2025 bütçesinin TBMM Genel Kurulu’nda görüşmeleri başladı. İktidar ve muhalefet, Suriye’deki gelişmeler üzerinde durdu. Türkiye’deki Suriyelilerin ülkelerine dönmesi için farklı yöntemler gündeme geldi, “gönüllü ve güvenli geri dönüş” vurgusu öne çıktı. Dikkat çeken bir detay ise MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin, DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan’ın konuşmasının ardından onu alkışlaması oldu.
TBMM Genel Kurulu’nda, 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve 2023 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi’nin görüşmelerine başlandı. TBMM Genel Kurulu, TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’un başkanlığında toplandı. Bütçe için toplanan Genel Kurul’da ülke ve bölge gündemindeki önemli başlıklar da sıkça tartışıldı. Özellikle Suriye’deki gelişmeler en çok konuşulan konular arasında yer aldı.
TBMM Genel Kurulu’nda bütçe görüşmeleri öncesinde AKP, CHP ve Saadet Partisi tüm siyasi partilerle tokalaştı. Ancak İYİ Parti ve MHP, DEM Parti ile tokalaşmadı.
DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin 1 Ekim’deki TBMM açılışında DEM Partililerle tokalaşmasıyla başlayan süreci değerlendirdi. Bu kez tokalaşma olmasa da Bakırhan, konuşmasında Bahçeli’nin daha önce yaptığı çağrıları hatırlattı. Konuşmanın ardından, MHP lideri Bahçeli’nin Bakırhan’ı alkışlaması dikkat çekti.
- Suriye’de ne oldu, ne oluyor, ne olur?
- Suriye’de yaşananlar ekonomiye nasıl yansır?: Mahfi Eğilmez yazdı
TBMM Genel Kurulu’nda yapılacak bütçenin tümü üzerindeki görüşmelerde, AKP Genel Başkanvekili Efkan Ala, AKP Grup Başkanı Abdullah Güler, CHP Genel Başkanı Özgür Özel, MHP Grup Başkanvekilleri Erkan Akçay ve Filiz Kılıç, İYİ Parti Genel Başkanı Müsavat Dervişoğlu, DEM Parti Eş Genel Başkanları Tülay Hatimoğulları ve Tuncer Bakırhan, Saadet Partisi Genel Başkanı Mahmut Arıkan, Gelecek Partisi Milletvekili Selim Temurci konuştu.
Bütçe görüşmelerini CHP’nin gölge kabinesi misafir locasından takip etti.
Kurtulmuş: “Önceliğimiz göçmenlerin güvenli geri dönüşünü sağlayacak sürecin hızlandırılması”
TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, 2025 bütçe görüşmelerini Suriye’deki gelişmelere ilişkin değerlendirmeyle açtı. Kurtulmuş, “Türkiye için en temel önceliklerden biri, uzun yıllardır misafir ettiğimiz göçmenlerin onurlu ve güvenli bir şekilde geri dönüşünü sağlayacak sürecin hızlandırılmasıdır” dedi.
Bütçede gündem Suriye oldu
Kurtulmuş’un ardından Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz bütçe teklifini sundu. Yılmaz, Türkiye’nin Suriye’ye desteğini vurgulayarak, “Temel bir önceliğimiz, Suriye’den ülkemize yönelen terör tehditlerini bertaraf etmektir. Suriye’de güven ortamının sağlanmasıyla birlikte Suriyeli kardeşlerimizin gönüllü ve onurlu bir şekilde ülkelerine döneceğine inanıyorum” dedi.
Yılmaz ayrıca 2025 yılı bütçesini, “ekonomik istikrar ve sosyal refahı önceleyen bir kalkınma bütçesi” olarak tanımladı. Enflasyonla mücadelede kararlı olduklarını belirterek, “2025’te dezenflasyon sürecini başarıyla tamamlayarak tek haneli enflasyon seviyelerine ulaşmayı hedefliyoruz” diye konuştu.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Arıkan: “Suriye’nin toprak bütünlüğü Büyük İsrail Projesi’ne karşı hayati bir öneme sahiptir”
Yılmaz’ın konuşmasının ardından siyasi parti gruplarının bütçenin tümü üzerine konuşmalarına geçildi. Kürsüye ilk olarak Saadet Partisi’nin yeni Genel Başkanı Mahmut Arıkan çıktı.
Arıkan, Suriye’deki gelişmelerle ilgili olarak, “Beşar Esad’ın gitmesiyle başlayan sürecin hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum. Unutulmamalıdır ki Suriye’nin toprak bütünlüğü, Büyük İsrail Projesi’ne karşı hayati bir öneme sahiptir. Bundan taviz vermek, tüm bölgeyi yeni bir bilinmezin içine sürükleyecektir” dedi.
