ABD Başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun Washington ziyareti öncesinde İran’a yönelik yeni yaptırımları içeren kararnameyi imzaladı. İran’ı hedef alan maksimum baskı politikasının yeniden başlatılacağını duyurdu. Trump, İsrail’in İran’a olası bir saldırısına destek verip vermeyeceği sorusuna net yanıt vermedi.
Trump yönetimi İran’a karşı neden sertleşiyor?
Donald Trump, Beyaz Saray’daki imza töreninde Tahran’a yönelik yeni politikasını resmen başlattı. New York Times‘a göre Trump Kararnameyi imzalamaktan mutlu olmadığını belirtti. İran ile anlaşma yapmanın hala mümkün olabileceğini söyledi. Trump yönetimi İran’ın petrol ihracatını sıfıra indirmeyi hedefliyor. Trump, başkanlığı döneminde İran’ın petrol satamadığını iddia etti. Biden döneminde İran’ın yaptırımları delebilmesine göz yumulduğunu öne sürdü. Trump, Tahran’la yeni bir anlaşma için müzakerelere açık olduklarını vurguladı. Ortadoğu’da İran dahil herkesle görüşebileceklerini söyledi. Kararnamenin detayları henüz açıklanmadı.
Trump: “İran’ın nükleer programı tehlike saçıyor”
Nükleer denetçiler ve uzmanlar İran’ın bomba yapımına yakın oranda zenginleştirilmiş uranyum ürettiğini tespit etti. İran dört veya daha fazla nükleer silah yapabilecek kapasiteye ulaştı. Trump, İran’ın nükleer silaha sahip olmasına asla izin vermeyeceklerini vurguladı. İran son yıllarda büyük ölçekli uranyum zenginleştirme çalışmalarına yeniden başladı. 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma İran’ın bu faaliyetlerini sınırlıyordu. Trump 2018’de bu anlaşmadan çekildi. Dış politika uzmanları bu kararın ters teptiğini düşünüyor. Avrupa ülkeleri maksimum baskı politikasına destek vermedi. İran da anlaşmadan çekildi ve nükleer programını hızlandırdı.
İran’a yönelik askeri seçenekler masada
Trump, kendisine yönelik olası bir İran suikastı konusunda sert uyarılarda bulundu. Böyle bir girişimin İran için son olacağını söyledi. Trump, bu konuda talimatlar bıraktığını belirtti. Ancak uzmanlar başkanların görev sürelerinden sonrası için askeri talimat bırakamayacağını açıkladı. İsrail, Ekim ayında İran’a yönelik bir karşı saldırı düzenledi. Bu saldırıda Tahran çevresindeki füze savunma sistemleri ve bazı nükleer tesisler hedef alındı. İsrail ayrıca İran’ın yeni füzeler için yakıt üreten dev karıştırma cihazlarını da vurdu. Bu saldırılar İran’ın üretim kapasitesine büyük darbe vurdu.
Trump, İsrail’in İran’a olası bir saldırısına destek verip vermeyeceği sorusuna net yanıt vermedi. Sorunun müzakereler yoluyla çözülmesini umduğunu söyledi.
Bölgesel dengeler nasıl etkilenecek
Amerikalı ve İsrailli yetkililer İran’ın şu anda tarihinin en zayıf döneminde olduğunu düşünüyor. İran’ın desteklediği Hamas ve Hizbullah örgütleri lider kadrolarını ve İsrail’e saldırı kapasitelerini kaybetti. Suriye lideri Esad Moskova’ya kaçtı. Suriye artık İran silahlarının örgütlere ulaştırılması için güvenli bir güzergah değil.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan yeni bir düzenleme için müzakerelere hazır olduklarını açıkladı. Pezeşkiyan, Temmuz ayında bir helikopter kazasında İbrahim Reisi’den sonra göreve geldi.