Rusya, Temmuz 2022’de İstanbul’da imzalanan tahıl koridoru anlaşmasından ayrıldı. Rusya, kendilerine sunulan koşulların hiçbirinde ilerlemeye kaydedilemediğini belirtti ve anlaşmadan çekildi. Peki Rusya neden anlaşmadan çekildi? Geri dönüşü var mı? Türkiye’nin rolü ne olabilir?
Rusya, tahıl koridoru anlaşmasının devamı için uzun süredir Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) ile müzakereler yapıyordu. Fakat müzakereler sonuçsuz kaldı. Moskova, kendilerine sunulan temel koşulların hiçbirinde ilerleme sağlanamadığını belirtti. Moskova, istediği koşulların yerine getirilmesi halinde tahıl koridoru anlaşmasının yeniden başlayabileceğini söyledi.
Anlaşmanın sona erdiğini Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov duyurdu, “Anlaşmanın Rusya ile ilgili kısmı tamamlanır tamamlanmaz, Rus tarafı anlaşmanın uygulanmasına başlayacaktır” diye konuştu. Rusya’nın anlaşmadan çekilmesinin ardından uzmanlar, Moskova’nın amacının ABD olmak üzere Batı’nın uyguladığı yaptırımlarının bir kısmının esnetilmesi olduğu kanaatinde.
Rusya neye itiraz ediyor? Ne istiyor?
Moskova’nın anlaşmaya ilişkin iki temel itirazı var. Biri, anlaşmanın amacına dair. Rusya, söz konusu tahıl koridoru anlaşmasının açlık ve kıtlık tehlikesi yaşayan Afrika ülkeleri için başlatıldığını fakat limanlardan yola çıkan gemilerin çok azının Afrika ülkelerine gittiğini iddia ediyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın son açıklamasına göre anlaşmanın imzalandığı 22 Temmuz 2022’den bu yana taşınan 32,8 milyon tahılın yüzde 70’lik kısmı yani 26.3 milyon tonu yüksek gelirli ülkelere satıldı. Afrika ülkeleri ise yüzde 3’lük satıştan yararlandılar.
İkinci itiraz konusu, Rusya’nın kendi ürünlerini ihraç edememesi. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından ABD ve Batı’nın yaptırımlarına maruz kalan Rusya, ihracatta sorunlar yaşıyor. Moskova’ya ait gemilerin Akdeniz limanlarına girememesi ve sigorta yaptıramamasından şikayet eden Moskova, Rusya Tarım Bankası’nın SWIFT’e yeniden başlanmasını istiyor.
Ukrayna’nın tepkisi ne oldu?
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy tahıl koridoru anlaşmasının Moskova olmadan da devam edebileceğini söyledi. Telegram hesabı üzerinden bir video paylaşan Zelenskiy, “Ukrayna, Birleşmiş Milletler ve Türkiye beraber gıda koridorunun güvenliğini ve gemi denetimlerini sağlayabilirler. Tüm dünya için bu gerekli” diye konuştu.
Anlaşmanın 400 milyon insanın gıdaya erişimi için gerekli olduğunu vurgulayan Zelenskiy, “Karadeniz Tahıl Girişimi, Rusya olmadan da çalışmaya devam edebilir ve etmelidir de” ifadelerini kullandı.
Erdoğan, “değerli dostu” Putin’i ikna edebilir mi?
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, Moskova’nın şartlarını Türkiye ve BM’ye resmen ilettiklerini söyledi. Türkiye ve BM, tahıl koridoru anlaşmasının uzatılması için diplomatik çabalarını sürdürdü fakat sonuçsuz kaldı. AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 14 Temmuz’da yaptığı açıklamada, anlaşmanın süresinin uzatılması konusunda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile hemfikir olduğunu belirtmişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan dün (17 Temmuz) üç gün sürecek olan Körfez turuna çıkmadan önce düzenlediği basın toplantısında Rusya’dan gelen açıklamalara değindi. Putin için “dostum” ifadesini kullanan Erdoğan şöyle konuştu:
“Bugün yapılan açıklamaya rağmen Rusya Federasyonu Devlet Başkanı dostum Putin’in bu insani köprünün devamını istediğine inanıyorum. Bu arada Dışişleri Bakanım muhatabıyla görüşmelerini yapacak. Biz de seyahatten döner dönmez Sayın Putin’le ben de görüşmelerimi yapacağım. Kendisiyle Ağustos ayında ülkemizde bir araya geldiğimizde tüm bu hususları görüşme fırsatını da bulacağız.”
Kaynak: BBC
