19. yüzyıldaki Kafkas Savaşları sırasında Rus ordusuna korku salan, ‘Kırmızı Şeytan’ ya da ‘Kafkas Şeytanı’ diye de tanınan Hacı Murat’ın bir Rus müzesinde sergilenen kafatasının ailesine iadesi konusunda önemli bir adım daha atıldı. Hacı Murat’ın kafatasını Dağıstan’a geri getirmek için yıllardır uğraşan özel komisyonun başkanı Vladimir Tolstoy, Rusya yönetiminin iadeye prensipte onay verdiğini söyledi.
Vladimir Tolstoy, ünlü Rus yazar Lev Tolstoy’un büyük torunu. Lev Tolstoy, efsanevi savaşçıyı “Hacı Murat” adlı uzun hikayesinde ölümsüzleştirmişti.
Çarlık Rusyası’na karşı ayaklanan Kafkas halklarının liderlerinden biri olan Hacı Murat 1852 yılında, Rus askerleri tarafından başı kesilerek öldürülmüştü. Naaşı Azerbaycan’da bulunan Hacı Murat’ın başı o dönemde Rus askerleri tarafından kaçırıldı ve yıllarca Sankt Petersburg’daki Kunstkammer müzesinde sergilendi. Torunları, ilk kez 1930 yılında o dönemki Sovyet yönetimine başvurarak kafatasının iadesini istedi. Kunstkammer, tarihte Rusya’ya başkaldırmış yüzlerce kişinin kafataslarını sergilemeye devam ediyor.
Vladimir Tolstoy’un başkanlığındaki özel komisyon 2015’te kuruldu. Komisyonun önceliklerinden biri Hacı Murat’ın gerçek torunlarını bulmak oldu. Yasal varislerin başvurusuyla iade süreci hız kazandı. Çeçenistan lideri Ramazan Kadirov da kafatasının iade edilmesi için çağrı yaptı.
Lev Tolstoy’un, Hacı Murat’ı anlattığı eseri 1912’de yayınlandı. Çarlık Rusyası’nın Kafkasya’ya müdahalesini sert şekilde eleştiren kitap, Tolstoy’u bölgede bir kahraman haline getirdi.
Hacı Murat’ın kafatasının ne zaman iade edileceği şimdilik belli değil.
Yakınları, kafatasının iadesinin gerçekleşeceği konusunda yine de umutlu.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Rusya anıt mezar fikrine sıcak bakmıyor
Dağıstanlı yetkililere göre Hacı Murat, kendi vatanında defnedilirse turizm gelişebilir. Dağıstan, Rusya sınırları içerisinde yer alan özerk bir cumhuriyet. Rus yetkililere göreyse, Hacı Murat’a Dağıstan’da bir anıt mezar inşa edilmesi Rusya karşıtı milliyetçiliği körükleyebilir ve bölgede faaliyet gösteren radikal İslamcı grupları güçlendirebilir.
Hacı Murat’ı anlatan filmler 60’lı ve 70’li yıllarda Türkiye’de de çekilmişti. Efsanevi kahramanı bu filmlerde Cüneyt Arkın ve Tamer Yiğit canlandırmıştı.
