İsrail’in Birleşmiş Milletler Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu’nun (UNRWA) 12 çalışanının Hamas’ın 7 Ekim’deki Aksa Tufanı Operasyonu’na karışmakla suçlaması, birçok Batılı ülkenin UNRWA’ya yaptıkları milyonlarca dolarlık yardımı kesmesine neden oldu. Yardımların kesilmesiyle Gazze’deki 2 milyon Filistinli yardıma muhtaç kaldı. Medyascope Dış Haberler Servisi, UNRWA hakkında bilinenleri derledi.
- UNRWA ne zaman kuruldu ve neler yapıyor?
Birleşmiş Milletler Yakın Doğu’daki Filistin Mültecilerine Yardım Kurulu (United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East), kısaltmasıyla UNRWA, Nakba’da 700 binden fazla Filistinlinin kaçması ya da silah zoruyla evlerini terk etmesinin ardından kuruldu. Amacı, Filistinli mültecilere yardım etmek ve ihtiyaçlarını karşılamak.
Filistinliler, Gazze Şeridi, Batı Şeria ve komşu Arap ülkelerinde yaşayan 6 milyon mültecinin, Nakba’dan kaçanların soyundan geldiğine ve evlerine geri dönme hakları olduğunu düşünüyor.
Doğrudan 30 bin Filistinlinin çalıştığı UNRWA, sadece Gazze Şeridi’nde 13 bin Filistinliye istihdam sağlıyor. Bölgedeki okulları, sağlık ocaklarını ve diğer sosyal hizmetleri yürüten UNRWA, insani yardımların dağıtılmasından da sorumlu.
UNRWA’nın Gazze’deki önemi, İsrail ve Mısır’ın uyguladığı ablukanın da etkisiyle 2005’ten beri arttı. 7 Ekim’de başlayan İsrail-Hamas savaşının ardından 1 milyon Filistinli, yani Gazze nüfusunun yüzde 45’i UNRWA’nın okullarına, kliniklerine ve kamu binalarına sığınıyor. İsrail’in saldırılarının durdurak bilmediği Gazze nüfusunun neredeyse tamamı, gıda, su ve hijyen malzemeleri gibi temel malzemeler için UNRWA’ya muhtaç.
Savaş başladığı günden bu yana 150’den fazla UNRWA çalışanı öldürüldü. Savaş, BM çalışanları için en ölümcül çatışma olarak kayıtlara geçti.
- UNRWA’ya hangi ülkeler bağış yapıyor?
Ajansın finansmanının yüzde 89’undan fazlasını, bölgesel hükümetler ve Avrupa Birliği (AB) de dahil olmak üzere BM üye devletlerinden gelen katkılar oluşturmakta. Ajans ayrıca BM bütçesinden ve diğer BM organlarından gelen mali katkılardan da fon alıyordu.
2022’de UNRWA’ya en çok bağış yapan devletler Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Almanya, Avrupa Birliği (AB), İsveç, Norveç, Japonya, Fransa, Suudi Arabistan, İsviçre ve Türkiye oldu.
Örneğin 2022’de ABD, UNRWA’ya 340 milyon dolar yardım göndermişti.
İsrail’in UNRWA hakkındaki iddiaların ardından aralarında ABD, Avusturya, Japonya, İngiltere, Kanada, Finlandiya, Avustralya, Almanya, İtalya, Hollanda ve İsviçre’nin de bulunduğu ülkeler, yardımlarını askıya aldı.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
- İsrail, UNRWA’yı neyle suçluyor?
İsrail’in ABD ile paylaştığı ve Reuters tarafından da incelenen altı sayfalık bir dosyaya göre, dokuzu ajansın okullarında öğretmen olarak çalışan 12 kişi, Hamas’ın 7 Ekim’deki saldırısına karıştı. Bu kişilerden 10’u, Hamas militanlarının 1.200 kişiyi öldürdüğü ve 240’tan fazla İsrailliyi rehin aldığı Aksa Tufanı Operasyonu’na doğrudan katıldı, 2’si ise baskına yardım etmek üzere çağrıldı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu operasyona katılan UNRWA personelinin sayısının 13 olduğunu söyledi. Dosyada İsrail’in UNRWA’nın 190 Hamas ve İslami Cihad militanını istihdam ettiğine dair daha geniş kanıtlara sahip olduğu da belirtiliyor.
İsrail’in suçlamaları sadece 7 Ekim’le alakalı değil. İsrail, UNRWA’yı Gazze’yi yöneten Hamas’ın sivillere yönelik yardımları “hortumlamasına” göz yummakla suçluyor. Öte yandan İsrail’e göre UNRWA tesislerinin yanından ya da altından geçen tüneller Hamas’a ait.
- UNRWA İsrail’in suçlamaları hakkında ne diyor?
UNRWA ise Tel Aviv’in kendisine yönelttiği bu iddiaları kesin bir dille reddediyor. Hamas ya da diğer örgütlerle alakası olmadığını belirten ajans, bünyesinde çalışan personel listesini İsrail’in de olduğu ülkelerle paylaştığını belirtiyor.
7 Ekim saldırılarına katıldıklarına dair kanıtları gördükten sonra personeli işten çıkarmak için hızlıca hareket ettiklerini belirten UNRWA, fonlarında yapılan kesintilerden endişeli. Büyük fon kesintileri, Gazze’de zaten felaketin eşiğinde olan insani durumu daha da kötüleştirebilir.
UNRWA Başkanı Philippe Lazzarini, fonların kesilmesinin ardından yaptığı açıklamada şunları kaydetti:
“UNRWA’nın sözleşmelerini feshederek ve şeffaf bir bağımsız soruşturma talep ederek derhal harekete geçtiği göz önünde bulundurulduğunda, küçük bir grup personele yönelik iddialara tepki olarak ajansa sağlanan fonların askıya alındığını görmek şok edici.”
Ajans yıllardır mali baskı altında. Fon akışının devam etmemesi halinde UNRWA, Gazze’de ve bölgedeki faaliyetlerini şubat ayı sonundan itibaren sürdüremeyebilir.
- UNRWA lağvedilebilir mi?
İsrailli yetkililer, ajansta çalışanlar arasında “İsrail karşıtı duyguları besleyenler” olduğunu savunuyor ve ajansın lağvedilmesi çağrısında bulunuyor. Netanyahu, 29 Ocak Pazartesi günü yaptığı açıklamada, UNRWA’nın Hamas ile “içli dışlı” olduğunu belirterek, “UNRWA okullarında İsrail’i yok etme doktrinleri öğretiliyor” diye konuştu.
Netanyahu geçmişte de İsrail’in en büyük müttefiki ve ajansın en büyük bağışçısı olan ABD’ye desteğini geri çekmesi çağrısında bulunmuştu. Eski ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, 2018’de UNRWA’ya ödenmesi gereken fonu kesmişti.
UNRWA daha önce de benzer tartışmalarla eleştirilerin odağı haline geldi. Ajansın eski başkanı Pierre Krahenbuhl, 2019’da görevi kötüye kullanma iddiasıyla açılan soruşturma nedeniyle önce açığa alınmış daha sonra da istifa etmişti.
- Türkiye ne tepki verdi?
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, UNRWA’ya sağlanan fonların kesilmesine dair yazılı açıklama yayımladı. Bazı ülkelerin yardımlarını durdurmalarının endişe ile takip edildiği belirtilen açıklamada şöyle denildi:
