Ruşen Çakır yorumluyor: Yozgat mucizesi

CHP, Cumhur İttifakı’nın kalelerinden biri olarak bilinen Yozgat’ta “Millet İradesine Sahip Çıkıyor” mitingi düzenledi. CHP Genel Başkanı Özgür Özel, miting alanına traktörle geldi. Cumhuriyet Meydanı’ndaki yurttaşlara seslenen Özel, “Yozgat zulme susmadı, meydana sığmadı” dedi. Ruşen Çakır, “Yozgat mucizesi” diyerek, CHP’nin mitingini yorumladı.

Ruşen Çakır, CHP’nin Yozgat’ta düzenlediği mitingi “gazetecilik hayatımın en ciddi hatalarından biri” olarak niteledi. Mitinge katılmadığı için duyduğu pişmanlığı dile getiren Çakır, “Bugünkü Yozgat mitingi gerçekten çok çarpıcı. Bu bir mucize” sözleriyle yorumladı. CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in traktörle miting alanına gelişi ve çiftçilerin yoğun ilgisi sosyal medyada gündem oldu.

CHP’nin Yozgat’taki varlığı, önceki seçim sonuçlarıyla kıyaslandığında neredeyse yok denecek kadar azdı. 2023 genel seçimlerinde AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu kentte yüzde 72,7 oy almıştı. Buna rağmen Yozgat mitinginde oluşan kalabalık ve coşku, Ruşen Çakır’a göre “geleneksel davranış kalıplarının kırılmakta olduğunun” bir göstergesi.

Çakır, 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde Afyon, Adıyaman ve Kastamonu gibi sağın kalesi olarak bilinen şehirlerde CHP’nin başarı kazanmasının ardından Yozgat’ta yaşananları “bir devam halkası” olarak nitelendirdi. Bu değişimi özellikle genç kuşakların siyasete müdahale biçimindeki dönüşümle ilişkilendirdi.

Bir mitingden fazlası mı?

CHP’nin Yozgat’ta yaptığı miting sadece kalabalık sayısıyla değil, verdiği siyasi mesajlarla da dikkat çekti. Çakır’a göre “siyasi iktidarın en tedirgin olduğu anlardan biri” yaşandı. Özgür Özel’in çiftçilere kesilen cezaları ödeyerek başlayan bu süreç, CHP’nin sahaya doğrudan temas kurduğu yeni bir siyaset biçiminin işareti olarak görülüyor.

Siyaset bilimci Beylül Özkan’ın sahadan aktardığı gözlemler de bu tezi destekliyor. Kalabalığın büyük kısmının Yozgatlılardan oluştuğunu aktaran Özkan’a göre bu miting taşınmış bir kalabalıktan ziyade “kendiliğinden gelişen bir halk hareketi”.

Yeni bir siyaset anlayışı mı?

Çakır, CHP’nin geçmişte bu tür muhafazakâr illerde tabanla doğrudan temas kurmak yerine yerel elitlerle buluşmayı tercih ettiğini, bu sefer ise “tabana inen bir CHP” ile karşı karşıya olunduğunu vurguladı. Özgür Özel’in il mitinglerini bir stratejiye dönüştürmesi, partinin alışılmış çizgisini aşıp yeni seçmen profillerine ulaşma gayretini de gözler önüne seriyor.

“Yozgat mucizesi” tanımıyla simgelenen bu mitingin, CHP açısından bir anlık başarıdan çok daha fazlası olduğuna inanan Ruşen Çakır, bu yeni siyasetin önümüzdeki dönemde hangi kaleleri zorlayacağını sormaya başladığımız bir dönemin başladığını söylüyor.

