On yıla yakın süren iç savaş boyunca Suriye rejimini finansal olarak destekleyen zengin iş insanı ve Beşar Esad’ın kuzeni Rami Makhlouf, mayıs ayında sosyal medya üzerinden Esad karşıtı bir açıklama yaptı. Makhlouf ile yaşanan gerilim nedeniyle önemli bir gelir kaynağını kaybeden Esad rejimi, son zamanlarda Suriye’ye yönelik yaptırımların da artmasıyla, ekonomik ve siyasi çıkmaza girdi.
Reuters’ın dünkü (13 Ağustos) özel haberinde, Suriye rejim lideri Beşar Esad‘ın yaşadığı finansal sorunların arka planına yer verildi. Esad ve Makhlouf aileleri, Suriyeli iş insanları ve Batı istihbarat servislerinin içinde yer aldığı 30 farklı kaynaktan alınan bilgiye göre, Beşar Esad’ın birlikte büyüdüğü kuzeni Rami Makhlouf, rejimin iç savaştaki ekonomik yükünü oldukça hafifletmiş. Zengin iş insanı Makhlouf’un şirketleri, ikilinin arası bozulmadan önce, Suriye’ye uygulanan dış yaptırımlara karşı rejimin önemli ekonomik destekçilerindendi.
Rami Makhlouf nisan ayında beklenmedik bir şekilde Facebook’tan Esad’ı hedef alan bir video paylaşmıştı ve bu video, Suriye’de büyük bir rahatsızlığa sebep olmuştu. Rejim güvenlik güçlerinin kendisine insanlık dışı muamele uyguladığını ve rejim tarafından malvarlığına yönelik tehdit mesajları aldığını açıklayan Makhlouf, “Güvenlik güçleri, insanların özgürlüklerine karşı saldırıda bulunuyor” demişti. Rejimin üst düzey figürlerinden birinin Esad’a karşı açık bir şekilde cephe alması, uzun yıllar görülmüş bir şey değil. Reuters, yönetimde söz sahibi ailelerin arasındaki kırılmaların ve gittikçe kötüleşen ekonominin, Esad’ın iktidarının sonunu getirebileceğini vurguladı.
Makaleye göre, Beşar Esad’ın babası Hafız Esad’ın 1970 yılında darbe ile iktidara gelmesinden sonra ülkenin ekonomisinde söz sahibi olan Makhlouf ailesi, rejimle olan ittifakı boyunca servet ve itibarını artırdı. 2000’li yılların başında Makhlouf’un sahip olduğu şirketler, ülke ekonomisinin büyümesinde büyük rol oynadı. Amerika Birleşik Devletleri, “Suriye’deki yolsuzlukların asıl kaynağı” olarak nitelendirdiği Makhlouf’a karşı 2008 yılında yaptırım uygulamıştı. 2011’de Suriye’de iç savaş öncesi sokaklara inen halk, otoriter rejim liderinin yanında “hırsız” lakabıyla anılan Makhlouf’u da protesto etmişti.
20 yıl boyunca ticari faaliyetlerini oldukça genişleten Makhlouf’un beş ila 15 milyar dolarlık servetinin olduğu tahmin ediliyor. Esad’ın emriyle Suriye istihbaratı tarafından takibe alınan zengin iş insanının 2019’da malvarlığınının bir kısmını Esad’dan sakladığı ve offshore şirketlerde (düşük vergili denizaşırı finans şirketleri) tuttuğu ortaya çıkmıştı.
Reuters’ın ulaştığı kaynaklara göre Suriye Merkez Bankası, Eylül 2019’da Suriye iş dünyasının önde gelenlerini bir araya getirdi. Toplantıya katılanlardan, ekonomik olarak oldukça yıpranan Esad rejimi için malvarlıklarının bir kısmından feragat etmeleri istendi. Makhlouf ve Esad’ın arasının bu olaydan sonra açıldığı tahmin ediliyor. Esad ailesiyle bağlantısı olan bir kişi, “Makhlouf rejim içindeki kan davasını açığa çıkardı” dedi. Mayıs 2020’de rejim, Makhlouf’un malvarlıklarının bir kısmına el koymuş, iş insanının sahip olduğu şirketlere vergi cezaları kesmişti.
Makhlouf’un yurtdışında biriktirdiği meblağın 10 milyar doları aştığı tahmin ediliyor. Batılı bir diplomat, bu miktardaki bir paranın, rejim için “varoluşsal bir önemi” olduğunu vurguladı.
İç savaş boyunca Suriye ekonomisinin büyük yaralar aldığı ifade edilen yazıda şunlar kaydedildi: “Suriye Lirası, uzun yıllar süren savaş boyunca değerinin neredeyse yüzde 80’ini kaybetti. Bölgedeki çatışma 10 milyarlarca dolarlık zarara yol açtı, tarımı kesintiye uğrattı ve sanayiyi harap etti. Turizm ve petrol ihracatından kaynaklanan döviz akışının yok olduğu ülkede enflasyon çok yaygın. Son aylarda, komşu ülke Lübnan’da yaşanan bankacılık krizi, rejim için hayati olan dolar kaynağını da kesti. Esad ile Makhlouf arasında zaten gergin olan para ilişkileri ise gittikçe kötüleşiyor.”
