Kadir Has Üniversitesi Türkiye Çalışmaları Grubu ve Global Akademi tarafından yürütülen “Türk Dış Politikası Kamuoyu Algıları Araştırması”nın sonuçları açıklandı. Türkiye’nin en önemli sorunu daha öncelerde de olduğu gibi “sınır ötesi terörle mücadele” olarak tespit edildi. Toplum, Türk dış politikasının gittikçe savrulduğunu ve Avrupa Birliği (AB) ile yakınlaşmaya geri dönülmesi gerektiğini düşünüyor.
Kadir Has Üniversitesi Türkiye Çalışmaları Grubu ve Global Akademi tarafından 2013’ten beri hazırlanan “Türk Dış Politikası Kamuoyu Algıları Araştırması”nın 10.’sunun sonuçları bugün (8 Eylül) sabah saatlerinde kamuoyuyla paylaşıldı.
Araştırmanın bulgularını projenin koordinatörü Kadir Has Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Aydın açıkladı. Projenin amacı, kamuoyunun dış politikaya yönelik bakışını ortaya koymak, dış politikaya yön veren gelişmelere ve dış politikada etkili olan kurumlara yönelik düşünceleri belirlemek.
Araştırma ekibinde Prof. Dr. Mustafa Aydın’ın yanı sıra Prof. Dr. Mitat Çelikpala, Prof. Dr. Sinem Açıkmeşe, Prof. Dr. Serhat Güvenç, Prof. Dr. Ebru Canan Sokullu, Doç. Dr. Özgehan Şenyuva ve Sezen Kaya Sönmez yer alıyor.
Araştırmanın sonuçlarına göre toplumun dış politika ile ilgili birincil haber alma kaynağı yüzde 86,9 ile televizyon oldu. Televizyonu, yüzde 46,9 ile sosyal ağlar ve yüzde 41,3 ile internet haber portalları izledi. Geçen seneki araştırma sonuçlarıyla karşılaştırıldığında, toplumun sosyal ağlardan haber alma oranı artıyor.
Toplumun yaklaşık yüzde 30’luk kesimi hiçbir güncel konuyla ilgilenmiyor
Araştırmanın sonuçlarına göre toplumun yaklaşık yüzde 30’u hiçbir güncel konuyla ilgilenmiyor. Aydın, bu konudaki fikirlerini şöyle aktardı: “Tahminlerime göre bu yüzde 30’luk kesimin bir bölümü Türkiye’de zor koşullarda yaşamaya çalışırken güncel konuları takip etmeye hiç fırsat bulamıyor.”
Sonuçlardaki bir başka ilginçliğe de dikkat çeken Aydın, çevre ve hayvan hakları gibi konularda toplumun ilgisinin arttığını ve bu konuların gittikçe üst sıralarda yer aldığını belirtti.
Dış politikaya olan bilgi ve ilgi oldukça az
Araştırmada genel olarak çok fazla bilgi sormadıklarını belirten Aydın, sordukları birkaç bilgi sorusunda da toplumun büyük bir çoğunluğunun konu hakkında bir fikrinin olmadığını belirtti. Araştırmaya göre, S-400 ve F-35’i bilmeyenlerin oranı yüzde 52-53 bandındayken “Mavi Vatan” kavramını duymayanlar ise toplumun yaklaşık yüzde 74,8’ini oluşturuyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Aydın, kendilerine sık sık anket sorularının toplum tarafından anlaşılmıyor olabileceği fikrinin söylendiğini belirterek şunları söyledi:
“Bizim araştırmada yapmak istediğimiz de halkın bu soruları tam olarak anlayıp anlamaması değil. Önemli olan, bu kavramları veya soruları duyarak bunları belli bir bağlama oturtması ve daha sonra kafasında bir fikir belirmesi.”
Dış politikayı kim belirliyor?
Araştırmanın sonuçlarına göre Türkiye’de dış politikada belirleyici kurumun dışişleri bakanlığı olduğunu düşünenler toplumun yüzde 53,5’ü olarak tespit edildi. Bunun umut verici bir gelişme olduğunu belirten Aydın, yine de toplumun büyük bir çoğunluğunun Türkiye’de dış politikada belirleyici kişinin cumhurbaşkanı olduğunu düşündüğünü belirtti.
“CHP ve İYİ Parti dış politikada iktidar ile yakın görüşlere sahip”
Araştırmacıların dikkat çektiği bir nokta da Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve İYİ Parti’nin (İYİP) tabanları dış politika konusunda iktidar ile yakın görüşlere sahip olmaya başlaması. Aydın, bunun AKP ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) iktidarının dış politikada daha konsolide olması ve CHP ile İYİP’in bu politikaları olumluyor olmasından kaynaklandığını söylüyor.
Ayrıca Aydın, Türkiye dış politikasının devletçi bir omurgasının olduğunu ve politikaların bu omurgaya ne kadar yaklaşırsa diğer partiler ve tabanlarının da o kadar kenetlenebileceğini belirtiyor.
Türkiye’nin bir Avrupa ülkesi olduğu düşüncesi azalıyor
Araştırmanın bir diğer önemli bulgusu ise Türkiye’nin Avrupa ülkesi olduğuna dair düşüncelerinin geçen yıllara göre oldukça düşmesi. 2021’de Türkiye’nin Avrupa ülkesi olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 40,6 iken bu seneki araştırmada bu sonuç yüzde 29,1’e geriledi. Ancak bu kanı, bu yıl gerilemesine rağmen hâlâ birinci sırada yer almaya devam ediyor.