Yayına hazırlayan: Gülden Özdemir

Merhaba, iyi günler, iyi akşamlar. Bugün gerçekten basiretim bağlanmış belli ki, CHP’nin Yozgat’taki mitingine gitmeyerek gazetecilik hayatımın en ciddi hatalarından birisini yaptığım kanısındayım. Zira ben, bilenler bilir, mitingleri çok severim, çok miting izledim hayatım boyunca. Bizzat katıldığım mitingler lise yıllarındaydı ama gazeteci olarak çok miting izledim Türkiye’nin dört bir tarafında. Şimdi bugün Cumhuriyet Halk Partisi’nin Yozgat’taki mitingi olacağını duyunca açıkçası, ‘‘ya bir gitsem mi?’’ diye düşündüm ama İstanbul’da işlerim vardı ve çok yorgundum ve de açıkçası gidip de çok da fazla bir şey görmeme ihtimali sanki daha fazlaydı. Hatta aramızda da konuştuk, yayınlarda da konuştuk; ‘‘CHP acaba Yozgat’ta miting düzenleyerek iyi bir şey mi yapıyor kendisi açısından, çok riskli değil mi?’’ dedik. Ve sonra mitinge uzaktan baktığımda, kalabalığı gördüğümde, oradaki konuşmalar ve görüntüler, yani Özgür Özel’in traktörle gelmesi, traktör dizileri, çiftçilerin konuşması, yapay zekayla canlandırılmış bir yığın şey sosyal medyada bayağı bir gündemi ele geçirdi bugünkü Yozgat mitingi. Gerçekten çok çarpıcı. Neden çarpıcı? Deniyor ki, ‘‘Yozgat milliyetçi muhafazakâr siyasetin kalesi…’’ Ama kalenin nasıl bir kale olduğuna bir bakın. Yani 2023 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan %72,7 oy alıyor tek başına. Cumhur İttifakı 2023’teki genel seçimde %73 oy alıyor. Daha sonra yapılan yerel seçimde Yeniden Refah Partisi, ki eskiden AK Partili bir belediye başkanıydı kendisi, AK Parti’den aday gösterilmeyince Yeniden Refah’tan girdi ve %34 oy aldı. Ama AKP’yi ve diğerlerini sayarsak yine milliyetçi muhafazakâr sağın oranı 70’lerin üzerinde. İlde yapılan seçimde Cumhuriyet Halk Partisi’nin adayı 1007 oy alabildi. 1007. Şimdi bugünkü mitingi görüntülerini gördüyseniz gözünüzün önüne getirin; daha bir yıl önce 1007 oy alabilmiş bir Cumhuriyet Halk Partisi var Yozgat merkezinde. 2019 yerel seçimlerine Cumhuriyet Halk Partisi aday göstermemiş, İYİ Parti’yi desteklemiş. İYİ Parti’nin aldığı oy %3,8, yani CHP destekli. 2018 genel seçiminde Cumhur İttifakı’nın oyu %78. Yani 5 yılda 5 puan düşmüş ama 78’den 73’e düşmüş. 2015 genel seçimlerinde AKP %58, MHP %27, yani ikisinin toplamı %85. Böyle bir yerden bahsediyoruz. Ve böyle bir yerde Cumhuriyet Halk Partisi bir miting yapıyor. Mitingin yapılmasının öyküsünü biliyorsunuz: çiftçilere kesilen ceza, çiftçilerin protestosu, kesilen cezanın Özgür Özel ve Ekrem İmamoğlu tarafından ödenmesi ve ardından çiftçilerin
‘‘buraya gelin’’ demesi ve Özgür Özel’in il mitinglerinin üçüncüsünü burada yapmaya karar vermesi. Kendisiyle geçen hafta yaptığımız röportajda bunu sordum ama yani gerçekten yaptıklarının ne derece isabetli olduğunu çok da kestiremiyordum. Bugünkü görüntüler bize gösteriyor ki bu gerçekten tarihi bir miting olmuş. Sadece görüntüler değil, mesela mitingi yerinde izleyen siyaset bilimci arkadaşım Doçent Behlül Özkan… Behlül, geçen yerel seçimlerde Evren Balta ile birlikte Kastamonu ve diğer CHP’nin sürpriz yaptığı yerlerde saha çalışması da yapmıştı. Büyük bir heyecanla gitmiş, “Saatlerce gece araba kullandım ama iyi ki gelmişim, iyi ki buradayım” dedi kendisiyle bu yayından önce sohbet ettiğimizde. Ve dedim ki: “Ben şimdi yayına ‘mucize’ diyeceğim, adım çıktı: Özgür Özel mucizesi, CHP mucizesi, şimdi de Yozgat mucizesi. Bu yanlış olur mu?” dedim. “Kesinlikle olmaz” diye ondan da, sahadan da bir gözlem aldım. Bu olayın, bu 19 Mart’tan itibaren yaşadığımız süreçle nasıl bir ilgisi var? Aslında bu süreç, 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde kendini gösterdi. CHP hiç olmadık yerlerde, Adıyaman’da, Afyon’da, Kastamonu’da, Kütahya’da — yanılmıyorsam Kütahya da vardı — birçok yerde belediye başkanlığı kazandı ve hepimiz şaşırdık. Buralar çünkü genellikle Cumhuriyet Halk Partisi’nin pek giremediği, merkez sağ partilerin ama özellikle de milliyetçi muhafazakâr hareketlerin güçlü olduğu yerlerdi. Ve buralarda genellikle, daha doğrusu ülkenin İç Anadolu ve Doğu Anadolu’sunda Alevi vatandaşlar dışında CHP’nin çok ciddi bir kitle tabanı olmadı geleneksel olarak. Çok da uğraşmadılar