Azerbaycan, Ermenistan’a karşı kazandığı zaferin ardından Türkiye’ye, (AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yakın şirketler ile milyonlarca dolarlık sözleşme imzalayarak “teşekkür etti.” Azerbaycan ile sözleşme imzalayan şirketlerin arasında iktidara yakınlıkları ile bilinen müteahhitlik firmalarından Cengiz Holding, Kalyon Grup, Kolin İnşaat ve Özgün Yapı yer alıyor. Eurasia’nın haberine göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın önümüzdeki hafta Azerbaycan’a yapacağı ziyaret, Bakü yönetiminin bu jestine bir yanıt olacak.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 16 Haziran’da Bakü’de EURO 2020 kapsamında Türkiye ile Galler arasında yapılacak futbol maçını izleyecek ve ardından Azerbaycan’ın geçen yılki Dağlık Karabağ savaşında Ermenistan güçlerinden geri aldığı Şuşa kentini ziyaret edecek. Erdoğan, defalarca ertelenen bu ziyaretin sinyallerini mart ayında vermiş ve “Temennimiz odur ki en kısa zamanda, Ramazan Bayramı’ndan sonra Şuşa’yı ziyaret etmek suretiyle yeni bir bayram yaşayalım” demişti. Erdoğan’ın bu ziyareti, Dağlık Karabağ savaşından sonra Azerbaycan’a yaptığı ilk ziyaret olacak. Ziyaret aynı zamanda, Azerbaycan’ın kontrolü yeniden ele geçirdiği bölgelerde Türk firmalarının yükselmeye başladığı bir döneme denk geliyor. Türk inşaat, madencilik ve enerji firmaları savaşın ardından bu bölgelerin yeniden inşası için önemli sözleşmelere imza attı.
Türk firmalarının Azerbaycan’daki hakimiyeti
Azerbaycan, dost ve kardeş ülkeleri ödüllendirmek için, çatışmalarda hasar gören bölgelerin yeniden yapılandırılmasında ihaleleri bu ülkelerde bulunan şirketlere veriyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, aralık ayındaki bir konuşmasında, Türk şirketleri ile yeniden yapılandırma sözleşmeleri imzalandığını belirterek, “Bu çok doğal çünkü Türkiye kardeş ülkedir” demişti. Azerbaycan Başbakanı Ali Asadov da şubat ayındaki Ankara’ya ziyareti sırasında katıldığı Türkiye-Azerbaycan İş Forumu’nda, “Türk şirketlerine Azerbaycan’ın savaşta geri aldığı bir başka bölge olan Şuşa ve Kelbecer’e yeni bir yol inşa etmek de dahil olmak üzere, çok sayıda altyapı projesi verdiklerini” açıklamıştı. Fuzuli’de inşa edilecek yeni havalimanının yapımına da Türk firmalarının dahil edilebileceğini söyleyen Asadov, “Genel olarak Türk kardeşlerimizi restorasyon projelerinde görmekten çok memnunuz” diye konuşmuştu.
Anlaşmaların en büyüğü Cengiz Holding’in iştiraki Eti Bakır A.Ş.’ye
Forumda Azerbaycan ve Türk firmaları arasında 11 farklı anlaşma daha imzalandı. Bu anlaşmaların en büyüğü, Azerbaycan Ekonomi Bakanlığı ile Cengiz Holding’in iştiraki Eti Bakır A.Ş. arasında imzalanan “işbirliği anlaşması”. Mart ayında devlete ait bir başka firma, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yakın ilişkisi ile bilinen Cengiz Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Cengiz’in kardeşi Şeref Cengiz liderliğinde Eti Bakır’dan bir heyeti ağırladı. Ayrıca Cengiz Holding ve Kalyon Grup’un ortak şirketi Artvin Maden’e de Elbeidaş ve Ağdüzdağ’da faaliyet gösterebilmeleri için ruhsat verildi. Bu görüşmeden sonra ise Aliyev, Gashgacai Madeni’nin arama ve işletme ruhsatını 30 yıllığına Eti Bakır’a veren bir kararnameyi imzaladı.