Mahmut Arıkan, geçen yıl bütçe görüşmeleri sırasında kürsüde İsrail ile ilgili konuşurken rahatsızlanan ve vefat eden Saadet Partisi Milletvekili Hasan Bitmez’in sözleriyle konuşmasını bitirdi.
Gelecek Partili Temurci’den Suriye konusunda Erdoğan’a destek
Gelecek Partisi İstanbul Milletvekili Selim Temurci, Suriye’de yaşanan sürecin Türkiye’yi, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı ve Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu’nu haklı çıkardığını söyledi.
Suriye’de tüm paydaşları kapsayan yeni bir geçiş hükümetinin kurulması gerektiğini belirten Temurci, “Suriyeli misafirlerimiz, elbette bu süreçle birlikte güven ve huzur içinde yurtlarına geri dönsün istiyoruz” dedi.
Temurci, konuşmasının sonunda Saadet Partisi Milletvekili Hasan Bitmez’i de andı.
Dervişoğlu, Erdoğan yerine Yılmaz’ın sunum yapmasını eleştirdi
İYİ Parti Genel Başkanı Müsavat Dervişoğlu, bütçe sunumunun teklifin sahibi Cumhurbaşkanı Erdoğan yerine Cevdet Yılmaz tarafından yapılmasını eleştirerek, “Tüm harcamaların ve icraatların tek ve gerçek sorumlusu, oturması gereken koltukta bulunmamaktadır. Kendisi, TBMM’nin elinde kalan tek yetki olan bütçe yetkisinin icrasına dahi saygı göstermekten uzaktır. Sayın Yılmaz, lütfen kusura bakmayınız. Siz iyi bir bürokrat olarak biliniriz. Ancak burası Milli Meclis’tir. Meclisin muhatabı yürütmenin başıdır, yardımcısı değil” dedi.
Dervişoğlu, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bütçenin hiçbir değişikliğe uğramadığını vurgulayarak, “Karşımızdaki bu bütçe, tartışılmasına müsaade edilmeden dayatılmış bir muhasebe defterinden farksızdır” diye konuştu.
“Suriyeli sığınmacıların Türkiye’deki varlık sebebi sona ermiştir”
Suriye’deki gelişmelere ilişkin konuşan Dervişoğlu, “Artık Suriyeli sığınmacıların Türkiye’deki varlık sebebi sona ermiştir” dedi. Dervişoğlu, gönüllü geri dönüş ihtimalinin düşük olduğunu belirterek şöyle devam etti:
“İYİ Parti olarak önerimiz, 2025 yılının ilk altı aylık döneminde gönüllü geri dönüşlerin teşvik edilmesidir. 1 Temmuz 2025 tarihi itibariyle geçici koruma yönetmeliğinin 11. maddesinin hükümete verdiği yetkiyle, Suriyeli sığınmacılara sağlanan geçici koruma statüsünün iptal edilmesidir. Sığınmacılara hiçbir şart altında vatandaşlık verilmeyeceği deklare edilmeli, Suriyelilere dağıtılan 238 bin vatandaşlık iptal edilmelidir. AB ile para karşılığında yapılmış Geri Kabul Anlaşması derhal iptal edilmelidir.”
Geçici koruma statüsünün iptal edilmesiyle kaçak duruma düşecek tüm sığınmacıların geri gönderilmesi gerektiğini belirten Dervişoğlu, hükümetin eylem planını ortaya koymasını istedi.
Akçay: “Türkiye Cumhuriyeti’nin hiçbir ülkenin topraklarında gözü yoktur”
MHP Grubu adına Grup Başkanvekilleri Erkan Akçay ve Filiz Kılıç konuştu. Genel Başkan Devlet Bahçeli ise bütün konuşmacıları Genel Kurul salonunda dinledi. Akçay, “Ankara’nın, İstanbul’un güvenliğinin Şam’dan, Beyrut’tan başlar. Türkiye Cumhuriyeti’nin hiçbir ülkenin topraklarında gözü yoktur. Fakat kutsal vatan topraklarımızda gözü olan ve bu hain emelleri destekleyen terör örgütünün sırtını sıvayanlara hiçbir yerde müsamaha gösterilmesi mümkün değildir” diye konuştu.
