Anayasa Mahkemesi (AYM), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) “ihlal” kararına rağmen yeniden yargılama yapılmayan iki ayrı dosyada “adil yargılanma hakkının” ihlal edildiğine hükmetti. Yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunan Özgür Uyanık ve Ruşen Bayar’ın taleplerinin reddedilmesini ihlal sayan ve “hak ihlalinin giderilmesi için” yeniden yargılama yapılmasını isteyen AYM ayrıca, başvuruculara 20’şer bin Türk Lirası manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
Kapatılan İstanbul 12. Ağır Ceza Mahkemesi, Özgür Uyanık’ı “anayasal düzeni zor yoluyla ortadan kaldırmaya teşebbüs etme” suçundan, Ruşen Bayar’ı da “devletin egemenliği altında bulunan topraklardan bir kısmını devlet idaresinden ayırmaya çalışma” suçundan müebbet hapis cezasına mahkûm etti. Bayar ve Uyanık, polis merkezinde yanlarında avukat bulunmaksızın ve işkenceyle alınan ifadelerinin mahkmiyete gerekçe yapıldığını iddia ederek itirazda bulundu.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), adil yargılanma hakkı kapsamındaki müdafi yardımından yararlanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi. AİHM kararının ardından Uyanık ve Bayar, yargılamanın yenilenmesi talebinde bulundu. Kapatılan İstanbul 12. Ağır Ceza Mahkemesi’nin yerine dosyaya bakmakla görevlendirilen mahkeme, yeniden yargılama ve kararda değişiklik yapılması başvurularını reddetti.
“Yargısal merciler, ihlali ortadan kaldıracak şekilde hareket etmek zorundadır”
Anayasa Mahkemesi (AYM), hak ihlali tespit ettiği kararında, AİHM’in yeniden yargılama kararının dikkate alınmamasına ilişkin şu değerlendirmede bulundu:
“Başvurucunun soruşturma evresinde müdafii hazır bulunmaksızın elde edilen beyanları, mahkûmiyet hükmüne temel alınmıştır. Bu gibi durumlarda ilgili yargısal merciler, kabul edilen ihlalin özelliğini dikkate alarak ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde hareket etmek zorundadır.
Hâlbuki Mahkeme, dosya üzerinden bir inceleme yaparak yargılamanın yenilenmesi talebini reddetmiştir. Mahkeme, sanığın soruşturma evresindeki ikrarının karar gerekçesinden çıkarılmasına ve diğer delillerin atılı suçun sübut bulması için yeterli olduğuna karar vermiştir. Ancak AİHM tarafından verilen kayıttan düşme kararının yukarıda belirtilen ilkeler çerçevesinde gereklerinin yerine getirilmesi için Mahkemece başvurucuya adil yargılanma hakkının sağladığı güvencelere uygun bir biçimde savunma hakkı tanınarak yargılamanın yenilenmesi gerekir.”