Bu sözleşme Cengiz Holding’in Azerbaycan’da imzaladığı ilk ve tek önemli sözleşme değil. Mehmet Cengiz tarafından işletilen bir diğer şirket, 2007 yılında bir başka hidroelektrik baraj inşaatı için Azerbaycan ile sözleşme imzalamıştı. Sözleşmenin ardından Cengiz Holding tarafından kontrol edilen şirket, başka bir offshore (denizaşırı) şirkete ödeme yaptı ve böylece Londra’da lüks bir daire satın aldı.
Sözleşmelerin şeffaflığı sorgulanıyor
Yeni ihalelerin çoğu kamuya açık bir bilgi verilmeden yapıldı. Şuşa’ya giden yol, iki Türk firması Kolin İnşaat ve Özgün Yapı tarafından inşa ediliyor. Fakat ülkedeki ekonomistler, bu anlaşmaların şeffaflığını sorguluyor. Türkiye firmaları Karabağ dışında da ihaleler kazanıyor. Örneğin ocak ayında Aliyev, Azerbaycan Milli Piyangosu’nun yönetimini Demirören Holding’in bir başka yan kuruluşuna devrettiği bir kararname imzaladı. Holdingin başkanı Yıldırım Demirören, “Uluslararası yatırımcılar için son derece güvenilir bir ortam sunan Azerbaycan Cumhuriyeti’nin birçok küresel şirket arasından bizi güvenerek seçmesinden ötürü gurur duyuyoruz” dedi. Azerbaycanlı ekonomist Samir Aliyev ise bu anlaşmayı araştırdığını ve Türk firmasında herhangi bir finansal rapor bulamadığını söyledi. Aliyev, “Finansal tabloları olmayan bir şirketin şeffaf bir şekilde çalışması imkansızdır” yorumunda bulundu.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Ancak genel olarak Türk firmalarının Azerbaycan’a gelişi olumlu karşılandı. Ekonomist Gubad İbadodlu madencilik sözleşmesinin açıklanmasının ardından sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Allah Türkler’i korusun, çünkü onlar bundan daha fazlasını hak ediyorlar” diye yazdı.
Hükümet, MHP’nin projesini desteklemiyor mu?
İmzalanan bu iş anlaşmaları, Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) Şuşa’da yeni bir okul inşa etme projesinin rafa kaldırılmasına neden oldu. Ocak ayında MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Aliyev ve Erdoğan onayladığı takdirde MHP’nin Şuşa’da bir okul kuracağını duyurmuş ve projenin Ülkü Ocakları tarafından yürütüleceğini söylemişti. Besteci Üzeyir Hacıbaylı’nın adını taşıyacak okulun temeli 30 Ocak’ta atılacaktı fakat uygun bir arsa bulunamamıştı. Şubat ayında bir MHP milletvekili Bakü’de Aliyev’i ziyaret etmiş ve kendisine okul için uygun bir yer bulunacağı söylenmişti. Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un Bakü ziyaretine kadar da okul projesi hakkında herhangi bir gelişme olmamıştı.
Ziya Selçuk ile görüşmesinden sonra Aliyev, “Şuşa’da Ermenile tarafından yıkılın bir okulun temeli bu ay atıldı. Türkiye’nin hediye ettiği okulun temel atma töreni de sevgili kardeşim Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Bakü ziyaretinin bir parçası olacak” dedi. Aliyev’in açıklamasından sonra MHP lideri Bahçeli, okul projesinin rafa kaldırıldığını söyledi ve “Azerbaycan yönetimi, bizim bu projemizi uygun görmeyerek yeni ve farklı bir okul projesi hazırlamıştır. Elbette bu tasarruf en tabii haklarıdır, bize de saygı duymaktan başka bir seçenek kalmayacaktır” dedi.
Alivey’in dış politika danışmanlarından Hikmet Hacıyev de Bahçeli’nin bu mesajını alıntılayarak, “Üzeyir Hacıbeyli Sanat Okulu yakında başlayacak” diye yazdı. Aynı gün devletin haber ajansı AzerTag’a verdiği demeçte Hacıyev’e bu soru soruldu ve “Bu hayırsever girişimi reddetmek söz konusu olamaz. Konu ile ilgili bilgi eksikliği yanlış anlaşılmalara yol açabilir”dedi.
Bahçeli bunun üzerine herhangi bir yorum yapmadı ve projenin akibeti halen belirsizliğini koruyor. Azerbaycanlı analistler ise Türk hükümetinin MHP’nin projesini destekleyip desteklemediğini sorguluyor.
