The Exorcist (Şeytan) ve The French Connection (Kanunun Hükmü) gibi sinema tarihine damga vuran filmlerin yönetmeni William Friedkin, 87 yaşında hayatını kaybetti. Oscar ödüllü yönetmen, neslinin en cesur ve en etkili yeteneklerinden biriydi.
1971’de gösterime giren polisiye-gerilim filmi Kanunun Hükmü ile kariyerinde yükselişe geçen William Friedkin, bu filmi ile En İyi Yönetmen Oscar’ını kazandı. Kanunun Hükmü, En İyi Film ödülüne de aday gösterildi. Filmin başarısını bir sürpriz olarak nitelendiren Friedkin, 2021’deki bir röportajında “Film çıktı ve hemen bir roket gibi tavan yaptı, nedenini bilmiyoruz ama bazen böyle oluyor” demişti.
Akıllara kazınan bu film dönemin birçok yönetmenine de ilham kaynağı oldu. David Fincher, Steven Spielberg ve Akira Kurosawa gibi isimler filmin kendi eserleri üzerinde etkili olduğunu söylemişti.
Friedkin, kendisine büyük bir ticari ve sinematik başarı getiren Kanunun Hükmü’nün ardından, 1973’te vizyona giren Şeytan filmiyle En İyi Film Oscar’ına kavuştu. William Peter Blatty’nin korku romanı The Exorcist’ten uyarlanan film gişede büyük başarı elde etti. Friedkin, filmin çekimleri sırasında yapımcı stüdyo ile sorunlar yaşasa da yönetmenin efsane filmi En İyi Film Oscar’ını kazanan ilk korku filmi olmayı başardı. Ünlü yönetmen Martin Scorsese, Şeytan’ı şimdiye kadar yapılmış en korkunç filmlerden biri olarak nitelendirdi.
1977 tarihli aksiyon-gerilim filmi Dehşetin Bedeli (Sorcerer) ise Friedkin için beklenmedik bir başarısızlık oldu .Eleştirmenlerden iyi yorumlar alamayan ve gişede de istenilen başarıya ulaşamayan filmin başarısızlığını ünlü yönetmen şöyle değerlendirmişti: “Pek çok insan filmin adından yola çıkarak bunun Şeytan’ın devamı niteliğinde bir film olduğunu düşündü ama öyle değil. Star Wars ile aynı hafta sinemalarda gösterime girdi, bunu da duydum. Bence insanların görmeyi beklediği şey bu değildi. Böyle olunca da hayal kırıklığına uğruyorlar.”
Al Pacino’nun gizli görevdeki bir polisi canlandırdığı 1980 yapımı suç-gerilim filmi Cruising ise 1970’lerin sonlarında eşcinsel erkekleri hedef alan bir seri katili konu alıyordu. Filmdeki eşcinsel tasviri, dönemin eşcinsel hakları savunucuları tarafından tepki görmüştü. Friedkin bu filmi hakkında “Cruising’in eşcinsel yaşam hakkında bir önerme olmasını asla amaçlamadım. Bana göre bu, ana akım bir filmde hiç görülmemiş bir cinayet gizemi için egzotik bir arka plandı” ifadelerini kullanmıştı.
Friedkin’in filmografisinde Jade, Rules of Engagement, Bug ve Matthew McConaughey’nin başrolünü oynadığı Killer Joe filmleri de yer alıyor. 2017 yapımı The Devil and Father Amorth isimli son belgesel filmi ilk gösterimini Venedik Film Festivali’nde gerçekleştirmişti.
Korku ve gerilim sinemasının önde gelen yönetmenlerinden Friedkin, Amerikan sinemasının gerilemesinden bahsederken yeni gişe rekortmeni süper kahraman filmlerini de eleştiriyordu. 2015 yılından bir röportajında, “Sanat filmlerinin ya da deneysel filmlerin sinemalarda izleyici bulması fikri, ABD’de ve diğer pek çok ülkede, neredeyse tamamen ortadan kalktı” demiş ve eklemişti: “Ve ben büyürken bu sinemanın temel unsurlarından biriydi.”
Hollywood’dan pek çok önemli yönetmen ve oyuncu, sosyal medyalarında usta yönetmeni saygıyla andı. Yüzüklerin Efendisi serisinin Frodo’su Elijah Wood da Friedkin hakkında “Etkisi sonsuza dek sürecek gerçek bir sinema ustası” ifadesini kullandı.
Kaynak: Guardian
Derleyen: Ahmet Emir Sevindik
