Türkiye’de hissedilen ekonomik darboğaz esnafın değişmeyen gündemi. Günden güne artan maliyetler, alım gücünün düşmesi nedeniyle raflarda bekleyen ürünler enflasyonla baş etmelerini giderek daha zorlaştırıyor. İktidarın ekonomi politikalarının etkisi tartışılırken, AKP’nin oylarının güçlü olduğu Ankara – Altındağ’da esnafa mikrofon uzattık. Altındağlı esnafa ekonomik şartları, yaşadıkları zorlukları ve AKP’nin ekonomi politikalarını sorduk.
Artan maliyetler, yüksek enflasyon ve döviz kurundaki dalgalanmalar, esnafın işlerini sürdürmesini her geçen gün daha da zorlaştırıyor. Esnaf geçimini sağlamakta büyük güçlük çekiyor. Küçük işletmeler, yükselen girdi maliyetleri ve düşük alım gücü nedeniyle satışlarında ciddi düşüşler yaşıyor; borçlarını ödemekte zorluk çekiyor. Birçok işyeri mali baskılar yüzünden kapanma tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor.
Esnaf, hem mevcut durumu sürdürme hem de gelecekteki belirsizliklerle başa çıkma konusunda büyük bir endişe içinde. Bu ekonomik koşullarda, işlerini devam ettirebilmek için çeşitli stratejiler geliştirmeye çalışsalar da, pek çok kişi için bu süreç oldukça yorucu ve umutsuz görünüyor.
Medyascope olarak ekonomik güçlüklerin siyasi tercihleri ne yönde etkilediğini araştırmak üzere 31 Mart yerel seçimlerinde tercihini AKP’den yana kullanan Altındağ ilçesine giderek esnafa mikrofon uzattık.
Ekonomik sıkıntıları dile getirmek bile riskli
İlk durağımız 1960’lı yıllarda kurulan Türkiye’nin ilk mobilya sanayi bölgesi olan Siteler. İlk dikkat çeken şey esnafın işini sürdüremez hale gelmiş olmasına karşın sorunlarını paylaşmaktan çekinmeleriydi.
Kiminle konuşmak istesek endişesini dile getirerek röportaj talebimizi reddetti. Pek çok kişi kısa süre önce bir sokak röportajındaki eleştirel konuşması nedeniyle tutuklanan Dilruba Kayserilioğlu’nun tutuklandığını hatırlatıp “Zaten para kazanamıyoruz, bir de konuşursak tutuklanırız. Ailemize kim bakacak sonra?” diyerek uztılan mikrofonu geri çevirdi. Siteler bölgesinde dikkat çeken ilk şey ekonomik zorlukların yanı sıra, ifade özgürlüğü konusundaki korku oldu.
Konuşanlar ise son altı-yedi yıldır yaşadıkları ekonomik zorlukların büyük sıkıntılara yol açtığını anlattı. Yükselen maliyetler ve borç yükü altında ezildiklerini dile getiren esnaf, eski günleri özlediklerini aktarırken, bu zorlu süreci nasıl atlatacağını düşünüyor.
“Kimin aday olduğunu hatırlamıyorum”
Sonraki durağımız Ulus – İtfaiye meydanı oldu. Boş oturmaktan yakınan esnaf, siftah yapmadan akşamı etmekten yakınıyordu. Ekonomik sıkıntıdan yakınsalar da bunu “Esnaf siyaset konuşmaz” diyerek kamera karşısında dile getirmek istemediler. “Her yerden müşterim var görmeleri hoş olmaz” diyen bir esnaf kamerayı kapatınca başladı konuşmaya:
“Ekonominin bu durumu hükümetten kaynaklanıyor, insanlar hâlâ AKP’ye oy vermeye devam edecek gibi görünüyor. 20 sene boyunca vermişler. Altındağ, geçtiğimiz seçimde CHP’nin yüzde 100 kazanacağı bir yerdi, mesela Keçiören’i kazanamazdı ama nasıl kazandı? Adam çok güzel çalışma yaptı, CHP’nin Altındağ adayı hiç çalışma yapmadı, kimin aday olduğunu bile hatırlamıyorum. Yeniden Refah Partisi’nden Suat Kılıç aklımda ama ben CHP’ye oy verdim. Altındağ için güzel bir kadro kurarlarsa o zaman kazanırlar.”
