Irak’ın ABD tarafından işgalinden sonra İran’ın bu ülkede muazzam bir nüfuza sahip olduğu, onaylamadığı bir siyasetçinin ülke yönetimine gelmesinin adeta imkansız olduğu biliniyor. Tahran bu nüfuzu nasıl elde etti? Irak’ı adeta arka bahçesi gibi görebilecek güce nasıl ulaştı, bunun için kimlerle çalıştı, hangi yöntemlere başvurdu? Bu soruların yanıtlarını içeren ve İran istihbaratına ait 700 sayfa yazışma, ABD merkezli dijital yayın kuruluşu The Intercept’e sızdırıldı.
İran İstihbarat ve Güvenlik Bakanlığı’nın iç yazışmaları olan belgeler, 2013 sonu ile 2015 başı arasında yaklaşık 13 aylık bir dönemi kapsıyor. Belgeleri New York Times (NYT) gazetesi ile ortak çalışma yaparak analiz eden Intercept, kaynaklarının kimliğini açıklamadığını ancak “İran’ın ülkem Irak’a yaptıklarını dünyanın öğrenmesini sağlayın” dediğini yazıyor.
İki yayın kuruluşunun ortak haberle eşzamanlı duyurduğu belgeler, İranlı ajanların Iraklı liderleri işbirliğine ikna etmek ve Irak’ın siyasi, ekonomik ve dini yaşamına sızmak için nasıl çalıştıklarına ilişkin ayrıntılar içeriyor. Her iki yayın kuruluşu da İran’dan ilk kez bu kadar kapsamlı bir sızıntı olduğuna da dikkat çekiyor.
NYT, Tahran’daki üstlerine rapor gönderen İranlı ajanların Irak’taki görevlerini şöyle sıralamış: Irak’ın parçalanmasını ve Şiiler’in şiddetin hedefi haline gelebileceği mezhep çatışmalarını önlemek ve İran’ın toprak bütünlüğü ve bölgesel istikrar açısından tehdit oluşturabilecek bağımsız bir Kürdistan oluşumunu engellemek.
Sızdırılan belgelerde, dönemin petrol bakanı, şimdiki Başbakan Adil Abdülmehdi ve Dışişleri Bakanı İbrahim Caferi için “İran Devrim Muhafızları ile özel ilişkisi var” deniliyor. Dönemin sağlık bakanı da İran’a yakın isimler olarak sıralanıyor. Eski Çevre Bakanı Adile Mehdi için de “Sünni olmasına rağmen kalbi bizden yana” ibaresi düşülmüş. Ulaştırma Bakanı Bayan Cabr’ın ise ayrı bir yeri olduğu anlaşılıyor. “Devrim Muhafızları’na çok yakın” olarak nitelen Cabr’ın Suriye rejimine ve Hizbullah’a Irak üzerinden silah gönderilmesine göz yumduğu belirtiliyor.
Türkiye’de İran Kudüs Gücü ile Müslüman Kardeşler’in “gizli” buluşması
Dikkat çekici bir başka yazışma ise İran Kudüs Gücü’ne mensup yetkililerin, Suudi Arabistan’a karşı işbirliği için Müslüman Kardeşler (İhvan) temsilcileriyle Türkiye’de bir otelde yaptıkları görüşmeye ilişkin. Suriye’de Beşşar Esad rejimine destek veren Şii Kudüs Gücü ile Sünni Müslüman Kardeşler kamuoyu önünde birbirlerini düşman gibi niteleseler de, Mısır’da Muhammed Mursi’nin devlet başkanı olduğu dönemde taraflar arasında dirsek teması olduğu biliniyordu. Sözkonusu görüşme ise, Mursi’yi iktidardan deviren darbeden sonra, 2014 yılının Nisan ayında gerçekleşmiş.
Intercept, IŞİD’in Irak’ta toprak kazandığı, Musul’un işgalinin hemen öncesine rastlayan dönemde yapılan toplantının Müslüman Kardeşler’in talebiyle gerçekleştiğini kaydetmiş. Yayın kuruluşunun yorumuna göre, Müslüman Kardeşler İran’la ilişki kurarak yeniden nüfuz kazanmayı ummuş olabilir.
İran İstihbarat Bakanlığı’na rapor gönderen “ajan”ın Tahran’a yolladığı yazışmada, Türkiye’nin Kasım Süleymani’ye vize vermemesi nedeniyle toplantıya Ebu Hüseyin adlı yardımcısının katıldığı belirtilmiş. Belgeye göre toplantıya Müslüman Kardeşler adına katılanların adları ise şöyle: Münir Mustafa, Mahmud El-Abiary ve Yusuf Mustafa Nada.
Müslüman Kardeşler temsilcileri toplantıya 85 ülkede örgütlenmeleri olduğunu söyleyerek başlamış. İran ile görüş ayrılıkları olduğunu da vurgulayan üçlü, ancak “ortak hasım” Suudi Arabistan’a karşı güçbirliği yapılabileceğini, bunun için de en uygun yerin Yemen olduğunu kaydetmiş.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Sızdırılan yazışmaya göre, Müslüman Kardeşler heyeti, “Yemen’de İran’ın Husiler üzerindeki etkisi, Müslüman Kardeşler’in de Sünni aşiretler arasındaki nüfuzu aracılığıyla, bu iki taraf arasındaki anlaşmazlıkların” giderilebileceğini ve Suudlar’a karşı ortak çalışmalarının sağlanabileceğini savunmuş. Heyet Mısır’da da Mısır hükümetine karşı İran’ın desteğine açık olduklarını söylemiş. Tahran’a raporu geçen ajan “Kudüs Gücü’nü temsilen bu toplantıya katılan kişinin bu Sünni-Şii ittifakı önerisine yanaşmadığını” yazmış.
Intercept ve NYT’ın yayınladığı belgeler arasında, İran istihbaratının IŞİD ile mücadele amaçlı kampanyasının detayları da bulunuyor. Irak’taki istihbarat operasyonlarının başındaki isim olarak nitelenen İran Devrim Muhafızları’na bağlı Kudüs Gücü’nün komutanı Kasım Süleymani’nin Irak’ın IŞİD’ten temizlenmesi için de uğraş verdiğini görülüyor. Ancak Süleymani’nin önceliği Irak’ta Tahran’a sadık siyasetçilerin iktidarda kalmasını sağlamaya verdiği anlaşılıyor.