Türkiye’nin Suriye’deki faaliyetlerinin teröre karşı ve meşru olduğunu ileri süren Akçay, şunları söyledi:
“Türkiye, Suriye politikasını her zaman üç temel eksende yürütmektedir: Milli güvenlik, bölgesel istikrar ve insani sorumluluk. Yıllardır vatanlarından uzak bir şekilde yaşayan Suriyeli kardeşlerimizin güvenli, onurlu ve gönüllü bir şekilde vatanlarına kavuşması sağlanacaktır.”
Hatimoğulları: “Bütçede kadınlar yok”
DEM Parti Eş Genel Başkanı Tülay Hatimoğulları, 2025 yılı bütçesinde kadınların olmadığını belirterek, “Bu bütçenin toplumsal cinsiyete duyarlı bir bütçe olması için biz DEM Parti olarak her fırsatta mücadele ettik. Ayşenur Halil, İkbal Uzuner ve IŞİD’vari yöntemlerle canice, vahşice katledildi kadınlar. Türkiye’de kadına yönelik şiddetin haddi hesabı yok ama kadınlar bu bütçede yok” diye konuştu.
Hatimoğulları, Suriye’deki gelişmelerle bölgenin yeniden dizayn edildiğini söyledi:
“Orta Doğu’da süren savaşların nihai amaçları ortadadır. İran’ı etkisizleştirmek ve yapabilirlerse savaşa çekmek, Rusya’yı sınırlamak, Çin’in Kuşak-Yol Projesi’nin önünü kesmek ve küresel sermayenin başka bir bloktan yükselen bir tehlike olarak açığa çıkmasını engellemek.”
Bakırhan: “Suriye halkının ortak iradesine bütün güçler saygı göstermelidir”
DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan da Suriye’deki 61 yıllık Baas rejiminin yıkılmasına ilişkin, “Suriye halkı hem öncesinde hem de 2011 yılından sonra yaşanan iç savaşta büyük acılar, zulümler ve katliamlar yaşadı. Suriye, Suriyelilerindir. Suriye halkının ortak iradesine bütün güçler saygı göstermelidir” diye konuştu.
Baas rejiminin devrilmesinden sonra atılacak her kurşunun iç karmaşayı büyüteceğini ve Suriye’yi daha derin bir savaşa sokacağını vurgulayan Bakırhan, “Hızla ateşkes sağlanmalı, biçimsiz savaşların adresi olan yeni bir Lübnan’ın, Libya’nın ortaya çıkması engellenmelidir” dedi. Bakırhan, ülkesine dönmek isteyen Suriyelilerin geri dönüşlerinin güven içerisinde gerçekleştirilmesi için uluslararası kamuoyuna ve güçlere de çağrı yaptı.
Bakırhan’dan Erdoğan’a: “Yüzünü başka yere çevirmeden ‘Ankara çözümünü’ sunmalıdır”
Bakırhan, Kürt meselesinin çözümü için Cumhurbaşkanı Erdoğan’a seslendi:
“Sayın Erdoğan, Kürt meselesini çözerek tarihe geçme fırsatı sizlerin önünde beklemektedir. DEM Parti olarak bu konuda üzerimize düşeni yapacağımızı Meclis Kurulu’ndan ilk defa ifade etmek istiyoruz. Bu Meclis bir çözümle anılmalı ve yüzünü başka yere çevirmeden ‘Ankara çözümünü’ sunmalıdır. Eğer gerçek ve köklü bir çözüm arayışında samimiysek, bu çözümü dışarıda değil, Türkler ile Kürtlerin ortak geçmişinde ve geleceği birlikte inşa kararlılığında bulmalıyız.”
Bahçeli, Bakırhan’ın konuşmasını alkışladı
Bakırhan, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin çağrısını hatırlatarak, “İktidara soruyoruz, çözüm konusunda teorik ve pratik gücünüz var mı? Madem derdiniz Kürt meselesini çözmek ve bunun adresi olarak Öcalan’ı gösteriyorsunuz, bu doğru bir tercihtir. O halde neden İmralı’nın kapılarını kapalı tutmaya devam ediyorsunuz? Neden barışa tecrit uyguluyorsunuz?” diye sordu.
Bakırhan’ın Bahçeli’nin çağrısını hatırlatarak sonlandırdığı konuşmasını MHP lideri Bahçeli de alkışladı.
Ayrıca TBMM Başkanvekili DEM Partili Sırrı Süreyya Önder, Genel Kurul salonunda Devlet Bahçeli ile tokalaştı. Önder, MHP’li TBMM Başkanvekili Celal Adan ve MHP Grup Başkanvekili Filiz Kılıç’a da selam verdi.