“AKP’ye oy verdim ama memnun değilim”
Ulus Hali’nde 45 yıldır esnaflık yapan kasap, eski günlerin özlemiyle “Halde adım atacak yer bulunmazdı” diyerek bugün gelinen durumdan yakınıyor:
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
“Halin fiyatları marketlere göre daha uygun ama geçen sene iki kilo et alan, bu sene bir kilo bile alamıyor. Belediyenin yardımları da var, her ay 600 lira veriyorlar, ama o parayla insanlar anca et alabiliyor. Son yerel seçimde AKP’ye oy verdim ama memnun değilim, eskiden çok memnundum, fakat şimdi çoğu insan gibi ben de ekonominin düzelmesini bekliyorum”
Ülke erken seçimi kaldıracak mı?
Biz sormadan konuşanlar da var İtfaiye Meydanı’nda. Geçimini kıyafet satarak sağlayan Süleyman Başdelen onlardan biri. Mikrofonu görür görmez yanımıza gelen Başdelen’in ağzından dökülen ilk söz “Yaşım 61, halen çalışıyoruz” demek oldu ve biz sormadan o anlattı:
“Ben AKP’ye oy verdim ama bu sefer fikrimi değiştirdim artık vermeyeceğim, emekliyim, benim evimde oturup yatmam lazım ama burada çalışıyorum, niye çalışıyorum ben? Erken seçim isteyecek olsam de ülke seçimi kaldıracak mı bilmiyorum” dedi.
“Çoktan erken seçim olmalıydı muhalefet görevini yapmıyor”
Erken seçim, mobilya alım satımı yapan İdris Coşkun’un da gündeminde:
“Yedi yaşımdan beri buradayım, bu sokakları ilk defa bu kadar boş görüyorum. Bu kadar kötü bir sezon hatırlamıyorum. Bütün esnafa sor, iyi diyen yalan söylüyordur. Dolmuş 25 lira, bir tabak çorba 150 lira. Erdoğan simit hesabı yapıyordu, şimdi hesaplayın bakalım. Ben sıfır ve ikinci el eşya alım satımı yapıyorum. İkinci el eşya bile alamayan var. Esnaf ürün alamazsa, satamazsa ne olacak? Bu işin sonu iyiye gitmiyor. Bekliyoruz ama nereye kadar?
Bu şartlarda çoktan erken seçim olmalıydı, ama muhalefet görevini yapmıyor. Halk belediyeleri sana vermiş, birinci parti olmuşsun, sorunlarımızı çözmek zorundasın. Ama çıkıp sadece konuşuyorlar. Erken seçim olmalı bizim talebimiz o.”
Yarım asırdan fazladır Altındağ’da yaşayan ayakkabı satıcısı Mustafa Dağkolu ile kesişiyor yolumuz. 67 senedir esnaf olan Dağkolu da Altındağ Belediye Başkanı Veysel Tiryaki’yi eleştiriyor erek şunları:
“Altındağ’ın belediye başkanı hiç çalışmıyor. Cumhurbaşkanımız ‘her yeri çöp götürüyor’ dedi ama kendi adamı da bu işi yapmıyor. Ben buraya 1957’de geldim, evim de iş yerim de burada. Eskiden Ankara’nın en iyi yeri burasıydı. Şimdi işler kötü, beş- altı parça zor satıyoruz, onu da vergiye veriyoruz. Bu dükkan bizim olduğu için burada idare ediyoruz ama satışlar eskiye göre çok düştü, mesela eskiden iki çift ayakkabı alan zar zor bir çift ayakkabı alıyor zaten nakit diye bir şey kalmadı artık, herkes kredi kartı kullanıyor.”
Ekonomik darboğaz altında esnafın sessiz bekleyişi
Ekonomik zorlukların ve belirsizliklerin giderek derinleştiği bu dönemde, Altındağ’da esnafın sesi Türkiye genelindeki işletmelerin durumuna da ayna tutuyor. Dilruba Kayserilioğlu’nu hatırlatarak ülkedeki baskı ortamının etkisine değinen Altındağ esnafı, dertlerini anlatmaya bile çekinir halde. Yükselen maliyetler, enflasyon ve gelir adaletsizliği esnafı zorlamaya devam ederken, çözüm beklentileri artıyor. Ekonomi politikalarına dair belirsizlikler ise esnafın umutsuzluğunu ve değişim beklentisini beraberinde getiriyor.
