Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

Türkiye’de Bilim Yapmak (1): Beyin göçü krizi | “2022’de 2 binin üzerinde hekim ülkeyi terk edebilir”

Bilim Akademisi ve Medyascope işbirliği ile hazırladığımız “Türkiye’de Bilim Yapmak” programının ilk bölümünde Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Başkanı, aynı zamanda Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Araştırma Merkezi Direktörü Prof. Dr. Önder Ergönül ile Türkiye’deki hekimlerin göç krizinin nedenlerini ve bu göçlerin ülkede yaratacağı olası riskleri konuştuk. 

“En çok hekimler göç ediyor”

Türkiye’de özelikle tıp alanında gerçekleşen nitelikli beyin göçüne dair değerlendirmelerde bulunan Ergönül artarak devam eden doktor göçleri nedeniyle duyduğu endişeyi şöyle özetledi: 

“Nitelikli beyin göçü başka alanlarda da yaşanıyor ama hekimlerin terk etmesi biraz daha can yakıcı. Hekimlerin ülkeyi terk etmesi hissedilebilir ve olumsuz sonuçlar ortaya çıkarabilir. Son 20 yılda her yıl katlanarak artan hekim göçleriyle karşı karşıyayız. Önceki yıllara göre özellikle 2021’de ciddi bir artış görüyoruz. 2022’de ise ilk dört ayda toplam 800’e yakın hekimin ülkeyi terk ettiğini görüyoruz. Bu rakam yılın ilk çeyreğinde böyleyse yıl sonuna kadar en az 2 bin hekimin ülkeyi terk edeceğini söyleyebiliriz. Türk Tabipleri Birliği (TTB) basınla da paylaşıyor bu rakamları. TTB’ye iyi hal kağıdı almak üzere başvurmuş hekimler var ve TTB hekimlerin ülkeyi terk ediyor olmasını büyük bir problem olarak görüyor.”

“Hekimler geçinemiyor, yaşamlarını sürdüremiyor”

Hekimlerin en çok hangi illerden ve neden göç ettiğine dair bilgilendirmelerde bulunan Ergönül, “Ankara, İstanbul ve İzmir başta olmak üzere hekimler en çok büyükşehirlerden gidiyor. Verileri analiz ettiğimizde hekimlerin gitme nedenlerinin başında ekonomik nedenler ön plana çıkıyor. Hekimler ve sağlık çalışanları hem düşük ücretle çalışıyor hem de değer görmüyor. Günümüz koşullarında geçinemiyorlar ve yaşamlarını sürdüremiyorlar. Başka ülkelerde de iyi imkanlarla çalışmak ve değer görme durumu ortaya çıkınca tabii ki göç düşüncesi oluyor. Bir de çalışma koşulları ve şiddet var. Şunu çok net biliyoruz; Türkiye, sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin en yoğun olduğu ülkelerden biri. Kendi tarihimizde de hiç olmadığı kadar fazla olduğu bir dönemden geçiyoruz” dedi. 

“Hekimler en çok Almanya’ya göç ediyor, Almanya’da istiyor”

Ergönül, sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin, ücret azlığının ve çalışma koşullarının kötü olması nedeniyle hekimlerin kendilerini değersiz hissettiği için gittiğine dikkat çekerek şunları söyledi:  

“Türkiye’de bu konuyla ilgili veri yok. Verilerin açık olmasından neden çekiniliyor? Bilimin gelişmesindeki engellerden bir tanesi de budur ki hatırlarsanız pandemi döneminde bilimsel çalışma yapılması için izin almak gerekiyordu. Yine TTB’nin ya da BM’nin sunduğu verilerden yola çıkarak Amerika Birleşik Devletleri (ABD) öteden beri bilim yapmak açısından bir çekim merkezi. Daha çok bilimsel çalışma yapmak, meslekte ilerlemek isteyenler hep ABD’ye gitmek istedi ama Türkiye’den Avrupa ülkelerine göç söz konusu. Özellikle Almanya çekim merkezi. 1960’larda işçi olarak giden bir dalga vardı şimdi ise doktor dalgası var Almanya’ya. Nasıl ki o dönem işçi ihtiyacı varsa şimdi de yaşlanan nüfusu nedeniyle daha çok hekime ihtiyacı var. Almanya’da hekimlik yapmak daha kolay ve Almanya sadece Türkiye’den değil Hindistan, Suriye, İran, Yunanistan ve Balkan ülkelerinden ve başka ülkelerden hekim çağırıyor. Mesleğini daha iyi yapma, daha iyi bir yaşam standardına sahip olma gibi imkanlar cazip geliyor.” 

Gidenler, gittiği ülkelerden memnun mu?  

“Yapılan bazı röportajlar var, memnun olduklarına dair ama bunları zaman içerisinde izlemek lazım. Yani üç ay, beş ay, ilk üç yıl, dört yıl, beş yıl gibi. Tabii ki ilk başta mutlu olacaklardır. Çünkü gittikleri ülkeler yaşam standartları açısından Türkiye’den çok yüksek ülkeler. Hekimlik topluma ve çevresinde yararlı olmayla çok donatılmış bir meslek. Dolayısıyla birçok mesleğe göre yararlı olma güdüsü çok yüksek, bilimsel alanda çalışan kişiler daha tatmin olurlar.”

Geri dönüşleri sağlayabilmek için neler yapılabilir? 

“Kendi tarihimizde de hekim ve bilim insanı göçleri oldu. Örneğin Hitler Almanyası’ndan kaçan Alman kökenli bilim insanları İstanbul’a ve Ankara’ya gelmişlerdi. Gelenlerin Türkiye biliminin gelişmesine çok önemli katkıları oldu. Her dönemde olduğu gibi toplum yararını gözeten siyasetçilerin, politika yapıcıların, sosyal bilimcilerin, tıp insanlarıyla ve bilim insanlarıyla temasını sürdürmesi gerekiyor.

Bir hekimin maaşının yarısı ev kirasına gidiyorsa bir hoşnutsuzluk yaratıyor elbette. Ekonomik açıdan uygun koşulların imkanların sağlanması ve iyileştirilmesi çok önemli. Demokratik bir ortamda güvenebilecekleri bir sistem inşa edilmeli. Mesleklerini devam ettirebilmeleri için üretim yollarının açılması ve liyakatın tesis edilmesi çok çok önemli. Sağlık sisteminde ciddi bir kırılganlık var. Ekonomik koşulların iyileştirilmesi ve liyakatın sağlanmasıyla bu kırılganlık giderildiği zaman, gidenlerin döneceğine inanıyorum.”

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.