Türkiye’nin bir Ortadoğu ülkesi olduğunu düşünenler ise bu seneki ankete göre oldukça arttı. Geçen sene toplumun yüzde 17’si Türkiye’nin bir Ortadoğu ülkesi olduğunu düşünürken bu sene toplumun yüzde 25,5’i bu fikri savunuyor.
Aydın’a göre özellikle AKP tabanında Türkiye’nin Ortadoğu ülkesi olduğuna dair kanılar gittikçe artıyor.
“Türkiye küresel düzeyde etkin bir devlet”
Araştırmaya katılanların yüzde 63,1’i Türkiye’nin “küresel düzeyde etkin bir devlet” olduğunu düşünürken, yüzde 61,3’ü “bölgesel bir güçtür”, yüzde 60,8’i ise “büyük bir devlettir” yanıtını verdi. Buna karşılık, Türkiye’nin zayıf ve küçük bir devlet olduğuna dair kanılar ise oldukça düşük.
“NATO üyeliği devam etmeli”
Ankete katılanların yüzde 60’ı “Türkiye’nin NATO üyeliğinin devam etmesi gerektiğini” belirtti. İttifaka üyeliğin Türkiye’ye “katkı sağladığını” söyleyenlerin oranının 2021’de yüzde 45,6 olarak ölçülürken, bu yıl bu oran yüzde 52’ye yükseldi.
Aynı zamanda ABD’nin Türkiye için tehdit oluşturduğu düşüncesi devam ederken geçen yıl katılımcıların yüzde 14’ü ABD’yi “stratejik ortak” olarak tanımlarken, bu yıl bu oran yüzde 27,6’ya yükseldi.
Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne (AB) üyelik desteği ise hâlâ fazla
Araştırmada dikkat çeken bir diğer bulgu ise Türk halkının AB üyelik sürecine verdiği destekte bu yıl geçen yıla oranla bir düşüş yaşanması oldu. Geçen yıl katılımcıların yüzde 59,3’ü Türkiye’nin AB üyesi olması gerektiğini söylerken bu yıl bu oran yüzde 54,2’ye geriledi.
Türkiye-AB ilişkileri siyasi açıdan değerlendirildiği kategoride, ankete katılan AKP’li seçmenlerin yüzde 57,7’sinin, CHP’li seçmenlerin yüzde 65’inin, MHP’li seçmenlerin yüzde 39,2’sinin, HDP’li seçmenlerin yüzde 52’sinin ve İYİ Partili seçmenlerin yüzde 58,3’ünün Türkiye’nin AB’ye üye olmasını desteklediği ortaya çıktı.
Aydın: “Türkiye’nin zorlayıcı siyasetine rağmen toplumun yönelimi AB ve ABD’ye dönüyor”
Geçen yıllara göre ABD hakkındaki negatif görüşlerde olan azalmaya, NATO’nun öneminin vurgulanmasına ve AB’ye üyelik konusunda toplumun yarısından fazlasının destekçi olmasına dikkat çeken Aydın, toplumun Türkiye dış politikasında bir savrulma yaşadığının farkında olduğunu söyledi. Bununla birlikte Aydın, “Türkiye’nin dış politikadaki bu zorlayıcı siyasetine rağmen toplum, yüzünü yine ABD’ye ve AB’ye dönüyor” dedi.
AB’nin gelecek 10 yıl içinde dağılacağını düşünenlerin oranının oldukça az olması ise araştırmada dikkat çeken bir diğer unsur.
Türkiye-Yunanistan ilişkilerinde en önemli sorun: “Ege’de deniz alanların paylaşımı”
Türkiye-Yunanistan ilişkilerindeki en önemli sorun yüzde 51,6 ile “Ege’de deniz alanlarının paylaşımı” olarak tespit edilirken, bunu yüzde 51,4 ile “Ege adalarının silahlandırılması” takip etti.
Araştırmada bu yıl yüzde 45,5’lik bir kesim Kıbrıs sorununun ancak “KKTC’nin Türkiye’ye bağlanması” temelinde çözülebileceğini belirtirken, “iki toplumlu ve iki kesimli federal bir Kıbrıs Devleti’nin kurulması” gerektiğini söyleyenlerin oranı yüzde 37,6’ya yükseldi.
Türkiye’nin Ortadoğu politikası başarılı bulunuyor
Ankete katılanların yüzde 34,6’sı Türkiye’nin Ortadoğu politikalarını başarılı bulduğunu söyledi. Başarısız bulanların oranı yüzde 25,5 olarak tespit edilirken, ne başarılı ne de başarısız bulanların oranı geçen yıla göre azalarak yüzde 39,9’a düştü.
Toplum, Türkiye’nin uluslararası olaylarda tarafsız kalması gerektiğini savunuyor
Türkiye’nin Suriye’de nasıl bir politika izlemesi gerektiği sorusuna katılımcıların yüzde 37’si tarafsız kalması gerektiğini ve herhangi bir müdahalede bulunmaması gerektiğini cevabını verdi. Bu bulguların oldukça ilginç olduğunun altını çizen Aydın, “Vatandaş, uluslararası olaylarda taraf olmak istemiyor” dedi.
Yıllarca siyasetçilerin Türkiye’nin yakın çevresine karşı tarafsız kalamayacağını söylediğini belirten Aydın, toplumun ise bu konuda tam tersini düşündüğünü belirtti.
Rusya ile ilgili en önemli sorun Suriye’de YPG/PYD güçlerine destek vermesi
Türkiye’nin Rusya ile stratejik ortak olduğunu ve yakın ilişki kurduğunu savunanların oranı ise yüzde 50,9.
Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerde en önemli sorun olarak Rusya’nın Suriye’de PYD/YPG güçlerine destek vermesi.
