Dünya genelinde her gün daha fazla sayıda insan, Kovid-19’un bulaşımı hakkında bilinenler ışığında insanlarla ve yüzeylerle temas etmekten mümkün olduğunca kaçınarak evlerinden dışarıya çıkmıyor. Amerika Birleşik Devletleri’ne bağlı Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri’nin (CDC) yayımladığı son rapor ise koronavirüs konusunda bildiğimiz şeylerden bazılarının aslında daha farklı olabileceğini gözler önüne serdi.
Rapora göre, Japonya’da karantinaya alınan ve içinde Kovid-19 taşıyan yolcular olan Diamond Princess gemisindeki yolcu odalarında, yolcuların ayrılmasından tam 17 gün sonra koronavirüse ait bazı izlere rastlandı. Rapor torbalara, paketlere ve yiyeceklere ellemenin risklerini ve bilim adamlarının birebir temas ve dokunma konusundaki önerilerinin geçerliliğini tekrar gündeme getirdi.
The Guardian’a konuşan Harvard Tıp Okulu salgın hastalık profesörü Dr. Julia Marcus ve Yale Üniversitesi’nden immünoloji profesörü Dr. Akiko Iwasaki, son raporun eşliğinde ortaya çıkan birçok soruya açıklık getirmeye çalıştı. Soru-cevap şeklinde ortaya çıkan bilgilerin çevirisini sizlerle paylaşıyoruz.
Diamond Princess gemisinden çıkan rapor virüsün yüzeylerde 17 güne kadar yaşayabileceğini mi söylüyor?
Dr. Julia Marcus: CDC tarafından yapılan araştırmada, virüs henüz temizlenmemiş olan yolcu odalarında ortaya çıktı. Yani açık olmak gerekirse, bu yalnızca virüsün tespit edilebilir olduğu anlamına gelir. Virüsün hâlâ aktif olduğu veya herhangi bir temas sonucunda birini enfekte edebileceği anlamlarına gelmez.
Dr. Akiko Iwasaki: Bu yalnızca virüsün hâlâ canlı kalan kısımlarının olduğu anlamına geliyor. Virüsün bozulmaması için başka birçok bileşene daha ihtiyacı var. Bitleriniz ve RNA (Ribonükleik Asit olarak geçer, DNA ve protein ilişkisini kurar) parçalarınız varsa bile, virüsün tam olarak oluşabilmesi için bütün genom yapısına sahip olmanız gerekir. Vücudunuzda küçük bir RNA parçasının olması, herhangi bir enfeksiyonunuz olduğu anlamına gelmez.
Virüs yüzeylerde ne kadar süre yaşayabiliyor?
Dr. Marcus: New England Tıp Dergisi, virüsün farklı yüzeylerde ne kadar süre stabil kalacağını test eden bir çalışma yayımladı. Buna göre virüs, bakır üzerinde 4 saate kadar, kartonda 24 saate kadar, plastik ve çelik maddelerin üzerinde de 72 saate kadar yaşayabiliyor. Ancak burada önemli olan, bu yüzeylerin her birinde virüs miktarının hızlı bir şekilde azalması. Bununla doğrultulu olarak da enfeksiyona yakalanma riski de geçen zaman içerisinde azalıyor.
Virüsün içindeki tek bir parçacık enfeksiyona sebep olabilir mi?
Dr. Iwasaki: Enfekte olmanız için maruz kalmanız gereken belirli miktarda viral partikül vardır. Parmağınızdaki tek bir viral partikül, sizi enfekte etmez. Bazı güçlü virüslerde, yalnızca 10 tane partikül enfekte olmanıza sebep olabilirken bazı virüsler için bu sayı milyonları bulabilir. Sonuç olarak ne kadar az viral partiküle maruz kalırsanız, enfekte olma ihtimaliniz de bir o kadar az olur. Bu yüzden burada önemli olan şey, yüzey üzerindeki virüsün miktarıdır.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
İnsandan insana temas ve hava yoluyla bulaşmanın yanı sıra, insanların ne kadarı bu virüsü yüzeylere dokunarak kapıyor?
Dr. Marcus: Şu an bildiğimiz kadarıyla, insanların enfekte olmuş bir kişiyle yakın temas kurarak bu virüsü kapma olasılığı, herhangi bir yüzeye dokunarak kapma olasılığına göre daha fazla. Bununla birlikte, nereye dokunacağımız konusunda bilinçli olmamız ve özellikle insanların sık sık dokunduğu yerlere dokunmamamız hâlâ oldukça önemli. Toplu taşıma araçları ve market gibi çok sayıda insan tarafından kullanılan ortamlardaki yüzeyler bunun en büyük örnekleri.
Dr. Iwasaki: Virüs özellikle plastik ve çelik malzemeler üzerinde oldukça dayanıklı olabiliyor. Yani hasta olan birinin virüsü bu tip yüzeylere bırakması ve sonra başka birinin bu yüzeylere dokunarak daha sonra ellerini yüzüne götürmesi büyük ihtimal.
Dokunduğumuz yiyeceklerden ve ambalajlardan enfekte olma riskimiz var mı?
Dr. Marcus: Bu oldukça düşük bir risk ama elbette hasta birinin evinize bir paket bırakması virüs için bir geçiş sağlayabilir. Evinize herhangi bir yeni şey getirdiğinizde, onu kullandıktan sonra ellerinizi yıkamanız oldukça önemli.
Dr. Iwasaki: Virüsün karton yüzeylerdeki kalıcılığı oldukça iyi. Özellikle karton paketleri aldıktan sonra onları hızlıca açıp atmanız ve ellerinizi yıkamadan önce yüzünüze dokunmamanız oldukça önemli. Burada mühim olan şey, paketin yüzeyi ile yüzünüz arasındaki teması en aza indirmek için yapılabilecek her şeyi yapmak.
Paketlerin içindeki ürünlere paketleri hazırlayanlar tarafından virüs aktarılma ihtimali nedir?
Dr. Iwasaki: Kesinlikle bir bulaşım riski var ancak kartonun dış yüzeyinin insanlarla direkt temas etme olasılığı kartonun içindeki ürünlere oranla çok daha fazla. Bu tip paketlerin evinize gelmesi birkaç gün ya da daha fazla sürerse paketin içindeki virüs de bu süre zarfında etkisiz hale gelecektir.
Yüzeyleri iyi temizlemek için herhangi bir ipucunuz var mı?
Dr. Marcus: Kapı kolları ve tuvaletler gibi çok dokunulan alanları rutin bir şekilde temizlemek önemli. Çamaşır suyu çözeltileri ve en az yüzde 70 alkol içeren alkollü çözeltilerle beraber ev temizliğinde kullanılan malzemeler oldukça etkilidir. Eğer evinizin içerisinde herhangi birine Kovid-19 teşhisi konulmuşsa bu temizliği yapmanın önemi ve sıklığı artırılmalıdır.
Dr. Iwasaki: Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’nin, Kovid-19’u etkisiz hale getirdiği bilinen ev temizlik listesi bu konuda oldukça faydalı. Sarmal yapıda olan bu virüs, sabun ve alkol gibi maddelere karşı hayatta kalamaz.
