AYM, eski CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’na yönelik sarf ettiği “çapsız” ve “ileri derecede geri zekalı” sözlerini “ifade özgürlüğü” kapsamında değerlendirdi.
Anayasa Mahkemesi (AYM), CHP’nin 7’inci Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun, Ahmet Davutoğlu Dışişleri Bakanı iken “çapsız”, “ileri derecede geri zekalı” sözlerini “ifade özgürlüğü” kapsamında değerlendirdi. AYM, “ağır eleştiriler dahi siyasetçiler için oyunun kurallarının bir parçasıdır. Tarafların siyasi kimlikleri dikkate alındığında davacının hakkındaki söylemlere sıradan insanlara göre daha fazla hoşgörü göstermesi gerekir” tespitini yaptı ve ifade özgürlüğünün ”sadece kabul gören, zararsız fikirler için değil, kırıcı, şok edici, rahatsız edici fikirler için de geçerli” olduğuna dikkati çekti. AYM, Kılıçdaroğlu’na 30 bin TL manevi tazminat ödenmesine hükmetti.
Kılıçdaroğlu’nun eleştirisi yargıya taşındı
Kılıçdaroğlu, 2012 yılında CHP grup toplantısında yaptığı konuşmada, Türkiye’nin dış politikasını eleştirirken dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nu hedef alarak “Türkiye’nin yanında Hamas, Barzani, Katar ve Suudi Arabistan var. Diğer tarafta ise Suriye’nin yanında İran, Rusya, Çin ve Brezilya var. Dünya nüfusunun yarısı orada. Bu stratejik derinlik midir, yoksa stratejik körlük müdür? Bu kadar dengesiz bir pozisyona Türkiye’yi sokan, dünyada çapsızlığı bilinen bir Dışişleri Bakanı ile yola çıkarsanız sonuç budur,” dedi. Kılıçdaroğlu, bu duruma sebep olmanın ancak “ileri derecede geri zekalı” olmakla mümkün olduğunu da ekledi.
Bu sözlerin ardından Davutoğlu, kişilik haklarının hedef alındığını ve kendisine hakaret edildiğini belirterek, Kılıçdaroğlu’na 50 bin TL manevi tazminat talebiyle dava açtı.
Davutoğlu’nun açtığı tazminat davasında ilk derece mahkemesi, Kılıçdaroğlu’nun sözlerinin hakaret içerdiğine kanaat getirerek 4 bin TL manevi tazminat ödemesine karar verdi. Ancak karar, temyiz üzerine Yargıtay’a taşındı. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, Kılıçdaroğlu’nun açıklamalarının siyasi kimliği ve konuşmanın bağlamı dikkate alındığında sert eleştiri kapsamında olduğunu belirtti ve ilk derece mahkemesinin kararını bozdu.
Yargıtay, Kılıçdaroğlu’nun “çapsız” ifadesinin Davutoğlu’nun politik tutumunu eleştirmek amacıyla kullanıldığını ve bu tür ifadelerin sert eleştiri olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. Ancak Yargıtay, “ileri derecede geri zekalı” ifadesinin aşağılayıcı nitelikte olduğunu ve kişilik haklarına saldırı teşkil ettiğini belirterek, bu ifadenin ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilemeyeceğine hükmetti.
İlk derece mahkemesi, Yargıtay’ın bozma kararına karşı direnme kararı aldı ve Kılıçdaroğlu’nun sözlerinin kişilik haklarını ihlal ettiği yönündeki kararında ısrar etti. Mahkeme, “çapsız” ve “ileri derecede geri zekalı” ifadelerinin anlamlarını Türk Dil Kurumu’na göre açıklamış, bu tür hakaret içerikli söylemlerin siyasetçiler arasında dahi kabul edilemez olduğunu belirtti. Mahkeme, Kılıçdaroğlu’nun ifadelerinin eleştiriyi aşarak kişisel hakları ihlal ettiğine hükmetti.
Direnme kararı, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’na taşındı. Hukuk Genel Kurulu, ilk derece mahkemesinin direnme kararını kısmen haklı buldu. Kurul, “çapsızlığı dünyaca bilinen” ifadesinin sert eleştiri kapsamında olduğunu belirtti, ancak “ileri derecede geri zekalı” ifadesinin küçük düşürücü ve aşağılayıcı olduğu sonucuna vararak bu ifadenin ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilemeyeceğine hükmetti.
AYM’nin kararı: İfade özgürlüğü ihlali
Bu süreç üzerine Kemal Kılıçdaroğlu, 11 Mart 2022’de AYM’ye bireysel başvuruda bulundu. AYM, başvuruyu inceledikten sonra, Kılıçdaroğlu’nun ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verdi. Mahkeme, Kılıçdaroğlu’nun açıklamalarının, Anayasa’nın 26. maddesi ile güvence altına alınan ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirterek, Kılıçdaroğlu’na 30 bin TL manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
AYM’nin gerekçesi: “Değer yargısı ve eleştiri hakkı”
AYM, gerekçeli kararında Kılıçdaroğlu’nun sözlerinin, siyasi bir eleştiri niteliğinde olduğunu ve tamamen kişisel saldırı amacı taşımadığını belirtti. Kararda, Kılıçdaroğlu’nun muhalefet lideri sıfatıyla yaptığı bu açıklamaların, dönemin dış politikasını ve hükümetin tutumunu eleştirmek amacıyla sarf edildiği ifade edildi. AYM, Kılıçdaroğlu’nun Davutoğlu’nu eleştirirken kullandığı “çapsız” ve “ileri derecede geri zekalı” ifadelerinin siyasi bir bağlamda değerlendirildiğinde eleştiri niteliği taşıdığına dikkat çekti.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Ancak mahkeme, değer yargısına dayalı ifadelerin bile, somut verilerle desteklenmediğinde ölçüsüz olabileceğini vurguladı. Buna rağmen Kılıçdaroğlu’nun ifadelerinin dış politikaya dair somut eleştiriler içerdiği ve keyfi bir kişisel saldırı niteliği taşımadığı sonucuna vardı.
