Sıfırdan 100 bin dolara | Bitcoin 15 yılda neler yaşadı?

Bitcoin, 2009’da yayımlanan bir manifesto ile yolculuğuna başladı. Bugün de 100 bin dolara yaklaştı ve herkes ondan bahsediyor. Bu dijital para birimi, 15 yıllık yolculuğunda birçok şey yaşadı. Peki 2009’dan bu yana Bitcoin’in gelişiminde neler oldu?

Derleyen: Cenk Narin

Donald Trump’ın ABD seçimlerini kazanmasının ardından Bitcoin yükselişine devam ediyor. Bitcoin bugün itibarıyla 97 bin dolar. Bitcoin, bu ayın başından beri yüzde 36,87 yükseldi.

2009’da yayımlanan bir makale ile yolculuğuna başlayan Bitcoin, bugüne kadar neler yaşadı, gelin beraber bakalım.

Bitcoin’in doğuşu: Satoshi Nakamoto’nun manifestosu

Bitcoin’in hikâyesi, 2008’de gizemli bir kişinin veya grubun “Satoshi Nakamoto” takma adıyla yayımladığı bir beyaz kâğıtla (white paper) başladı.

“Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” başlıklı bu makale, merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymayan dijital bir ödeme sistemi vadediyordu. Amaç ise banka ve geleneksel finans sisteminin aracılığını ortadan kaldırmaktı. Bu sistem sayesinde kişiler birbirine doğrudan, güvenli ve düşük maliyetli şekilde para gönderebilecekti. Bu sistemdeki paranın adı da “Bitcoin”di.

HBO son belgeselinde Satoshi Nakamoto’nun Peter Todd olduğunu iddia etti. Todd ise iddiaları reddetti.

Yayımlanan makalenin özet kısmı ise şöyle:

“Elektronik nakitin tamamen eşlerarası (P2P) versiyonu, çevrimiçi ödemelerin arada bir finansal kuruluş olmadan, bir taraftan diğerine doğrudan gönderilmesine olanak tanıyacaktır. Dijital imzalar çözümün bir parçası; ancak mükerrer ödemeleri önlemek için hâlâ güvenilir bir üçüncü partiye ihtiyaç duyulursa, sistemin asıl faydaları kaybolur. Mükerrer ödeme sorunu için bir çözümü eşler arası ağdır. Bu ağ, tüm işlemleri iş kanıtlarının bulunduğu zaman damgalı bir zincire dönüştürür; bu zincirin yeni iş kanıtları oluşturulmadan kırılması mümkün değildir. En uzun zincir sadece tanık olunan işlemlerin sırasını kanıtlamakla yetinmez, bu işlemlerin en güçlü CPU havuzundan geldiğini de teyit eder. CPU gücünün büyük bölümünü ağa saldırmayı düşünmeyen bilgisayarlar tarafından kontrol edilirse, en uzun zincir oluşturulur, saldırganlar devre dışı kalır. Ağ oluşturmak için minimumda altyapı gerekir. Mesajların yayınlanmasında “elden geldiği kadar” kuralı geçerlidir. Bilgisayarlar istedikleri zaman ağdan ayrılabilir, yeniden katılabilir. Dönmek için, dışarıda kaldıkları sürede oluşan iş kanıtı zincirini kabul etmeleri gerekir.”

İlk blok: Genesis block

Nakamoto, 3 Ocak 2009’da “Genesis Block” adını verdiği ilk Bitcoin blokunu oluşturdu. Bu blokta, “Şansölye, bankalar için ikinci kurtarma paketinin eşiğinde” mesajı yer alıyordu.

Bu söz aslında 2008 krizine ve geleneksel finans sisteminin kronik sorunlarına bir göndermeydi. Bu ilk blok, Bitcoin’in doğuşu olarak kabul görüyor.

İlk alışveriş: İki pizzaya 10 bin Bitcoin

Bitcoin ilk yıllarda bugünkü gibi değerli değildi tabii ki. 2010’da sadece 0,06 cent civarında gezinen Bitcoin ile ilk alışveriş de aynı yıl yapıldı. Laszlo Hanyecz isimli bir programcı 22 Mayıs 2010’da 10 bin Bitcoin harcayarak iki pizza aldı. Bu alışveriş o dönemde sadece 25 dolara denk geliyordu. Bugün ise aynı sayıda Bitcoin, 900 milyon dolara denk geliyor. 22 Mayıs “Bitcoin Pizza Günü” olarak anılıyor.

Bitcoin’in piyasa değeri 1 milyar doları aştı

2013, Bitcoin için kritik bir dönüm noktası oldu. Nisan ayında Bitcoin’in toplam piyasa değeri 1 milyar doları aştı. Ancak bu yükseliş, beklentilerin aksine uzun sürmedi.

Nisan başında Bitcoin, sadece bir hafta içinde 8 kat değer kazanarak tarihi bir sıçrama yaşadı. Bu hızlı yükselişi, aynı ölçüde çarpıcı bir düşüş izledi. 11 Nisan 2013’te Bitcoin, bir günde yüzde 60 değer kaybetti.

