyileştirilmesi projesi, 15 Ocak 2023’te Resmi Gazete’de yayımlanan 2023 yılı Cumhurbaşkanlığı yatırım programında da yer alıyordu. Programa göre 2023’te proje tarihi 2022-2025 olarak belirlenirken, proje tutarı 4 milyar 963 milyon TL olarak tespit edildi ve 2023 yılında ASKİ’ye 992,6 milyon TL’lik finansman bulma izni verildi. İyileştirme projesinin tesisin günlük kapasitesini 1 milyon 350 bin metreküpe çıkarması hedefleniyor.
Yatırım programında, finansman bütçeleri 2023 yılı ortalama kuru dikkate alınarak TL bazında veriliyor. Orta Vadeli Programda (OVP) 2023 yılı ortalama dolar kuru 21,5 olarak tahmin edilmişti ancak yıllık ortalama tahminin oldukça üzerinde seyreden dolar kuru bugünü 26,8 TL seviyesinde tamamladı.
Çevre Mühendisleri Odası’ndan açıklama
Çevre Mühendisleri Odası Ankara Şubesi, Belediye Meclisi’nde TAAT İyileştirme Projesi için bulunan kredinin reddedilmesine yönelik yaptığı yazılı açıklamada şöyle denildi:
“Kentsel atıksuların arıtılmadan doğaya deşarj edilmesi, su kaynaklarının kirlenmesine, sucul ekosistemlerin bozulmasına ve halk sağlığını tehdit eden hastalıkların yayılmasına neden olan ve çevre kirliliği konusunda endişe verici bir durumdur. Kredi talebini reddeden ABB Meclis Üyelerinin ret gerekçeleri ile birlikte çözüm önerileri ve alternatif finansman kaynakları konusunda, nüfusu yaklaşık 5,7 milyon olan Ankara halkını ve oluşacak çevre kirliliği etki alanındaki herkesi bilgilendirmesi gerekmektedir.”
