Hazine ve Maliye Bakanlığı, dün (4 Eylül) 2023-2025 Orta Vadeli Programını (OVP) açıkladı. OVP’ye göre, 2022 yılı sonunda yüzde 5 büyüme, yüzde 65 enflasyon, 47,3 milyar dolar cari açık beklenirken, doların 2022 yılı ortalamasının 16,6 Türk Lirası (TL) olacağı tahmin ediliyor. Bir önceki yılın OVP’sinde 2022 yılı enflasyonunun, tek hanelere inerek yüzde 9,8 ve doların ise 9,27 TL seviyesinde olacağı öngörülmüştü. Prof. Dr. Mehmet Şişman, açıklanan OVP’yi iyimser bulduğunu belirtirken, “Dünya resesyona girerken, OVP tahminlerinde bel bağlanan turizm geliri, sermaye girişi nasıl olacak” dedi.
Kamu kesimi ve özel kesimler için “öngörülebilirliği artıran bir yol haritası niteliği taşıdığı” belirtilen OVP’de, hedefler ve beklentiler tutmuyor. Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanan OVP’ye göre, bugün (5 Eylül) Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yüzde 80,2 olarak açıkladığı yıllık enflasyonun yıl sonunda yüzde 65’e gerilemesi öngörülüyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın hazırladığı programa göre yıllık enflasyon 2023’te yüzde 24,9, 2024’te yüzde 13,8 ve 2025’te yüzde 9,9 olacak. Merkez Bankası’nın (MB) 28 Temmuz’da açıkladığı enflasyon raporuna göre, yıllık enflasyon 2022 sonunda yüzde 60,4’e, 2023’te yüzde 19,2’a ve 2024’te yüzde 8,8’e gerileyecekti. Bakanlığın 2024 enflasyon beklentisi, MB’nin 2024 hedefinin beş puan üzerinde kaldı.
OVP’de neler var?
Cari fazla vermeyi hedefleyen ekonomi modeliyle, 2021’de 13,6 milyar dolar cari açık verildi. 2022 sonunda, 105 milyar dolarlık dış ticaret açığı öngörülürken, cari açığın 47,3 milyar dolar olması ve 2023’te 22 milyar dolara düşmesi hedefleniyor. Dolar ise TL karşısında değer kazanmaya devam ediyor. Gayri safi yurtiçi hasıla hesaplamalarına göre, 2022 yılı için 16,6 TL olacağı öngörülen doların, 2023’te ortalama 21,5 TL, 2024’te ortalama 24,6 TL ve 2025’te ortalama 25,8 TL olacağı tahmin ediliyor. OVP’ye göre, 2022’nin ikinci çeyreği itibariyle yüzde 10,6 olan işsizliğin, yıl sonunda yüzde 10,8 olarak sonraki yıllarda düşüşe geçeceği bakanlığın verileriyle hazırlanan tablodan görülebilir.
5 Eylül 2021’de yayımlanan 2022-2024 OVP’de, 2022’nin sonunda, yüzde 9,8 yıllık enflasyon ve 18,6 milyar dolar cari açık ile doların 9,27 TL seviyesinde olacağı tahmin ediliyordu. Geçtiğimiz yıl çıkarılan OVP’de yeni ekonomi modeli vurgusu yer almazken, MB’nin faiz indirimleriyle birlikte uygulanan bu model ile geçen bir yılda ekonomik göstergelerde ve geleceğe dönük tahminlerde bozulmalar dikkat çekiyor. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin uygulanmaya başlandığı 2018’den bu yana 2021 yılı için tahminleri ve gerçekleşmeleri şöyle:
Prof. Dr. Mehmet Şişman: “Cari açık, bütçe açığı düşerken, ekonomi nasıl büyüyecek?”
Marmara Üniversitesi İktisat Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Şişman, OVP’yi Medyascope için değerlendirdi. Gerçekleşme tahminlerinin ekonominin kendi dinamikleriyle ulaşabileceği potansiyel büyüme ile yapılarak “mütevazi davranıldığını” ve yüzde 5 tahmininin çok yüksek bir oran olmadığını söyleyen Şişman, “Esas sorum şu, enflasyonu, cari açığı ve bütçe açığını bu kadar düşürerek potansiyel büyümeye nasıl ulaşacağız” dedi.
“Dünya resesyona girerken turizm geliri, sermaye girişi nasıl olacak?”
OVP’de cari işlemler dengesinde seyahat gelirlerine bel bağlandığına dikkat çeken Şişman, “Turizm gelirleri 2024’te birdenbire yüzde 66 artıyor. Geçtiğimiz yıl OVP’de 2024 için turizm geliri tahmini 33 milyar dolarken, şimdi 55 milyar dolara çıkmış. Nasıl olacak? Dünya resesyondayken insanlar nasıl bu kadar turizmle büyüyecekler? Turizm gelirlerinin nasıl bu kadar artacağını açıklamaları gerekir” diye konuştu.
Şişman, dolar kuruna dair tahminlerin gerçekleşmesinin, büyük bir sermaye girişi olursa mümkün olduğunu söyledi. Bakanlığın tahminlerini, diğer tüm koşulların sabit varsayıldığı “Ceteris Paribus” durumunda yaptığını belirten Şişman, “Dünyanın resesyona girme ihtimali çok yüksekken, ticaret hacmi yavaşlamışken niye buraya bu kadar sermaye girsin? Burada idarenin kötümser olması gerekirken, çok iyimser olduğunu görüyorum” dedi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“2022 enflasyonunun yüzde 70’in altında olması çok iyimser”
Bugün yıllık yüzde 80 olduğu açıklanan enflasyonun, yıl sonuna kadar yüzde 65’e düşmesinin zor olduğunu söyleyen Şişman, şöyle konuştu:
“Aralık ayında baz etkisi var. Buna rağmen yıllık enflasyon yüzde 70’in üzerinde olacak gibi geliyor çünkü enerji maliyetlerini unutmamak gerekiyor. Eylülde eğitim ve sağlıktan gelen zamlar etkiliyken, ekim ve kasım aylarında doğalgazda, elektrikte fiyat artışları etkili olacak. OVP tahmini, enerji maliyet artışından önce mi, sonra mı hesaplandı bilmiyorum ama bunlar dikkate alınmamış. Elektrik, doğalgaz zamları burada diğer mallara yansıyacak, bunun etkisini de göreceğiz. Bunun 75’in altına düşmesi zor görünüyor, imkansız demeyeyim ama çok iyimser geliyor.”
Kur korumalı mevduat ödemelerine rağmen, 2022 yılı sonunda 461,2 milyar TL olması beklenen bütçe açığının nasıl tutulacağını soran Şişman, “Vergi gelirlerini de çok iyimser buluyorum. Vergi gelirlerini nasıl toparlayacağız? Büyümeyi yüzde 5’e çıkarırsak toparlarız görüşü var. Cari açık ya da bütçe açığı, ikisinden birinden fedakârlık yapılması gerekiyor. Bu politikalarla, hedefler tutmayacak gibi görünüyor” diye konuştu.
