Kanada’nın milyar dolarlık ıstakoz endüstrisinin merkezi Yeni İskoçya bölgesindeki yerli halkın balıkçılık faaliyetleriyle ilgili haklarını korumak için ticari balıkçılara karşı verdikleri mücadelede gerilim tırmanıyor. Yerli Mi’kmaq halkından balıkçılarla yerli halktan olmayan ticari balıkçılar arasındaki gerilim, geçen cumartesi (17 Ekim) sabahı erken saatlerde bir ıstakoz deposunda çıkan, polisin “şüpheli” olarak nitelendirdiği yangınla doruk noktasına ulaştı.
Bu mücadelede, ticari balıkçılar, yerlilerin ıstakoz sezonu dışında kabukluları avlayarak geçim kaynaklarını ellerinden aldığını söylüyor. Yerli balıkçılar ise yüzyıllar önce imzalanmış bir anlaşma ve on yılı aşkın süredir geçerli bir düzenlemeyle sezon dışında avlanma haklarını engelleyenlerin cezasız kalmasından şikayetçi.
Kanada, dünyanın en büyük ıstakoz ihracatçısı. Yalnızca bir yılda Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) satılan ıstakozun değeri 1 milyar dolardan fazla. Yeni İskoçya ise Kanada’nın ıstakoz endüstrisinin en önemli noktalarından biri. Bölgedeki ıstakoz kavgası, yerel balıkçılarla yerel halktan olmayan balıkçılar arasında uzun yıllardır devam ediyor. Gerilimin geçen ay tırmanmasına neden olan gelişme, yerel balıkçıların federal yönetimin belirlediği sezonun dışında avlanmaya başlaması oldu.
Federal yönetim, balıkçılık faaliyetlerinin yürütülebileceği sezonun 30 Kasım’da başlayıp 31 Mayıs’ta bitmesi gerektiğini söylüyor. Ancak 1999 yılında Kanada Yüksek Mahkemesi, Yeni İskoçya’daki “Mi’kmak ve Maliseet yerli halklarının balıkçılık sezonu dışında bile, yalnızca kendilerine yetecek miktarda değil, makul bir gelir elde edebilecek miktarda avlanma hakları olduğuna” karar verdi. Mahkeme, “makul bir gelir” ifadesini, “beslenme ve barınma gibi ihtiyaçların karşılanmasına yetecek kadar, ancak birikime imkân verecek kadar değil” diyerek tanımladı.
Ancak taraflar, mahkeme kararında belirlenen bu muğlak tanım üzerinde bugün bile tam olarak anlaşabilmiş değil. Ticari balıkçılar, yerli balıkçıları kendi geçim kaynaklarına tehdit olarak görüyor. Yerli Mi’kmaq halkından balıkçılarla yerli halktan olmayan ticari balıkçılar arasındaki gerilim, geçen cumartesi sabahı erken saatlerde bir ıstakoz deposunda çıkan, polisin “şüpheli” olarak nitelendirdiği yangınla doruk noktasına ulaştı.
Yeni İskoçya’da ıstakoz avcılığı üzerinden yükselen tansiyondan sorumlu tutulan Kanada hükümeti, ülkedeki yerli halka yönelik ırkçılığı engelleyemediği ve onları uzun zamandır hukuk önünde eşitlik, temel sağlık ve eğitim gibi haklardan mahrum bıraktığı şeklinde eleştirilere maruz kaldı.
Kanada Başbakanı Justin Trudeau ve hükümeti, iktidara geldiğinde “yüzyıllar boyunca verimli topraklar, doğal kaynaklar ve yiyeceklerden mahrum bırakılan yerli halkla yüzleşme” ve onların sorunlarına öncelik verme sözü verdi. Trudeau, 2018 yılında yaptığı bir açıklamada “1 milyon 400 bin nüfusa sahip yerli halkın geçmişte aşağılandığını, ihmal edildiğini ve istismara uğradığını” dile getirdi.
Yeni İskoçya’daki ıstakoz endüstrisinde geçen hafta tırmanan gerilim, Kanada için ulusal bir siyasi mesele haline geldi. Muhalefet liderleri hükümetin tepkisini yetersiz buldu. Muhalefetten Yeni Demokratik Parti lideri Jagmeet Singh, Yeni İskoçya bölgesindeki şüpheli yangına neden olanları kınadı ve saldırıyı “terörizm” olarak nitelendirdi.
Yerel Halk Hizmetleri Bakanı Marc Miller, pazartesi (19 Ekim) günü yaptığı açıklamada yerli balıkçılara yönelik şiddeti “iğrenç, kabul edilemez ve ırkçı” olarak nitelendirdi. Trudeau, Miller ve Kanada hükümetinden birçok isim de Yeni İskoçya’da yerli balıkçılara yönelik şiddeti kınadı.
Derleyen: Özge Somlyai-Çakır
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