ve sanki, “Ya buradan nasıl olsa bir şey çıkmaz, biz onun yerine büyükşehirlere ağırlık verelim” dediler. Ama bu sefer görüyoruz ki işin rengi değişiyor. İşin rengi ciddi bir şekilde değişiyor. Ki 31 Mart yerel seçiminde işaretini aldığımız şey ve şimdi de burada, Yozgat’ta gördüğümüz şey; artık bu geleneksel davranış kalıpları, seçmenin geleneksel davranış kalıpları değişiyor. Özellikle genç kuşaklar çok ciddi bir şekilde değişiyor. Bu, 19 Mart’a en önemli cevabı öncelikle gençler vermişti, bunu hepimiz biliyoruz. Dolayısıyla Yozgat’ı bir tekil bir olay olarak almak yerine daha bir genel bakmakta yarar var. Mesela cezaevine girmeden önce Ekrem İmamoğlu yaptığı ön seçim gezilerinde birçok yere gitti, böyle yerlere ve buralarda iftarlara katıldı, evlerde konuk oldu. Oralardan bir şeyler yakalamaya çalışıyor. Kemal Kılıçdaroğlu da zamanında yapmıştı ve genellikle Kemal Kılıçdaroğlu gittiği yerlerde sağ kesimin birtakım kanaat önderleriyle buluştu etti ama o buluşmalardan ne sonuç aldığını açıkçası kestirmek çok mümkün değil. Oralarda birtakım daha işte elit, artık yerel anlamda elitlerle görüşülüyor. Ama burada başka bir şey var. Doğrudan tabana giden bir Cumhuriyet Halk Partisi var; taban ona geliyor, o tabana gidiyor. İstanbul’da ‘‘toplumsal muhalefetle buluşma’’ diyorduk, şimdi Yozgat örneğinde yerel aktörlerle sorunları üzerinden buluşma… Aslında 31 Mart sonrasında Türkiye’nin dört bir tarafında Özgür Özel’li CHP çok sayıda miting yaptı; tütün mitingi, fındık mitingi, çay mitingi, birçok yerde yaptı ama bunların hiçbirisi bir Yozgat etkisi yaratmadı. Yani birazcık şöyle oldular; yapılmış olsun diye yapıldılar ve olay aslında çok siyasi değildi, çok daha somut birtakım sorunlar üzerineydi. Ama Yozgat’taki olay başından itibaren siyasi bir olay. Çünkü diyor ki Erdoğan’a ve Bahçeli’ye: “Sizin kaleniz…” ‘‘Kale’’ lafı yetmiyor aslında Yozgat gibi bir yeri tanımlamak için. Artık neyse… ‘‘Oraya gidiyorum’’ diyor ve gidiyor. Bayağı da bir kalabalık topluyor ve coşkulu bir kalabalık topluyor ve çok birbirinden ilginç mesajlar çıkıyor ortaya. Şimdi şunu diyebilir iktidar yanlıları: “İşte bunları taşıdınız, ettiniz.” Behlül’ün gözlemlerine göre kalabalığın en az yarısı yerel. Behlül, gazetecilikten siyaset bilimciliğe geçmiş bir arkadaş olduğu için gözlemlerine ben çok itibar ederim. Onu zaten yerel gazeteciler de herhalde anlatacaklardır. Bir de şöyle bir şey var açıkçası; taşımak isteseniz bile Yozgat’a kimi, nasıl taşıyacaksınız? Elinizde hangi imkân var? Bugün mesela Erdoğan herhangi bir yere… Çok yere taşınıyor biliyorsunuz. Devlet memurları, öğrenciler vesaire taşınıyor, onlara birtakım ikramlar veriliyor falan ama kalabalıkların ne kadar olduğunu görüyoruz. Burada daha kendiliğinden gelişen bir olay var. Birincisi tabanda, halkta gelişen bir olay var. İkincisi de diyelim ki Yozgat mitingi CHP örgütünün üstün gayretleriyle oldu, bu bile başlı başına bir mucize. Önceki günkü yaptığım yayında söylediğim CHP mucizesi. Yani CHP böyle şeyler yapabilen bir parti değildi. Ama öyle bir an yakalandı ki 19 Mart’la birlikte, artık peş peşe hepimizi şaşırtan ama olayın aktörlerini de şaşırtan olaylar yaşanıyor. Ve burada tabii en çok şaşıran ve herhalde en çok rahatsız da olan Cumhurbaşkanı Erdoğan’dır. Yozgat’ı böyle görüyor, dün Maltepe’yi gördü. Daha önce Ankara’yı, Samsun’u gördü ama hiçbir zaman bence Ankara, Samsun, hatta Maltepe’den bile bu kadar tedirgin olmamışlardı. Çünkü, o kaba tabirle, kale burada içten fethedilmek isteniyor. Fethediliyor, diyemem. En son seçimde aldığı oy… Tekrar bakalım: 2023’te Cumhur İttifakı %73 almış, ‘‘Bu %40 olur’’ demek mümkün değil ama 2018’de 78’den 73’e düşmüş olan Cumhur İttifakı’nın eğer önümüzdeki seçimde — hangi tarihte olacağını bilmiyoruz — yine ittifak halinde girerse, bugünün verileriyle %70’i bulabilmesi, hatta %60’ı bile bulması mümkün olmayabilir. Bir değişim var. Bu değişimi siyasi iktidar, özellikle Erdoğan yakalayamıyor; engellemeye çalışıyor, engellemeyi de başaramıyor.

Evet, bitirmeden Medyascope’a Patreon’dan ve YouTube ‘‘Katıl’’dan destek vermenizi bir kere daha rica ediyorum. Bu bizim için çok önemli. Söyleyeceklerim bu kadar, iyi günler.