Bu dönemde Bitcoin, ilk kez Güney Kıbrıs’ta resmi bir ödeme aracı olarak kullanılmaya başlandı. Güney Kıbrıs’taki ekonomik krizle birlikte Bitcoin’e yönelen ilgi, fiyatların daha da yükselmesine yol açtı. Ancak bu ilgi, fiyat oynaklığını da beraberinde getirdi. Bitcoin’in değeri, yalnızca bir ay içinde 8 kat artarak 265 dolara ulaşsa da bu seviyeyi koruyamadı.

Mt. Gox skandalı

Yıllar içinde Bitcoin daha popüler oldu. Bu popülerliğin bir sonucu olarak da kripto para borsaları ortaya çıktı. Bugün hepimiz kripto para borsalarına aşinayız ancak yine de güvenlik kaygıları peşimizi bırakmıyor.

Bu kaygı 2014’te de geçerliydi. Bu kaygıyı besleyecek önemli bir olay meydana geldi. En büyük kripto borsalarından biri olan Mt. Gox, ciddi bir güvenlik ihlali yaşadı. Borsa, 850 bin Bitcoin’in (o dönemki değeriyle yaklaşık 450 milyon dolar) çalındığını açıkladı ve iflas etti.

Tabii ki böyle bir olay, Bitcoin sahipleri arasında büyük bir korkuya yol açtı. Bitcoin’in değeri büyük bir oranda düştü. 2014’e 900 dolar seviyelerinden başlayan Bitcoin, yıl sonunda 310 dolara kadar düştü.

Yükseliş dönemi: 2017 ve sonrası

Bitcoin’in eski bir geçmişi var elbette ama çoğu kişi onunla 2017 ve sonrasında tanıştı. Bitcoin 2017’de rekor üstüne rekor kırınca bütün gözler ona çevrildi. Yıl sonunda ise bir Bitcoin 20 bin dolara kadar yükseldi. Ancak yaşanan büyük dalgalanmalar sonucunda Bitcoin’in değeri 3 bin dolar seviyelerine kadar geriledi. Bu da aslında Bitcoin’in hâlâ istikrarsız bir yatırım aracı olarak görülmesine neden oldu.

Kurumsal yatırımlar ve ana akım kabul

Bitcoin, 2020’deki koronavirüs salgınıyla beraber oluşan belirsizlik ortamında 9 bin dolar seviyelerinden 5 bin dolara kadar geriledi. Ancak burada çok uzun süre kalmadı. Birkaç ayda eski seviyesine ulaştı. Hatta yıl sonu 30 bin dolara yaklaştı.

Dünyadaki merkez bankaları salgın süresince genişlemeci para politikaları izledi. Dünyadaki bütün ülkelerde enflasyon rekorları kırıldı. Bitcoin’in stabil yapısı ve çoğaltılamaz olması onun “dijital altın” olarak konumlandırılmasına sebep oldu.

Bu süreçte PayPal, Tesla gibi büyük şirketler Bitcoin’i bir ödeme aracı olarak kabul etmeye başladı. Tesla CEO’su Elon Musk, Bitcoin’e yatırım yaptığını açıkladı. Bu haberin ardından fiyatlar bir anda fırladı. Bitcoin, 2021 Nisan’da 64 bin dolara kadar yükselerek yeni bir rekor kırdı.

Ayrıca El Salvador, 2021’de Bitcoin’i yasal bir para birimi olarak kabul eden ilk ülke oldu. Öte yandan, Çin ve Hindistan gibi ülkeler, kripto para işlemlerine sert kısıtlamalar getirdi. ABD ve Avrupa Birliği ise, kripto paraların düzenlenmesi ve vergilendirilmesi konusunda çeşitli adımlar attı.

Donald Trump başkan, Bitcoin tavan

Bitcoin, Donald Trump’ın ABD seçimlerini kazanmasının ardından bir haftada yüzde 35 değer kazandı. Kripto para piyasasının toplam değeri 2,85 trilyon doları aştı. Bitcoin’in piyasa hakimiyeti yüzde 59,46’ya yükseldi. Ethereum yüzde 12,68, Tether (USDT) yüzde 5,18, BNB yüzde 3,51 pay aldı.

Trump 2019’da Bitcoin’e karşı çıkıyordu. Kripto paraları ABD dolarına tehdit olarak görüyordu. Ancak şimdi World Liberty Financial şirketini kurdu. Üç oğluyla birlikte WLFI coin’i piyasaya sürdü. Trump, kampanyasında kripto bağış da kabul etti. Yeni başkan Bitcoin konferanslarında konuşmalar yaptı. Trump’ın “ABD’yi kripto paranın başkenti” yapması bekleniyor.

Geleceği ne olacak?

Bitcoin’in geleceği hâlâ belirsiz. Bazıları onu “geleceğin parası” olarak tanımlarken, kimileri bunu bir “balon” olarak niteliyor.

Ancak tüm bu tartışmalara rağmen Bitcoin ve diğer kripto paralar, günümüzde önemli bir yer edindi. Önümüzdeki süreçte de konuşacak gibiyiz. Artık, ABD seçimlerinin ardından herkes “Kripto paralar ne olacak?” diye düşünüyor. Hükümetler ve büyük şirketler de artık bu teknolojiyi ciddiye alıyor. Ayrıca bazıları kendi dijital para projelerini başlatıyor.