Danimarka, 17 Aralık Perşembe günü parlamentodan geçen kararla ülkedeki tecavüz yasasını sertleştirerek “açık rıza olmayan cinsel ilişkiye girmeyi” suç sayma kararı aldı. Karar, cinsel saldırı mağdurları ve insan hakları grupları için uzun zamandır beklenen bir zafer oldu.
Eski yasaya göre savcılar, tecavüz davası için şiddet kullanımını ya da mağdur kişinin direnemeyecek durumda olduğunu ispatlamak zorundayken, parlamentodan geçen yeni yasaya göre, bu şart aranmayacak ayrıca tecavüz suçunu teşkil edebilecek suçların kapsamı da genişletilecek.
Danimarka rıza dışı tüm cinsel eylemleri taciz ve tecavüz olarak tanımlayan İstanbul Sözleşmesi’ni 2014 yılında imzaladı fakat anlaşmayı yürürlüğe sokması yıllar sürdü. Önceki yasaya göre, tecavüz suçunun oluşması için fiziki güç ya da tehdit kullanılıp kullanılmadığına ve mağdurun kendini savunma ve direnme kapasitesi olup olmadığına bakılıyordu. Bilinci yerinde bir kişinin, tecavüze fiziksel olarak direnmemiş olması halinde, rıza gösterip göstermediğinin anlaşılamayacağı düşünülüyordu.
Adalet Bakanlığı ayrıca mağdurlar için günün tüm saatlerinde ulaşabilecekleri bir hat oluşturacaklarını, ilk ve ortaokullardaki cinsel eğitim müfredatlarının güncelleneceğini duyurdu. Mağdurlardaki, davalarının ciddiye alınacağına dair inancı güçlendirmek için her polis bölgesinde özel ekipler oluşturulacağı da belirtildi.
New York Times’ın (NYT) haberine göre, Danimarka Adalet Bakanı Nick Haekkerup, 1 Ocak 2021’de yürürlüğe girecek yeni yasa ile ilgili yaptığı açıklamada, “Şimdi, her iki tarafın da sekse rıza göstermemesi durumunda bunun tecavüz olacağı açık olacak” dedi.
Uzun yıllardır bu konu hakkında kampanyalar yürüten kadın örgütleri ise yasanın gecikmiş olduğunu ancak gelişmeyi memnuniyetle karşıladıklarını açıkladı. Danimarka Kadınlar Derneği Başkanı Helena Hansen, “Birtakım güncellemelerin zamanı gelmişti” dedi.
NYT’nin haberine göre geçmişte, ülkede rızaya dayalı bir yasanın çıkarılmasına karşı çıkan siyasetçiler bile insan hakları gruplarının kampanyaları sırasında tutumlarını değiştirdi. Örneğin, muhafazakâr bir milletvekili olan eski Adalet Bakanı Soren Pape Poulsen, başlangıçta böyle bir önlemin uygulanmasının pratik olmayacağını savunurken geçen yıl saldırıya uğrayan bir kadını dinledikten sonra yasaya destek vermeye başladı. Poulsen, Twitter’dan yaptığı paylaşımda da bu durumu dile getirdi.
Avrupa çapında cinsel şiddet yasalarını inceleyen ve Uluslararası Af Örgütü’nde çalışan araştırmacı Anna Blus, ülke hakkında, “Danimarka hem uluslararası anlamda hem de ülke içerisinde cinsiyet eşitliği için cennet imajına sahip. Ama yüzeyi kazımaya başladığınızda, bunun gerçekten böyle olmadığını anlıyorsunuz.”
2019’da Uluslararası Af Örgütü’nün yayımladığı raporda, Danimarka’nın cinsel saldırı ve tecavüz ile ilgili yasalarının uluslararası standartları karşılamadığı ve ülkede yaygın bir tecavüz kültürü olduğu belirtilmişti. Aynı raporda, Danimarka’da tecavüzcülerin nadiren ceza aldığı da vurgulanmıştı.
Adalet Bakanlığı’na göre Danimarka’da, yılda yaklaşık 11 bin 400 kadın tecavüze ve tecavüz girişimine uğruyor. Mağdurların yarısından fazlası da 25 yaşın altında. Geçen yıl, polise 1600’den fazla tecavüz veya tecavüz girişimi bildirilirken, 5,8 milyonluk nüfusu olan ülkede 314 kişi tecavüz veya tecavüz girişimi ile suçlandı.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Güney Danimarka Üniversitesi’nde psikoloji profesör yardımcılığı yapan ve ülkedeki tecavüz raporlarını inceleyen Nina Beck Hansen, yeni yasanın halkın tecavüzü nasıl tanımlayıp, konuşacağını şekillendirmede de önemli bir rol oynayacağını söyleyerek “Bu bir rıza meselesidir ve rızanın olduğunu garanti etmek her iki tarafın da görevidir” dedi.
Bununla birlikte, kadın hakları savunucuları, ülkenin hâla cinsel şiddet hakkındaki yanlış algılarla mücadele ettiğini söyledi. Danimarka Kadınlar Derneği Başkanı Helena Hansen, “Ülkede pek çok insan hâlâ bir tecavüzcünün gece evinize döndüğünüz sırada size saldırmak için çalıların arasından atlayan bir tür canavar olduğunu düşünüyor ve bazı kurbanlar zorla seksi tecavüz olarak görmüyor” diye konuştu.
İskandinav ülkesi, 2014 yılında Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) küresel cinsiyet farkı raporunda beşinci sırada yer alırken, bu yıl 14. sıraya gerilemişti. Danimarka, Belçika, İngiltere, Almanya, Yunanistan ve İrlanda’nın yanı sıra, Avrupa’da rızaya dayalı tecavüz yasasını kabul eden 12. ülke oldu.
Derleyen: Senem Görür
