Deprem bölgesinde uygulanan mücbir sebep hali 30 Kasım’da sona eriyor. Adıyaman’da esnaf ve sanayici ise süre uzatımının yetersiz olduğunu belirterek, vergi borçlarının tamamen silinmesini talep ediyor. Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı Gani Bereket, “Vergi borçlarımızı bir sefere mahsus silin. Artık dayanacak gücümüz kalmadı” diyerek yetkililere seslendi.
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin en çok yıkıma sebep olduğu illerden biri Adıyaman. Şehirde deprem nedeniyle 19 bin 50 bina yıkıldı, 8 bin 561 kişi ise hayatını kaybetti.
Depremin üzerinden 21 ay geçmesine rağmen Adıyaman, hâlâ yaralarını sarmaya çalışıyor. Kentin büyük bölümü yeniden inşa sürecinde. 47 bin 908 deprem konutunun yapımı sürerken, geçici barınma alanlarında yaşam devam ediyor. Adıyaman merkezdeki 36 barınma alanında 55 bin 576 kişi konteyner kentlerde yaşıyor. İl genelinde ise bu sayı 120 bin 339’a ulaşıyor. Ancak içme suyu, sağlık hizmetleri, eğitim ve diğer temel ihtiyaçlar hâlâ büyük zorluklarla karşılanıyor.
Esnaf finansal zorluklarla mücadele ediyor
Deprem, yaşam alanlarını olduğu gibi ticaret hayatını da derinden etkiledi. Adıyaman’da birçok işyeri büyük hasar gördü veya tamamen yıkıldı. Çözüm olarak konteyner çarşılar kuruldu. Şehir merkezinde 22 konteyner çarşıda 932 işyeri bulunuyor. İl genelindeki toplam konteyner işyeri sayısı ise bin 526.
Bu geçici çarşılar, ticaretin canlanması için bir adım olarak görülse de işletmeler artan maliyetler, müşteri kaybı ve finansal zorluklarla mücadele ediyor.
Esnaf ve sanayicinin talepleri: “Vergi borçları silinmeli”
Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı Gani Bereket, deprem bölgesinde vergi borçlarının 1999 Marmara depreminde olduğu gibi silinmesi gerektiğini söyledi. Bereket, “Bankalara kredi ve faiz ödemekten yorulduk. Elimizdeki traktörleri, tarlaları satıyoruz. Vergi borçlarımız sırtımıza yük oluyor” diyerek şöyle devam etti:
Vergi affı talebinde bulunan Bereket, şöyle devam etti:
“Adıyaman’a deprem vurdu, biz yerle bir olduk. Canımızdan olduk, şimdi geçim derdindeyiz. Bankalar icra yoluyla mallarımıza el koyuyor, vergi borçları sırtımıza yük oluyor. Cumhurbaşkanımıza sesleniyoruz: Bizi görün, vergi borçlarımızı silin, bir nefes almamıza yardım edin! Artık dayanacak gücümüz kalmadı. Teker teker batıyoruz.”
Bereket’in açıklamalarına, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu da destek verdi. Hisarcıklıoğlu, sosyal medyadan yaptığı açıklamada, “Depremin üzerinden 22 ay geçmesine rağmen işlerini toparlayamayan, normal ticaretine dönemeyen işletmelerimizden vergi borçlarını ödemelerini beklemek yeni bir yıkım demektir. Tahsil edilebilme kabiliyeti olmayan bir alacakta ısrar etmenin kamu maliyemize de faydası yoktur” dedi.
Tekstil sektörü de darboğazda
Depremden sonra Adıyaman’ın önemli gelir kaynaklarından biri olan tekstil sektörü de ciddi bir darboğaza girdi. Döviz kuru baskısı, artan enerji maliyetleri ve işgücü eksikliği, sektör temsilcilerini büyük zorluklarla karşı karşıya bıraktı.
Ekspres Tekstil’in sahibi Mehmet Parlak, yaşanan sorunları şu sözlerle dile getirdi:
“Depremden sonra inşaat sektöründe çalışanlar günlük 2 bin TL kazanıyor. Biz ise ayda 20-25 bin TL maaş öneriyoruz ama yine de tercih edilmiyoruz. Üretim yapmakta zorlanıyoruz. Maliyetlerimiz sürekli artıyor. Böyle giderse tekstil sektörü tamamen bitecek. İşletmem, 550 kişiyi istihdam edebilecekken şu an sadece 240 kişiyle çalışabiliyor. Türkiye’de bir ürünü 10 dolara dikerken Mısır’da aynı ürünü 2-5 dolara üretiyorlar. Döviz sabitleniyor ama maliyetlerimiz sürekli artıyor. Böyle giderse tekstil sektörü tamamen bitme noktasına gelir. Biz şu anda kâr etmiyoruz, memleketimizin insanı da aç kalmasın iş sahibi olsun istiyoruz, yoksa bende satarım fabrikamı rahatıma bakarım.”
Gelişim Tekstil Genel Müdürü Ekrem Cırık ise sektördeki krizi şöyle özetledi:
“Döviz kuru politikası nedeniyle kâr edemiyoruz. Fabrikamız tam kapasite çalışamıyor. Yatırımlarımız atıl durumda. Eğer çözüm bulunmazsa, üretimlerimizi yurtdışına taşımak zorunda kalabiliriz.”
Kredi ve ekonomik destek ihtiyacı
Adıyaman Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı Ziya Duranay, depremin ardından birçok esnafın kepenk kapattığını belirtti. Deprem öncesi 16 bin 413 olan kayıtlı esnaf sayısı, konteyner çarşıların kurulması ve yeni işyerlerinin açılmasıyla 19 bin 762’ye ulaştı.
Deprem sonrası kullanılan krediler rekor seviyelere ulaştı. Bankalardan kullanılan toplam kredi miktarı 2023 sonunda 16 milyar TL iken, 2024 Eylül ayında bu rakam 21 milyar TL’ye çıktı. Ancak esnaf, faiz oranlarının yüksekliği nedeniyle ödeme güçlüğü yaşıyor.
Adıyaman’ın yeniden yapılandırılması için öneriler
Adıyaman Belediye Başkanı Abdurrahman Tutdere, deprem sonrası işsizlik ve ekonomik sıkıntıların arttığını belirterek, gençlerin meslek edindirme kurslarıyla desteklenmesi gerektiğini söyledi.
Başkan Tutdere, kentteki ekonomik sorunların çözümü için şunları önerdi:
- Vergi borçlarının silinmesi,
- SGK primlerinin ertelenmesi,
- Döviz kuru politikalarının gözden geçirilmesi,
- İşverenlere yeni teşvik paketleri sunulması.
